Nhà máy BAZ hoạt động trong hơn 60 năm, nhưng trong một thời gian dài, cơ sở này không tự quảng cáo. Rốt cuộc, các sản phẩm chính của nó là khung gầm đặc biệt và xe kéo quân sự. Tuy nhiên, nhà máy BAZ đã và đang sản xuất không chỉ dòng xe quân sự.
Sau đây là bài của Sputnik về lịch sử của nhà máy BAZ và những sản phẩm của nó.
Từ máy kéo đến xe kéo chở tên lửa
Vào mùa xuân năm 1958, một số phân xưởng của nhà máy thép ở thành phố Bryansk đã chuyển hướng sản xuất và bắt đẩu chế tạo máy – đây là Nhà máy ô tô Bryansk (BAZ). Sản phẩm đầu tiên của BAZ là máy kéo T-140. Vào giữa những năm 1960, chúng được thay thế bằng máy kéo T-180 mạnh hơn đã được sản xuất cho đến năm 1992.
Vào những năm 1959-1962, nhà máy Bryansk đã sản xuất xe bọc thép chở quân BTR-152 và xe bọc thép lội nước BAV-485 được thiết kế tại nhà máy ZIL ở Matxcơva (quân đội của nhiều nước bạn, bao gồm Quân đội Nhân dân Việt Nam, sử dụng các loại xe này). Vào năm 1960, phòng thiết kế đã được thành lập tại nhà máy.
Chính phòng thiết kế này đã phát triển xe địa hình bốn trục 10 tấn BAZ-930 được trang bị hai động cơ xăng ZiL, truyền động cơ điện, hệ thống treo thanh xoắn độc lập của tất cả các bánh xe và cabin bằng sợi thủy tinh.
Tuy nhiên, chiếc xe quá nặng và không đáng tin cậy lắm. Do đó, kể từ năm 1962, nhà máy Bryansk bắt đầu sản xuất xe ZiL-135, làm cơ sở cho tổ hợp 2K17 với tên lửa hành trình S-5, cho hệ thống tên lửa chiến thuật Luna, và sau đó cho hệ thống phóng tên lửa đa nòng tự hành BM-27 Uragan.
Nhược điểm của các phiên bản ZIL-135 đầu tiên là động cơ xăng, hệ thống treo rất cứng của tất cả các bánh xe và hệ truyền động điện tự động - không phải là lựa chọn tốt nhất cho xe chạy mọi địa hình. Vào những năm 1965-1966, các nhà thiết kế của Bryansk và Matxcơva đã nâng cấp xe một cách nghiêm túc, tạo ra bộ khung gầm bánh xe dưới "thương hiệu" mới - BAZ-135MB.
Bệ phóng tổ hợp tên lửa ven biển Redut, và sau đó các tổ hợp vận chuyển và phóng UAV trinh sát phản lực Tu-143 Reis được đặt trên khung gầm BAZ-135MB và các phiên bản của nó. Những xe trên khung gầm BAZ-135 t (bao gồm các phiên bản dân sự) đã được sản xuất cho đến giữa những năm 1990.
Khung gầm cho các tổ hợp Osa, Tochka, Oka và tổ hợp Iskander tương lai
Vào giữa những năm 1960, Nhà máy Ô tô Bryansk được giao nhiệm vụ chế tạo khung gầm lội nước đặc biệt cho xe mọi địa hình kéo các hệ thống vũ khí mới. Cho hệ thống tên lửa phòng không Osa, các chuyên gia đã thiết kế khung gầm sáu bánh BAZ-5937 theo sơ đồ 1+1+1 (cặp bánh trước - giữa - sau, cặp thứ nhất và thứ ba - được điều khiển) với thân xe có khả năng lội nước.
Cho hệ thống tên lửa chiến thuật Tochka, các chuyên gia đã chế tạo một phiên bản tương tự - khung gầm lội nước BAZ-5921. Xe có thể vượt qua sườn có độ dốc 30°, đạt tốc độ tối đa 70 km / giờ trên đường cao tốc và lên tới 8 km / giờ trên mặt nước. Xe lội nước 5937 đã được sản xuất cho đến năm 1990, bao gồm cả phiên bản vận chuyển và cứu hộ.
Vào những năm 1970, nhà máy đã phát triển dòng khung gầm Osnova. Nó bao gồm xe lội nước BAZ-6944 và khung gầm BAZ-6950.
