Theo các chuyên gia, đây là vũ khí tối tân nhất loại này hiện nay, có khả năng tác chiến vượt trội đáng kể so với sản phẩm phương Tây và thế hệ tiền nhiệm - «Strela» và «Igla». Về những đặc tính độc đáo của “Verba”, theo tài liệu "Sputnik".
MANPADS - phương tiện phòng không hiệu quả, tương đối rẻ tiền trang bị cho lực lượng mặt đất, đặc biệt là bộ binh. Nhờ đó, một chiến binh có thể bắn hạ chiếc máy bay trị giá hàng triệu đô la trong vài giây, giải cứu đồng đội trước cuộc oanh tạc trên không, hay thoát khỏi một cuộc tấn công trả đũa, ấn nấp theo các nếp gấp địa hình. Xuất hiện từ những năm 1960, hệ thống phòng không loại này đã làm thay đổi hẳn các quy tắc của chiến tranh. Nếu trước đó các phi công có thể oanh tạc ở độ cao thấp, thì với sự ra đời của MANPADS, họ trở nên dễ bị tổn thương hơn nhiều.
Mũi tên chết người
MANPADS Liên Xô đầu tiên - «Strela-2», do hai nhà thiết kế tài năng Boris Shavrynhin và Sergei Nepobedimy phát triển, được tiếp nhận vào năm 1968. «Strela -2» bắn trúng máy bay địch với xác suất gần như 100%, mặc dù có nhược điểm đáng kể — bắt được mục tiêu chỉ ở hướng nhất định. Xạ thủ bắn vào phía đuôi máy bay, nghĩa là phi công có thể hoàn thành nhiệm vụ, nhưng không thể thoát ra khỏi cuộc tấn công.
Ngay sau đó, tổ hợp đã được thử nghiệm trong các cuộc xung đột khu vực. Ngày 12 tháng 9 năm 1969, 10 chiếc máy bay «Phantom» Israel bay qua Kênh đào Suez vào không phận Ai Cập, và bị Strela-2 bắt gặp. Chỉ còn 4 chiếc có thể quay về căn cứ. Sau đó người Mỹ ở Việt Nam cũng được thử sức với MANPADS Liên Xô. Nhà sử học quân sự, chuyên gia trong lĩnh vực tên lửa phòng không, ông Igor Dyomchenko nói trong một cuộc phỏng vấn với giới truyền thông:
«Cuộc làm quen đầu tiên của người Mỹ với «Strela» là vụ ném bom năm 1970. Nhưng MANPADS Liên xô được sử dụng thực sự rộng rãi trong chiến dịch Nguyễn Huệ vào mùa xuân năm 1972.
Các phi hành đoàn không quân Hoa Kỳ có rất ít cơ hội sau khi bị bắn trúng, ít nhất có 5 trường hợp «Phantom» Mỹ bị tên lửa «Strela» bắn hạ đã được ghi nhận. Còn trực thăng thực tế không có cơ hội sống sót. Đặc biệt - UH-1 «Iroquois» được bảo vệ yếu. Tuy nhiên, kể cả trực thăng tấn công AN-1 "Cobra" cũng không an toàn. Tổng cộng đã thực hiện 25 lần phóng và 20 máy bay bị bắn hạ. Kết quả rất tốt nếu tính đến việc người điều khiển chỉ là các quân nhân Việt Nam mới được đào tạo và vẫn còn thiếu kinh nghiệm».
Trong cuộc chiến «Yom Kippur» ở Trung Đông mùa thu năm 1973, Ai Cập và Syria sử dụng hệ thống này bắn hạ hơn 30 máy bay và trực thăng của Israel.
"Verba" thông minh — thế hệ sau của "Strela"
Kinh nghiệm sử dụng «Strela-2» trong các cuộc chiến cục bộ đã được tính đến trong các tổ hợp được cải thiện chống nhiễu tốt hơn là «Strela-2M», «Strela-3» và «Igla». Nhiều năm sau, tại Diễn đàn quân sự-kỹ thuật «Army» 2015, phiên bản MANPADS mới nhất «Verba» của Nga đã được giới thiệu trước công chúng.
«Verba» vượt trội đáng kể so với các thế hệ trước về hiệu quả chiến đấu, - chuyên gia quân sự Alexei Leonkov nói với Sputnik. - Xuất hiện các loại mục tiêu trên không thế hệ mới, mà “Strela” và “Igla” không còn có thể đối phó hiệu quả. Tôi muốn nói về máy bay không người lái cỡ nhỏ làm bằng vật liệu composite. Tính năng chính của "Verba" là khả năng phát hiện và tiêu diệt các mục tiêu như vậy một cách đáng tin cậy".
Điều này đã được chứng minh. Ngày 3 tháng 8 năm 2017, tại Syria, quân đội Nga đã dùng “Verba” bắn hạ chiếc UAV điều chỉnh hỏa lực pháo binh của nhóm khủng bố Jebhat-en-Nusra. Chỉ cần một phát bắn là đủ.
Ngoài máy bay không người lái, Verba có thể tấn công máy bay, trực thăng và tên lửa hành trình ở độ cao từ 10 đến 4500 mét, ở phạm vi lên tới 6000 mét. Đặc tính này tốt hơn "Stinger" nổi tiếng của Mỹ, có hiệu quả chống lại các mục tiêu bay ở độ cao không quá 3500 mét, ở phạm vi đến 4500 mét. MANPADS Nga hoạt động trong mọi điều kiện môi trường ở nhiệt độ từ - 50 đến +50 độ C và mọi lúc.
«Verba» được trang bị trạm radar riêng, quét bầu trời trong bán kính lên tới 80 km. Hệ thống điều khiển tự động tính đến tốc độ, hướng bay của mục tiêu, và chuyển dự liệu đến các khẩu đội. Ngoài ra, «Verba» còn "biết cách" tích hợp vào hệ thống phòng không chung và sử dụng thông tin từ các radar "lớn". Điểm đáng chú ý - tên lửa với đầu đạn tự dẫn, hoạt động ở cả hai dải tia hồng ngoại và tia cực tím. Bản thân tên lửa phân biệt được mục tiêu thực sự với "bẫy nhiệt" giả. Đầu đạn tên lửa phân mảnh có sức nổ cao, làm việc theo cả nguyên tắc chạm nổ và không tiếp xúc. Và quan trọng nhất, đầu đạn tự dẫn của “Verba” không cần phải làm lạnh trước khi dùng.
Giống như nhiều MANPADS khác, Verba không chỉ được sử dụng vác vai, mà còn có thể lắp đặt trên các xe mặt đất, tàu thuyền mặt nước và trên không (trực thăng). Đặc biệt, hệ thống tên lửa phòng không quân sự hạng nhẹ “Gibka-S” dựa trên khung gầm bọc thép Tiger mang theo bốn bệ phóng “Verba” cùng một lúc.