"Tiêm kích tàng hình trên hạm": Nga phát triển máy bay mới triển khai trên tàu chiến

Các nhà sản xuất máy bay Nga đã thu lượm được những kinh nghiệm trong việc chế tạo máy bay triển khai trên tàu sân bay, dù chưa có kinh nghiệm phong phú như người Mỹ. Năm 1977, Hải quân Liên Xô đã tiếp nhận các máy bay cất hạ cánh thẳng đứng Yak-38 (VTOL). Những chiếc máy bay này được đưa vào nhóm không quân triển khai trên các tuần dương hạm hạng nặng chở máy bay thuộc Dự án 1143 "Krechet" ("Kiev", "Minsk", "Novorossiysk", "Baku"). 

Yak-38 được trang bị ba động cơ: động cơ nâng/đẩy và hai đông cơ nâng, nhờ đó máy bay có thể hạ cánh an toàn trên boong tàu ngay cả khi đang có bão biển dữ dội. Vũ khí bố trí trên bốn chùm giữ của hệ thống treo ngoài. Dành riêng cho Yak-38 đã chế tạo khẩu pháo có thể tháo rời bên ngoài - súng tự động nòng đôi 23 mm. Ngoài ra, Yak-38 có thể sử dụng loạt tên lửa có và không có dẫn hướng, cũng như những quả bom thả rơi tự do. Máy bay có thể được sử dụng suốt ngày đêm để tấn công các mục tiêu trên mặt đất và trên biển.

Tuy nhiên, nhược điểm của Yak-38 là bán kính chiến đấu tương đối nhỏ (200 km), thiếu radar trên khoang. Máy bay chỉ có thể tiến hành không chiến vào ban ngày và ở khoảng cách rất gần. Thêm nữa, Yak-38 còn nổi bật một cách đáng buồn bởi tỷ lệ tai nạn cao. Trong số 231 chiếc máy bay xuất xưởng thì gần mất đi năm chục chiếc trong các vụ tai nạn. Cuối những năm 1980, một loại máy bay thay thế đã được phát triển - máy bay chiến đấu cất hạ cánh thẳng đứng đa năng Yak-141, nhưng, sau khi Liên Xô tan rã, dự án này đã bị đóng băng. 

Do khả năng tác chiến của hạm đội tàu sân bay Nga tương đối nhỏ, nên trước đây không có nhu cầu cấp thiết về máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm triển khai trên hàng không mẫu hạm. Hải quân Nga hiện có hơn 40 máy bay chiến đấu đa năng trên hạm. Loại máy bay chính của hạm đội Nga là Su-33 hạng nặng, phiên bản trên hạm của Su-27. Các thủy thủ còn có máy bay trên hạm chuyên nghiệp hạng nhẹ MiG-29K. Vũ khí - tên lửa dẫn đường RVV-AE và tên lửa không đối không tầm ngắn R-73, các loại tên lửa chống hạm và chống radar, bom dẫn đường. Lần đầu tiên Su-33 và MiG-29K đã ra trận chiến đấu vào mùa thu năm 2016 trên bầu trời Syria. Tuy nhiên, rõ ràng đội máy bay của hải quân Nga đang già đi, và trong tương lai gần cần phải thay thế các máy bay này. 

Tập đoàn sản xuất máy bay MiG đang phát triển mẫu máy bay tiêm kích tàng hình đa năng triển khai trên tàu sân bay. Vì đây là chiến đấu cơ thế hệ thứ 5, nó có thể bay với tốc độ siêu thanh mà không cần sử dụng máy đốt sau. Máy bay mới có thể được sử dụng chống lại các mục tiêu trên không và trên mặt đất một cách hiệu quả như nhau, và "trí tuệ nhân tạo" sẽ giúp phi công đưa ra các quyết định tối ưu. Tập đoàn chưa tiết lộ những đặc điểm kỹ chiến thuật. Nhưng được biết, các nhà thiết kế đang phát triển mẫu máy bay cất hạ cánh thẳng đứng (V/STOL). 

Dự kiến, tiêm kích này sẽ có kích thước không lớn hơn MiG-35 và sẽ tích hợp với một máy bay tàng hình không người lái (UAV) có trọng lượng chiến đấu hơn 10 tấn. Nhiệm vụ của UAV là trinh sát, xác định mục tiêu, liên lạc với các máy bay khác, tác chiến điện tử. Máy bay không người lái sẽ cất cánh từ boong tàu ngay sau máy bay chiến đấu. 

Cả hai nguyên mẫu đang tồn tại dưới dạng mô hình. Chúng lần đầu tiên được giới thiệu trước công chúng tại Triển lãm Hàng không MAKS-2021. Máy bay tiêm kích có hai động cơ, cấu hình khí động học - với đuôi ngang phía trước và không có đuôi ngang phía sau. Máy bay không người lái có thiết kế cánh liền thân và có đuôi chữ V giống như Bayraktar TB-2 của Thổ Nhĩ Kỳ.

Trong các dự án hàng không mẫu hạm đầy hứa hẹn của Nga phải có hệ thống phóng máy bay - thiết bị trợ giúp việc cất cánh từ tàu sân bay. Không loại trừ rằng, các tiêm kích trên hạm mới - cả chiến đấu cơ có người lái và máy bay không người lái - đang được phát triển dành cho các tàu mới. 

Đồng thời, đã đến lúc Nga phải chế tạo máy bay trên hạm giảm tín hiệu phản xạ radar của riêng mình - một loại máy bay tương tự như E-2 Hawkeye của Mỹ. Thực tiễn chiến đấu đã chứng minh rằng, những phương tiện bay như vậy phát hiện mục tiêu ở khoảng cách xa nhóm tác chiến tàu sân bay và chỉ định mục tiêu sớm hơn radar của chính tàu sân bay và các tàu hộ tống.