Hệ thống tên lửa chiến thuật tác chiến Oka được đặt trên xe lội nước BAZ-6944. Còn khung gầm BAZ-6950 được sử dụng trên xe tải vận chuyển các trạm kiểm soát chiến đấu khác nhau. Vào năm 1990, các chuyên gia của nhà máy đã tạo ra khung gầm BAZ-6954 thử nghiệm tám bánh cho bệ phóng tên lửa đầy hứa hẹn - Iskander tương lai. Tuy nhiên, 10 năm sau, các tổ hợp tên lửa Iskander bắt đầu được gắn trên khung gầm do Belarus sản xuất (MZKT-7930).
Nỗ lực chuyển đổi
Đến cuối những năm 1980, khối lượng sản xuất xe quân sự tại BAZ bắt đầu giảm, và sau sự sụp đổ của Liên Xô xí nghiệp gặp phải rủi ro. Ban quản lý và các nhà thiết kế đã cố gắng chuyển đổi. Ví dụ, vào năm 1989, nhà máy bắt đầu phát triển dòng xe thương mại 1,5 tấn. Nhưng hóa ra chúng quá đắt để sản xuất hàng loạt và không thể cạnh tranh với những chiếc xe của gia đình GAZelle. Chỉ có xe ô tô cỡ nhỏ – xe dọn tuyết Viyuga - đã may mắn hơn. Loại xe này đã được sản xuất hàng loạt vào những năm 1993-1997.
Sự ra đời của Voshina
Năm 1993, bất chấp khủng hoảng kinh tế ở Nga, các nhà thiết kế đã bắt đầu tạo ra dòng xe kéo quân sự Voshina. Đây là loại xe có tính năng kép. Kết cấu của xe khác thường: cabin phía trước trục đầu tiên (giảm chiều cao tổng thể của chiếc xe), đằng sau - khoang động cơ.
Năm 1995, khung gầm BAZ-6909 (8x8) đầu tiên được chế tạo với sức tải 18 tấn, năm 1997 - mẫu đầu tiên của xe kéo BAZ-6402 (6x6) có khả năng kéo rơ moóc bán tải nặng tới 30 tấn. Năm 2000, các chuyên gia đã tạo ra mẫu thứ hai của xe kéo đáp ứng tất cả các yêu cầu của quân đội.
BAZ-6402 được cập nhật năm 2003 đã được trang bị cho quân đội với tư cách máy kéo tiêu chuẩn cho bệ phóng của các hệ thống tên lửa phòng không S-300 và S-400. Cùng với nó, quân đội đã nhận được các phiên bản sửa đổi khác của gia đình Voshina: khung gầm để lắp đặt những hệ thống vũ khí khác nhau (bao gồm cả hệ thống tên lửa phòng không S-350), cũng như máy kéo cho pháo Hyacinth-B cỡ 152, pháo Msta-B vận chuyển dưới mái che các chiến sĩ trong khẩu đội và đạn dược.
Những chiếc xe gia đình Voshina có thể di chuyển trên bất kỳ loại đường quốc lộ hoặc địa hình dã ngoại không có đường xá, cũng như các dòng suối, bãi lầy, đường ngập tuyết phủ. Khoang xe bằng kim loại, có hai cửa và một ô chỉ huy. Xe kéo có thể hoạt động ở các vùng lạnh giá như Bắc Cực hay khô nóng nhiều đất cát với dải nhiệt độ vận hành bình thường từ -50 độ C đến 50 độ C, độ ẩm tương đối của không khí đến 98%, có khả năng tăng tốc đến 80 km/giờ, vượt qua hào sâu hay vùng nước có độ sâu 1,4 mét, hoặc lên xuống đèo ở độ cao 4.650 mét so với mực nước biển.
Ngày nay, nhà máy BAZ là một phần của Tập đoàn phòng không vũ trụ Almaz-Antey. Không còn nghi ngờ gì rằng, các sản phẩm của nhà máy sẽ là phương tiện vận tải cơ sở của các hệ thống phòng không đầy triển vọng của Nga. Tuy nhiên, chỉ tập trung vào các đơn đặt hàng quân sự là không hợp lý. Trong danh mục sản phẩm của nhà máy ô tô Bryansk có những loại xe dân sự. Về cơ bản, đây là khung gầm cho cần cẩu (thậm chí cần cẩu 100 tấn) và cho các phương tiện vận chuyển chuyên dụng của ngành dầu khí.