Các nước ASEAN sẽ phải ứng phó và phục hồi sau đại dịch Covid-19 như thế nào?

Sáng 2/8, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 54 (AMM-54) đã khai mạc trực tuyến. Buổi khai mạc sẽ mở đầu cho chuỗi hơn 20 Hội nghị cấp Bộ trưởng Ngoại giao của ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác trong khuôn khổ ASEAN+1, ASEAN+3, Cấp cao Đông Á (EAS) và Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) từ ngày 2-6/8/2021.

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn dẫn đầu Đoàn Việt Nam tham dự các hội nghị.

Tại Hội nghị, các Bộ trưởng trao đổi về tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, quan hệ đối ngoại của ASEAN và các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.

Hội nghị đánh giá cao nỗ lực của các trụ cột chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội trong triển khai ưu tiên của năm ASEAN 2021. Đồng thời, các nước hoan nghênh các sáng kiến như Lá chắn ASEAN (ASEAN SHIELD) để ứng phó với các thảm họa thiên tai, thúc đẩy chủ nghĩa đa phương.

 

Ứng phó và phục hồi sau đại dịch là nội dung được các Bộ trưởng trao đổi nhiều trước thực trạng dịch bệnh tái bùng phát ở nhiều nước trong khu vực cùng với sự xuất hiện của các biến thể mới.

Đáng chú ý, các Bộ trưởng nhấn mạnh cần đẩy mạnh hợp tác ứng phó, đặc biệt là về vaccine. Cụ thể, các nước ASEAN cần tăng cường trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm với các đối tác trong nghiên cứu, phát triển, sản xuất và phân phối vaccine.

Hoan nghênh đóng góp của các nước ASEAN và đối tác cho Quỹ ứng phó COVID-19 của ASEAN, các nước đề nghị khẩn trương triển khai Kế hoạch hành động ASEAN về an ninh và tự cường vaccine, Kho dự phòng vật tư y tế ASEAN về ứng phó các tình huống y tế công cộng khẩn cấp cũng như Khung phục hồi tổng thể ASEAN.

Về quan hệ đối ngoại của ASEAN, các Bộ trưởng nhất trí thiết lập quan hệ Đối tác đối thoại với Anh và quan hệ Đối tác theo lĩnh vực với Brazil.

Hội nghị hoan nghênh và chấp thuận đề nghị tham gia Hiệp ước thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) của Hà Lan, Hy Lạp, Qatar, Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất, Oman và Đan Mạch, tiếp tục khẳng định các nguyên tắc và giá trị của Hiệp ước trong duy trì hòa bình và an ninh ở khu vực.

Ngoài ra, tại hội nghị các nước đã trao đổi sâu rộng về nhiều vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm như Biển Đông, Bán đảo Triều Tiên, Trung Đông.

Trước các diễn biến phức tạp tại Biển Đông, các Bộ trưởng tái khẳng định tầm quan trọng của duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn và tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông; bày tỏ quan ngại về tình trạng bồi đắp và các sự việc nghiêm trọng, trong đó có vấn đề gây tổn hại đến môi trường biển.

Các Bộ trưởng khẳng định lập trường nhất quán về giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), kêu gọi kiềm chế, không quân sự hóa, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực.

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, Bộ trưởng chia sẻ quan ngại về diễn biến phức tạp tại các điểm nóng ở khu vực như Bán đảo Triều Tiên, Biển Đông và cùng với đó là các thách thức an ninh phi truyền thống như an ninh mạng, biến đổi khí hậu, nước biển dâng, suy thoái môi trường biển.

Bộ trưởng khẳng định hòa bình, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông là lợi ích chung của tất cả các nước tuy nhiên khu vực này vẫn chứng kiến các hành động trái với luật pháp quốc tế, kể cả những hành động gây tổn hại đến môi trường biển.

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đề nghị ASEAN duy trì lập trường nguyên tắc và đề cao luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982. Việt Nam nhấn mạnh tầm quan trọng của UNCLOS 1982 là cơ sở xác định quyền và lợi ích hợp pháp của các quốc gia ven biển và là khuôn khổ điều chỉnh mọi hoạt động trên tất cả các vùng biển và đại dương.

Trao đổi về tình hình Myanmar, Bộ trưởng nhấn mạnh yêu cầu triển khai Đồng thuận 5 điểm, và đề nghị đẩy nhanh hỗ trợ nhân đạo cho người dân Myanmar trong bối cảnh nước này đang hứng chịu tác động nặng nề của COVID-19.

Các nước cũng dành nhiều thời gian trao đổi về Đặc phái viên của Chủ tịch ASEAN tới Myanmar. Các Bộ trưởng nhất trí cần khẩn trương triển khai hỗ trợ nhân đạo cho Myanmar ứng phó với đại dịch COVID-19 thông qua Trung tâm Điều phối ASEAN về hỗ trợ nhân đạo và quản lý thiên tai (AHA).

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn khẳng định Việt Nam ủng hộ các nỗ lực của Chủ tịch Brunei trong thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng cũng như hiện thực hóa các ưu tiên, sáng kiến trong năm 2021 dưới chủ đề "Cùng quan tâm, cùng chuẩn bị, cùng thịnh vượng".

Trong các nỗ lực ứng phó dịch bệnh, Bộ trưởng chia sẻ ý nghĩa thiết yếu của vaccine, đề nghị ASEAN tận dụng hiệu quả các cơ hội hợp tác với các đối tác, nhất là trong mua sắm và chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine.

Bộ trưởng nhấn mạnh trước tác động kinh tế-xã hội nặng nề của đại dịch, hơn bao giờ hết, ASEAN cần phát huy mạnh mẽ nội lực của một Cộng đồng tự cường và khẳng định vai trò, trách nhiệm với chính sự phát triển của khu vực.

Do vậy, phát triển tiểu vùng là một phần không thể tách rời của tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, có ý nghĩa quan trọng đối với các nỗ lực thu hẹp khoảng cách phát triển và phục hồi sau dịch bệnh.

Chiều 2/8, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN sẽ tham dự các Hội nghị hội đồng Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN (APSC), Hội đồng điều phối ASEAN, Ủy ban khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ) và Phiên đối thoại với các Đại diện Ủy ban liên Chính phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR).