Có gì trong cuộc gặp giữa hai Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và Vương Nghị? Vấn đề biên giới lãnh thổ trên đất liền giữa Việt Nam và Trung Quốc ảnh hưởng thế nào đến quan hệ hợp tác hữu nghị giữa Hà Nội và Bắc Kinh?
Việt Nam và Trung Quốc vừa kỷ niệm 20 năm ngày ký kết Hiệp ước biên giới và 10 năm triển khai ba văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền.
Việt Nam - Trung Quốc kỷ niệm 20 năm ký Hiệp ước Biên giới trên đất liền
Vấn đề lãnh thổ biên giới Việt – Trung luôn là một trong những chủ đề quan trọng xuất hiện trong các cuộc hội đàm cấp cao giữa lãnh đạo hai quốc gia và là nội dung thu hút sự quan tâm của nhân dân hai nước, cộng đồng quốc tế cũng như các nước trong khu vực.
Dù còn tồn tại nhiều quan điểm khác biệt, vấn đề tranh chấp lãnh thổ giữa Hà Nội và Bắc Kinh cũng từng được đánh giá là một trong những nguyên nhân góp phần làm bùng nổ chiến tranh biên giới Việt-Trung năm 1979, tuy nhiên, suốt trong bề dày quan hệ lịch sử hai nước, lãnh đạo Việt Nam và Trung Quốc đã cố gắng hóa giải những bất đồng, giải quyết mâu thuẫn, tìm được tiếng nói chung, thúc đẩy giao lưu hữu nghị, hợp tác cùng có lợi giữa các địa phương biên giới hai nước vì lợi ích của cả hai dân tộc.
Cũng giống như lập trường xuyên suốt trong Lễ kỷ niệm 20 năm ngày ký Hiệp ước Biên giới trên đất liền, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Vương Nghị đều thống nhất, đề nghị Hà Nội và Bắc Kinh cùng nỗ lực, tiếp tục thúc đẩy hợp tác khu vực biên giới đạt kết quả thực chất, nhất là trong lĩnh vực kinh tế, thương mại và du lịch, hạn chế tối đa những bất đồng không đáng có.
Theo thông báo của Bộ Ngoại giao Việt Nam, ngày 23/8 tại cầu Bắc Luân II thuộc cặp cửa khẩu quốc tế Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam) - Đông Hưng (thuộc Phòng Thành Cảng, Quảng Tây, Trung Quốc) đã diễn ra Lễ kỷ niệm 20 năm ngày ký Hiệp ước Biên giới trên đất liền và 10 năm thực hiện ba Văn bản quy phạm pháp luật về Biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc.
Đây là sự kiện hết sức quan trọng để hai nước tổng kết, đánh giá các thành tựu, kinh nghiệm trong công tác phối hợp giữa hai bên sau 10 năm triển khai ba văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền và 20 năm ký Hiệp ước biên giới Việt Nam – Trung Quốc cũng như thực tế hợp tác, phát triển tại khu vực biên giới.
Buổi Lễ kỷ niệm này do Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh và Ủy viên Quốc vụ, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đồng chủ trì.
Ngoài ra, cùng tham dự buổi Lễ còn có đại diện nhiều Bộ, Ban, ngành, lãnh đạo địa phương. Về phía Việt Nam có sự góp mặt của lãnh đạo Văn phòng Chính phủ, các Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính, Tài nguyên & Môi trường, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Y tế, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Xây dựng, lãnh đạo 7 tỉnh Biên giới phía Bắc.
Về phần mình, phía Trung Quốc cử Chủ tịch Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây Trần Vũ, lãnh đạo các sở, ban, ngành của hai tỉnh Vân Nam và Quảng Tây cùng đến dự.
“Các hoạt động kỷ niệm của hai bên được tổ chức tại khu vực cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về phòng chống dịch bệnh Covdi-19 của hai bên”, Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định.
Việt Nam - Trung Quốc thúc đẩy hợp tác tại khu vực biên giới
Phát biểu tại buổi Lễ kỷ niệm 20 năm ngày ký Hiệp ước Biên giới trên đất liền và 10 năm thực hiện ba Văn bản quy phạm pháp luật về Biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh nêu bật ý nghĩa lịch sử đặc biệt quan trọng của việc Việt Nam - Trung Quốc ký kết thành công Hiệp ước Biên giới năm 1999.
Hà Nội và Bắc Kinh cũng đã hoàn thành công tác phân giới cắm mốc. cột mốc 2008 và việc thực hiện 3 văn kiện pháp lý về biên giới trên bộ năm 2010 có nhiều tiến triển.
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh khẳng định, những sự kiện và quá trình trên đánh dấu việc lần đầu tiên trong lịch sử, hai quốc gia độc lập, có chủ quyền đã hoạch định đường biên giới trên bộ, trên đất liền một cách khoa học, chính xác với hệ thống mốc chính quy, hiện đại. Đây là dấu mốc khép lại quá trình 36 năm đàm phán về hoạch định và giải quyết vấn đề biên giới trên bộ giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Lãnh đạo Bộ Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh, hai bên kiên trì tôn chỉ, phương châm công bằng, tôn trọng lẫn nhau, quan tâm hợp lý đến lợi ích của nhau trên cơ sở pháp lý và pháp luật quốc tế, cùng những nguyên tắc giải quyết các vấn đề cụ thể.
