"Công xưởng Trung Quốc" phát triển rất nhanh, thu được rất nhiều tiền từ thế giới, nhưng cái giá phải trả cũng khủng khiếp không kém.
Không thể phủ nhận rằng Việt Nam có thể sẽ tiếp tục phát triển mạnh vì thu hút được một phần lớn chuỗi sản xuất giá trị cao của Foxconn, Lenovo, Samsung hay LG, nhưng dù sao quy mô sản xuất của Việt Nam vẫn còn nhỏ so với Trung Quốc. Nhu cầu về công nhân lành nghề cũng sẽ vượt xa nguồn cung lao động nếu các công ty chuyển đến Việt Nam quá nhanh.
Song, quy mô kinh tế của Việt Nam, đơn giản là sẽ không bao giờ có thể lấp đầy dấu chân khổng lồ của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam có 95 triệu dân, trong khi riêng Quảng Đông - nơi sinh của các đặc khu kinh tế Trung Quốc đã là 110 triệu dân. Foxconn có cơ sở sản xuất lớn tại Quảng Đông, trong khi hai gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc là Huawei và ZTE cũng có trụ sở tại đây. Tỉnh này, với khả năng tiếp cận dễ dàng đến Hồng Kông và các cảng ven biển, là nền tảng của Trung Quốc trong nền kinh tế toàn cầu.
Bên cạnh những hạn chế, Việt Nam vẫn có nhiều lợi thế thương mại so với Trung Quốc. Hiện tại, các hiệp định thương mại tự do với Hàn Quốc và 10 thành viên còn lại của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, bao gồm Nhật Bản, Canada và Úc đã khiến Việt Nam phát triển thuận lợi hơn rất nhiều.
Liên minh châu Âu cũng đang trong giai đoạn cuối cùng để phê chuẩn hiệp định thương mại tự do với Việt Nam. Và, mặc dù Việt Nam đã thặng dư 39,5 tỷ USD thương mại trong năm 2018 với Hoa Kỳ, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đến nay vẫn chưa gây chiến thương mại với Việt Nam - như đã làm với Trung Quốc.
Nếu Việt Nam tiếp tục quỹ đạo đi lên để trở thành một nền kinh tế phát triển, điểm khởi đầu có thể là hấp thụ dòng đầu tư từ Trung Quốc. Việt Nam đã làm tròn vai là một điểm đến thay thế xứng đáng cho một số công ty lớn nhất thế giới trong năm vừa qua. Nhưng Việt Nam không nên chỉ là một (trong số nhiều) công xưởng của thế giới.
Như Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc đã minh chứng trong nửa sau của thế kỷ 20, có nhiều cách khác để phát triển nếu Việt Nam nắm bắt được thời cơ, mà trong giai đoạn này chính là đột phá công nghệ.