Kinh nghiệm chống dịch, tỷ lệ bao phủ vaccine cao là tiền đề quan trọng giúp kinh tế có thể trở lại trạng thái bình thường mới, vừa thích ứng với dịch, vừa tận dụng những thời cơ mới, cơ hội mới.
Bức tranh kinh tế Việt Nam đã bắt đầu trở nên sáng sủa
Theo người đứng đầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư, kinh tế Việt Nam trong năm qua có những thuận lợi và khó khăn đan xen, nhưng vẫn còn nhiều thách thức.
Những khó khăn đã phần nào bào mòn sức chống chịu và nguồn lực của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Tuy nhiên, bức tranh kinh tế Việt Nam đã bắt đầu trở nên sáng sủa hơn trong tháng cuối năm 2021.
Năm qua, đã có 116.800 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, cùng 43.100 doanh nghiệp quay trở lại hoạt động. Các doanh nghiệp cũng chủ động tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm.
Trong tháng cuối năm 2021, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng khoảng 4,82% so với cùng kỳ năm 2020, đồng thời cao hơn tốc độ tăng 3% của cùng kỳ năm 2020.
Nhiều ngành công nghiệp trọng điểm và sản phẩm công nghiệp chủ lực ghi nhận mức tăng trưởng cao.
Đầu tư nước ngoài vào Việt Nam cũng được đánh giá tích cực. Trong quý III/2021, kinh tế chịu thiệt hại nặng do Covid-19, nhưng tính chung năm 2021, Việt Nam vẫn thu 31,15 tỷ USD vốn FDI ở 18 lĩnh vực. Đặc biệt, các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo có vốn FDI đăng ký lên đến 18,1 tỷ USD, chiếm 58,2% tổng vốn đăng ký.
Trong năm qua, kim ngạch xuất khẩu đạt 336,25 tỷ USD , tăng 19% so với năm 2020. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của khu vực FDI (kể cả dầu thô) đạt 247,54 tỷ USD, tăng 21,1%, chiếm 73,6% trong tổng kim ngạch xuất khẩu. Kim ngạch nhập khẩu đạt 332,25 tỷ USD.
“Kết quả trong đầu tư trực tiếp nước ngoài và hoạt động xuất, nhập khẩu của nền kinh tế cho thấy các nhà đầu tư nước ngoài đang đặt niềm tin rất lớn vào mắt xích Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết.
Theo ông Dũng, quốc tế ghi nhận Việt Nam chiếm vai trò quan trọng trong thúc đẩy thương mại quốc tế, đồng thời cam kết mở rộng đầu tư vào Việt Nam trong thời gian tới.
Với những thành công đã đạt được trong năm 2021, ông Dũng tin rằng nền kinh tế đang dần phục hồi. Đây là tiền đề cho sự phục hồi của kinh tế Việt Nam trong năm mới.
Trở ngại đối với kinh tế Việt Nam
Theo người đứng đầu Bộ KH&ĐT, kinh tế Việt Nam vẫn còn những trở ngại trong quá trình phục hồi và phát triển. Đại dịch bùng phát ảnh hưởng không nhỏ đến mọi mặt đời sống kinh tế xã hội.
Trong năm 2021, có 119.800 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh, với gần 55.000 doanh nghiệp giải thể.
Trong bối cảnh đó, chuỗi lưu thông hàng hóa và lao động bị đứt gãy bởi những đợt giãn cách. Tình trạng thiếu việc làm khiến người dân phải cắt giảm chi tiêu và do đó làm giảm tổng cầu của nền kinh tế.
Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng sụt giảm đã tác động tiêu cực đến mục tiêu tăng trưởng của nền kinh tế. Trong khi đó, giải ngân vốn đầu tư công chỉ đạt 77,8% kế hoạch năm, giảm 5% so với cùng kỳ năm ngoái.
Kim ngạch xuất khẩu đạt mức ấn tượng 332,25 tỷ USD (tăng 26,5% so với 2020), tuy nhiên kim ngạch xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước chỉ vào khoảng 88,71 tỷ USD, chiếm 26,4% tổng kim ngạch xuất khẩu và chỉ tăng 13,4% so với mức tăng 21,1% khu vực FDI. Kinh tế phụ trợ và liên kết giữa khu vực kinh tế trong nước với khu vực có vốn nước ngoài còn lỏng lẻo.
Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp cũng chịu thách thức không nhỏ. Giá vật tư nông nghiệp và thức ăn chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản tăng cao. Dịch bệnh ở lợn và gia cầm diễn biến phức tạp. Giá sản phẩm đầu ra của nông nghiệp và thủy sản thấp.
Nhiều doanh nghiệp còn khó khăn trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa, khiến giá cả hàng hóa tăng cao, tạo áp lực lên lạm phát kinh tế. Áp lực này vẫn còn tiếp tục trong năm 2022.
Giá nguyên vật liệu, hàng hoá và dịch vụ thế giới tăng cao, giá dầu thô còn tiếp tục tăng do nhu cầu tăng mạnh, trong bối cảnh nguồn cung hạn chế và thị trường dầu thô thiếu hụt nguồn cung dài.
Nền kinh tế Việt Nam hiện vẫn phụ thuộc nhiều vào nguyên vật liệu nhập khẩu, với tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu nhập khẩu chiếm 37% trong tổng chi phí nguyên vật liệu của toàn nền kinh tế.