Bộ trưởng Phạm Bình Minh đánh giá đây là kinh nghiệm quý báu của hai nước trong việc giải quyết các vấn đề biên giới lãnh thổ.
“Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam trước sau như một hết sức coi trọng việc duy trì quan hệ láng giềng hữu nghị, sẵn sàng cùng Trung Quốc đưa quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Trung Quốc đi vào chiều sâu”, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nêu rõ.
Khẳng định tại Lễ kỷ niệm, lãnh đạo Bộ Ngoại giao Việt Nam đề nghị hai bên tiếp tục tăng cường phối hợp quản lý biên giới, phát huy vai trò của Ủy ban liên hợp biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc.
Đồng chí Phạm Bình Minh cũng nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng việc nghiêm túc triển khai thực hiện nghiêm 3 văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền giữa Việt Nam và Trung Quốc. Lãnh đạo Bộ Ngoại giao đề nghị không ngừng tìm tòi, hoàn thiện các cơ chế hợp tác, cơ sở pháp lý cho công tác quản lý biên giới hai bên.
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh mong muốn hai nước Việt – Trung sẽ tiếp tục thúc đẩy hợp tác khu vực biên giới đạt kết quả thực chất, nhất là trên các lĩnh vực kinh tế, thương mại, du lịch vốn đã đạt nhiều thành tựu tích cực giữa Hà Nội và Bắc Kinh, đồng thời thúc đẩy giao lưu hữu nghị, hợp tác cùng có lợi giữa các địa phương biên giới hai nước, tăng cường tình đoàn kết giữa hai dân tộc.
Ngoại trưởng Vương Nghị: Giải quyết tốt các vấn đề phát sinh trên biên giới Việt – Trung
Tại Lễ kỷ niệm này, về phần mình, Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc, Ngoại trưởng Vương Nghị cũng có những phát biểu đáng chú ý.
Theo đó, ông Vương Nghị nhắc lại những dấu mốc quan trọng, điểm lại những bước phát triển trong quan hệ Việt Nam – Trung Quốc thời gian qua.
Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc khẳng định, trong tình hình quốc tế phức tạp, dịch bệnh Covid-19 đang lan rộng như hiện nay, lãnh đạo hai nước, hai Đảng, hai bên cần cùng nhau thúc đẩy quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc không ngừng phát triển.
Đồng tình với người đồng cấp Việt Nam, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nêu rõ, hai bên cần tiếp tục tăng cường hợp tác quản lý biên giới, phát huy hơn nữa vai trò của Ủy ban Biên giới chung trên đất liền Việt Nam -Trung Quốc.
Đại diện chính quyền Bắc Kinh đề nghị giải quyết tốt các sự việc phát sinh trên biên giới, nâng cao hiệu quả quản lý.
“Việc hai bên giải quyết ổn thỏa vấn đề biên giới trên đất liền và trên Vịnh Bắc Bộ sẽ là kinh nghiệm quý trong giải quyết vấn đề trên biển”, ông Vương Nghị nêu rõ.
Cũng theo Bộ Ngoại giao Việt Nam, sau khi phát biểu tại buổi Lễ, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và Ủy viên Quốc vụ, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã tham quan triển lãm ảnh về quá trình quy hoạch, phân giới, cắm mốc ranh giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc.
Hai lãnh đạo đã thăm nhà lưu niệm Nhà lưu niệm Bác Hồ tại Móng Cái; thăm và tô sơn cặp mốc 1369 (1), 1369 (2) tại khu vực cầu Bắc Luân I - cột mốc biên giới đầu tiên được cắm trên tuyến biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc vào ngày 14/10/2010.
Trong quá trình tham dự Lễ kỷ niệm, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và Ủy viên Quốc vụ, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã trao đổi về tình hình và các biện pháp thúc đẩy quan hệ hai nước, hai Đảng trong thời gian tới và những vấn đề cùng quan tâm.
Đáng chú ý, một trong những nội dung quan trọng được lãnh đạo hai Bộ Ngoại giao thảo luận có việc tạo điều kiện thuận lợi cho công nhân hai nước qua lại đảm bảo các yếu tố dịch tễ và nguyên tắc chống dịch Covid-19.
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh và Ngoại trưởng Vương Nghị nhất trí giao cho cơ quan hữu quan hai bên tiếp tục trao đổi cụ thể để triển khai vấn đề trên.
Việt Nam đã giải quyết hai trong ba vấn đề lớn liên quan biên giới Việt-Trung
Đường biên giới trên đất liền giữa Việt Nam và Trung Quốc dài khoảng 1.350 km, nối liền 6 tỉnh của Việt Nam (Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn và Quảng Ninh) với hai tỉnh của Trung Quốc (Vân Nam và Quảng Tây).
