Khẩu súng nhỏ làm nên thương hiệu vũ khí Israel
Súng tiểu liên Uzi — một khẩu tiểu liên được thiết kế hoàn hảo, đáng tin cậy và có sức lan tỏa toàn cầu; nó là vũ khí khởi đầu mang tính biểu tượng cho một nền công nghiệp quốc phòng hùng mạnh của đất nước Israel sau này.
Một trong những vũ khí dễ nhận biết nhất của thời kỳ hậu chiến không phải từ Mỹ hay Liên Xô, mà đến từ một quốc gia trẻ nhất, đó là Israel. Uzi được thiết kế theo triết lý đơn giản, rẻ tiền; có thể khắc phục được các vấn đề hậu cần của một đội quân "nhà nghèo" trước khi trở thành một quân đội "chuyên nghiệp".
Không chỉ thành công trong nước, tiểu liên Uzi còn thành công trong xuất khẩu, trở thành một vũ khí được yêu thích của quân đội nhiều quốc gia như Nhật Bản, Đức, Bỉ, Peru và Brazil; vũ khí này cũng được sản xuất theo giấy phép ở nước ngoài.
Trở lại năm 1948 và sự ra đời của Israel khi đó: Khi vừa được tuyên bố thành lập nhà nước Do Thái, quốc gia non trẻ này lập tức bị tấn công bởi các nước láng giềng Arab: Ai Cập, Syria, Liban và Transjordan (hiện nay là Jordan).
Khi đó Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) chỉ có hai trăm khẩu súng máy, mười nghìn khẩu súng trường và 3.600 khẩu súng tiểu liên từ nhiều nguồn, mà đa phần là do những người Israel yêu nước tại Mỹ và châu Âu mua quyên góp; trong cuộc chiến này, nhiều người Israel đã sử dụng cả súng thể thao và súng ngắn để chiến đấu chống lại liên minh Arab hùng mạnh.
Một khó khăn trong cuộc chiến là công tác đảm bảo đạn dược, vì các loại vũ khí từ nhiều nguồn khác nhau, nên nguồn đạn và phụ tùng thay thế rất khó khăn; trong khi đất nước mới thành lập, nguồn tài chính và đồng minh thân cận của Israel chưa có. Phần lớn vũ khí của đất nước, thậm chí là cả máy bay chiến đấu, đều được mua lại thông qua buôn lậu.
Năm 1952, một người lính Israel gốc Đức, đó là Trung úy Uziel Gal đã phát minh ra một khẩu súng tiểu liên mới và nhanh chóng được cấp bằng sáng chế; khẩu súng có cấu tạo nhỏ gọn, sử dụng cơ chế lên đạn bằng phản lực bắn, tận dụng khối lượng của toàn bộ khóa nòng nhằm hãm lực giật.
Tay cầm của súng đặt ở giữa, bên trong là hộp tiếp đạn thẳng, làm cho súng cân bằng trong quá trình sử dụng. Thiết kế này làm cho súng rất gọn, tăng tính cơ động cũng như giúp xạ thủ có thể bắn bằng một tay và dễ dàng thay hộp tiếp đạn trong điều kiện đêm tối theo nguyên tắc "bàn tay tìm thấy bàn tay".
Uzi có thiết kế với khóa nòng mở, được lồng vào bên trong nắp hộp khóa nòng để giữ kích thước nhỏ gọn; có 2 chế độ bắn là phát một và bắn liên thanh, tốc độ bắn lý thuyết khoảng 600 phát/phút. Súng sử dụng đạn 9 mm, hộp tiếp đạn từ 25 đến 32 viên, tầm bắn hiệu quả 200 mét.
Điều gì khiến Uzi trở thành một khẩu tiểu liên hiệu quả?
Thứ nhất, nó chế tạo bằng phương pháp đột dập, có thể sản xuất hàng loạt một cách dễ dàng và rẻ tiền — phù hợp với hoàn cảnh một đất nước nghèo mà chưa có ngành công nghiệp cơ bản.
Thứ hai, vị trí hộp tiếp đạn kiêm tay cầm ở giữa súng, làm cho nó cân bằng tốt, giống như một khẩu súng ngắn.
Thứ ba, độ an toàn cao, sử dụng đơn giản, cho nên những người không cần được huấn luyện nhiều cũng có thể sử dụng tốt, thậm chí là cả trẻ em và phụ nữ cũng có thể sử dụng được loại súng này.