Chi phí xăng dầu chiếm khoảng 3,52% trong tổng chi phí sản xuất. Giá xăng dầu thế giới tăng sẽ làm tăng giá nguyên vật liệu nhập khẩu và cả nguyên nhiên vật liệu trong nước.
Cơ hội và triển vọng cho kinh tế Việt Nam
Dù vậy, Việt Nam vẫn còn nhiều cơ hội để phục hồi kinh tế, đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 6-6,5% năm 2022. Trong trung hạn, Việt Nam vẫn sẽ tiếp tục hấp dẫn các nhà đầu tư.
Đầu tiên, Việt Nam đã cải thiện cả về động lực và kết quả phục hồi kinh tế so với năm ngoái. Kinh nghiệm và năng lực ứng phó dịch bệnh cũng đã được tăng cường. Mục tiêu phủ vaccine cho toàn dân được đảm bảo nhờ khả năng chủ động sản xuất vaccine.
Những lý do trên được kỳ vọng sẽ giúp nền kinh tế mau chóng hồi phục. Bao phủ vaccine là điều kiện tiên quyết cho sự hồi phục đó.
Theo Bộ trưởng, trong năm 2022, tác động trực tiếp của các gói hỗ trợ kinh tế sẽ được tăng cường. Việt Nam tăng cường khả năng phục hồi thông qua hệ thống trợ giúp xã hội mạnh mẽ và linh hoạt trên cơ sở phân bổ thêm vốn cho các chương trình trợ giúp xã hội.
“Việt Nam sẽ áp dụng kỹ thuật số, để nhanh chóng xác định những người dễ bị tổn thương; mở rộng quy mô thanh toán điện tử, để tiếp cận một cách hiệu quả những người thụ hưởng đã được xác định”, ông Dũng nói.
Người đứng đầu Bộ KH&ĐT cũng nêu rõ, để tận dụng các cơ hội thì phải kết hợp hài hòa giữa chính sách tài khóa và tiền tệ, chú trọng đến chính sách tài khóa hỗ trợ doanh nghiệp và hộ kinh doanh cá thể vượt qua khó khăn. Đồng thời, cần sử dụng chính sách tiền tệ đúng liều lượng, hợp lý, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng.
Ngoài ra, cần nâng cao năng lực giải ngân và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư. Thực hiện đầu tư có trọng tâm, trọng điểm vào các ngành, lĩnh vực then chốt, các vùng động lực, cực tăng trưởng, các dự án lớn, quan trọng của quốc gia, dự án kết nối liên vùng.
Một trong các biện pháp quan trọng được Bộ trưởng Dũng nhấn mạnh là thực hiện nhanh và hiệu quả việc cơ cấu lại nền kinh tế.
“Cơ cấu lại nội bộ từng ngành theo hướng phát huy lợi thế so sánh và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; tập trung nội lực, thúc đẩy động lực phát triển những sản phẩm có lợi thế so sánh, sức cạnh tranh và giá trị gia tăng cao”, ông Dũng nêu cụ thể.
Lãnh đạo Bộ KH-DDT cũng cho hay, Chính phủ sẽ chủ động chuẩn bị đầy đủ các điều kiện thúc đẩy sản xuất kinh doanh, bảo đảm nguồn cung và lưu thông hàng hóa, giảm áp lực lạm phát. Ngoài ra, Chính phủ sẽ tăng cường triển khai và thực hiện chuyển đổi số trong cải cách thể chế và thủ tục hành chính rất quan trọng.
Đồng lòng, đồng thuận
Ông Dũng cho rằng, cần có sự hợp tác, phối hợp giữa các cơ quan, bộ, ngành, địa phương thành lập cơ chế phân quyền nhằm tạo sự thuận lợi không chỉ trong nước, mà còn trên trường quốc tế.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng bày tỏ, cần tạo dựng chính sách liên thông, kết nối các chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ đi kèm với sự đồng thuận tại các chính quyền địa phương, giải quyết tình trạng tình trạng “cát cứ” không thống nhất gây cản trở.
Về xuất nhập khẩu, Việt Nam cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình dịch bệnh và trao đổi hàng hóa giữa các quốc gia.
Việt Nam cũng sẽ chú trọng triển khai các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) nói chung, nhất là các FTA thế hệ mới nói riêng; tổ chức xúc tiến thương mại trực tuyến, quan tâm thúc đẩy phát triển logistics.
“Chính phủ cần đẩy mạnh lưu thông phân phối hàng hóa giữa các địa phương nhằm bảo đảm cung ứng nguồn hàng thiết yếu phục vụ nhu cầu người dân”, theo Bộ trưởng.
Chia sẻ với báo giới đầu xuân năm mới, Bộ trưởng Dũng nhắc đi nhắc lại rất nhiều đến sự đồng lòng - của hệ thống chính trị, doanh nghiệp, người dân.
Ông Dũng cho rằng, ở mọi quốc gia, sự đồng lòng, đồng thuận của người dân và doanh nghiệp đối với các quyết sách, quyết định của Chính phủ quyết định đến sự thành bại của chính sách đó và thời gian qua, ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam đã được phát huy hơn bao giờ hết.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng tin rằng, tinh thần đoàn kết, sự đồng thuận của toàn bộ hệ thống chính trị, doanh nghiệp, người dân luôn là yếu tố then chốt quyết định mức độ hồi phục của kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.