Đường biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc được hình thành trong quá trình lịch sử lâu dài. Từ cuối thế kỷ XIX đường biên giới lịch sử này trở thành đường biên giới pháp lý, vì đã được hoạch định trong hai Công ước Pháp - Thanh năm 1887, 1895 và trên thực địa được hai bên phân giới và cắm hơn 300 mốc giới.
Ngay từ những năm 50 của thế kỷ XX, Việt Nam và Trung Quốc đã nhận thức rõ yêu cầu khách quan của việc chuẩn xác lại đường biên giới trên đất liền giữa hai nước. Từ giữa những năm 70 hai bên cũng đã tiến hành đàm phán về vấn đề biên giới, lãnh thổ, song chưa đi tới thỏa thuận. Sau khi bình thường hóa quan hệ vào năm 1991, hai nước mới bắt tay vào đàm phán thực chất.
Ngày 30/12/1999, Việt Nam và Trung Quốc ký kết Hiệp định biên giới (Hiệp ước hoạch định biên giới trên đất liền giữa Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa), theo đó giải quyết tranh chấp trên 227 km2 biên giới, với kết quả mỗi bên nhận xấp xỉ 50% diện tích có tranh chấp. Cụ thể, kết quả giải quyết là: trong tổng số 227 km2 của 164 khu vực này thì khoảng 113 km2 được xác định thuộc Việt Nam và khoảng 114 km2 được xác định thuộc Trung Quốc.
Với cơ sở Hiệp định đã ký kết này, Hà Nội và Bắc Kinh phối hợp tiến hành khảo sát thực địa để phân giới cắm mốc trên suốt chiều biên giới dài 1449,566 km với 1970 cột mốc (1548 cột mốc chính, 422 cột mốc phụ, chưa kể một cột mốc ngã ba biên giới Việt Nam- Trung Quốc- Lào).
Ngày 31/12/2008, công tác phân giới cắm mốc trên toàn biên giới đất liền Việt Nam- Trung Quốc đã cơ bản hoàn thành.Tiếp theo là việc đàm phán và ký kết các Nghị định thư về công tác phân giới cắm mốc, về quy chế quản lý biên giới, về cửa khẩu và quản lý cửa khẩu.
Ngày 14/7/2010, hai bên chính thức tuyên bố các văn kiện liên quan đến phân giới cắm mốc và quản lý biên giới đất liền Việt Nam- Trung Quốc có hiệu lực, hai bên bắt đầu quản lý theo đường biên giới mới.
“Kết quả đàm phán và việc ký Hiệp ước năm 1999 về biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc là phù hợp với các nguyên tắc cơ bản đã được hai bên thỏa thuận, bảo đảm công bằng và thỏa đáng cho cả hai bên, đáp ứng các lợi ích cơ bản, lâu dài của nước ta”, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Việt Nam, Trưởng đoàn đàm phán cấp Chính phủ về biên giới, lãnh thổ Việt Nam - Trung Quốc Lê Công Phụng từng chia sẻ.
Nhìn lại ý nghĩa lịch sử của Hiệp ước biên giới trên đất liền Việt Nam-Trung Quốc, có thể khẳng định, đây là văn bản đánh dấu một bước tiến mới rất quan trọng trong việc xây dựng môi trường hòa bình, ổn định giữa Hà Nội và Bắc Kinh cũng như trong khu vực.
Như Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh đã phát biểu, lần đầu tiên trong lịch sử, Việt Nam và Trung Quốc xác lập được một đường biên giới rõ ràng trên đất liền với một hệ thống mốc quốc giới hiện đại, đặt nền tảng vững chắc cho việc xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định lâu dài, hợp tác và phát triển giữa hai nước, mở ra một trang mới trong lịch sử quan hệ Việt Nam- Trung Quốc.
Liên quan đến Hiệp ước biên giới trên đất liền Việt Nam- Trung Quốc và việc hoàn thành phân giới, cắm mốc đường biên giới trên đất liền, cùng với việc ký Hiệp định phân định lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa trong Vịnh Bắc Bộ và Hiệp định Hợp tác nghề cá trong Vịnh Bắc Bộ ngày 25/12/2000, Việt Nam đã giải quyết được dứt điểm 2 trong 3 vấn đề lớn về biên giới lãnh thổ do lịch sử để lại trong quan hệ Việt- Trung. Đây là nỗ lực hết sức đáng trân trọng của nền ngoại giao cũng như lãnh đạo và nhân dân Việt Nam.
Hiệp ước đã đạt được giữa hai bên cũng cho thấy thiện chí và quyết tâm của Việt Nam sẵn sàng giải quyết mọi tranh chấp về biên giới lãnh thổ, biển đảo (đối với vịnh Bắc Bộ, hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa) và thềm lục địa với các nước láng giềng trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, phù hợp với luật pháp quốc tế. Điều quan trọng chính là với lập trường dựa trên tinh thần hòa bình hữu nghị và công lý, Việt Nam đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của dư luận quốc tế.