Ưu điểm cuối cùng, là việc sử dụng đạn 9x19 parabellum, một loại đạn dùng phổ biến cho súng ngắn khi đó, nên dễ dàng cho việc bảo đảm đạn nguồn đạn cho súng.
Phần lớn IDF sử dụng khẩu FN-FAL của Bỉ, trong khi khẩu Uzi được trang bị cho lính dù, xe tăng, xe bọc thép và các đơn vị lực lượng đặc biệt.
IDF bắt đầu đưa khẩu Uzi vào biên chế năm 1954, những trận chiến đấu đầu tiên mà quân đội Israel sử dụng khẩu Uzi là khi các lính dù Israel thuộc đơn vị 202 phục kích ở đèo Mitla trên bán đảo Sinai.
Lực lượng lính dù đã phá vây các lực lượng Sudan và Ai Cập từ bên trong và xung quanh đèo để hỗ trợ một cuộc tấn công lớn hơn để chiếm bán đảo Sinai. Khẩu Uzi nhỏ gọn, hỏa lực mạnh mẽ đã tỏ ra hiệu quả trong chiến đấu với quân Ai Cập phòng ngự trong các hang động gần đó.
Trong cuộc chiến năm 1956, Uzi được sử dụng tại sa mạc Sinai chống lại người Ai Cập, trên đường phố và ngõ hẻm của Bờ Tây chống lại quân đội Jordan, và ở Cao nguyên Golan chống lại người Syria.
Quân đội các nước Arab vào cuối những năm của thập kỷ 1950 đã được trang bị rộng rãi các loại súng trường tiến công hiện đại của Liên Xô đó là loại AK-47, có tầm bắn hiệu quả gấp 3 lần khẩu Uzi.
Để đảm bảo hỏa lực cho bộ binh, IDF đã được Mỹ trang bị các loại súng trường tiến công M-16 và Israel cũng tự lực phát triển một mẫu súng trường tiến công Galil dựa trên khẩu AK-47; khẩu tiểu liên Uzi được cải tiến và trang bị cho các đơn vị lực lượng đặc biệt của Israel.
Súng tiểu liên Uzi đã được cải tiến và nâng cấp nhiều lần, có nhiều phiên bản như Uzi Mini là một phiên bản nhỏ gọn, dễ che giấu hơn với báng súng có thể gấp lại; phiên bản Micro Uzi với thiết kế còn nhỏ gọn hơn nữa.
Phiên bản cải tiến mới nhất là Uzi Pro (năm 2010), được đánh giá là một mẫu súng tuyệt vời, kế thừa xứng đáng truyền thống của gia đình Uzi huyền thoại với các đặc tính của một khẩu tiểu liên tương lai.
Tiểu liên UZI trong biên chế lực lượng vũ trang Việt Nam
Với ưu điểm ngắn gọn phù hợp với thể trạng của người Việt Nam, cùng tốc độ bắn nhanh nên rất tiện lợi trong các hoạt động đặc biệt; nhất là trong cận chiến, bắn găm, bắn gần…rất phù hợp với chiến thuật của lực lượng đặc công chúng ta.
Không chỉ dừng lại ở mức độ sử dụng, Việt Nam đã có nhiều cải tiến để phù hợp với điều kiện hoạt động và phương châm tác chiến của quân đội ta.
Một trong những cải tiến đáng kể đối với súng tiểu liên Micro Uzi là đề tài chế tạo thiết bị hiệu chỉnh kính ngắm MARS bằng laser. Cải tiến này đã nâng cao đáng kể hiệu suất khai thác và hiệu quả chiến đấu của súng.
Uzi là một cuốn sách giáo khoa về một dự án đơn giản nhưng thành công bởi một ngành công nghiệp vũ khí mới ra đời.
Một khẩu súng tiểu liên được thiết kế tốt, đáng tin cậy làm bằng phương pháp dập nguội; là một trong những khẩu súng mang tính biểu tượng nhất từng được chế tạo trên thế giới.
Mặc dù hiện nay nhiều mẫu súng hiện đại ra đời và thay thế vai trò khẩu Uzi, nhưng lịch sử quân sự thế giới vẫn ghi nhận đây là một trong những loại vũ khí thành công nhất từng được chế tạo.