Tại phiên họp thường kỳ của BoG IAEA, Đại sứ Nguyễn Trung Kiên cho biết,Việt Nam quan ngại tình hình an ninh, an toàn hạt nhân tại nhà máy Zaporozhye (ZNPP) và kêu gọi các bên ủng hộ nỗ lực của IAEA tăng cường đối thoại, ngăn chặn mọi nguy cơ gây mất an toàn hạt nhân xung quanh Zaporozhye.
Việt Nam dự cuộc họp của Hội đồng thống đốc IAEA
Theo thông tin từ Đại sứ quán Việt Nam tại Áo, Bộ ngoại giao, đoàn đại biểu Việt Nam do Đại sứ Nguyễn Trung Kiên, Đại diện thường trực của Việt Nam tại IAEA đã tham dự cuộc họp định kỳ của Hội đồng Thống đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế.
Theo đó, từ ngày 12-16/9, Hội đồng Thống đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) đã tổ chức cuộc họp định kỳ với sự tham dự của Tổng Giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi cùng 35 thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA cùng các Đại sứ, đại diện các quốc gia thành viên.
Sự tham gia của Việt Nam, theo Bộ Ngoại giao, là với tư cách thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA nhiệm kỳ 2021-2023.
Qua 5 ngày làm việc, Hội đồng Thống đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế đã tập trung thảo luận về các Báo cáo của Tổng Giám đốc IAEAGrossi về an ninh-an toàn, thanh sát hạt nhân và tình hình hợp tác kỹ thuật giai đoạn 2020-2021, dự thảo Chiến lược hoạt động trung hạn và chương trình hoạt động của Hội đồng thời gian sắp tới.
Cùng với đó, do các diễn biến phức tạp liên quan đến xung đột Nga – Ukraina gần đây, cuộc họp lần này của Hội đồng Thống đốc IAEA cũng nhằm xem xét và thảo luận các vấn đề đang nổi lên như kiểm điểm tình hình thực thi các Hiệp định thanh sát giữa Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế với Iran, tác động của tình hình xung đột giữa Nga – Ukraina với vấn đề an ninh, an toàn hạt nhân của nhà máy hạt nhân lớn nhất châu Âu Zaporozhye (ZNPP) ở Ukraina, Thỏa thuận AUKUS về hợp tác ba bên giữa Mỹ, Anh và Australia về việc chuyển giao tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên…
Ngăn ngừa sự cố hạt nhân ở nhà máy Zaporozhye
Phát biểu tại phiên khai mạc, Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế IAEA Rafael Grossi đã cập nhật đến đại diện 35 nước thành viên Hội đồng Thống đốc cùng toàn thể cộng đồng quốc tế về tình trạng nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye ở Ukraina.
Ông Grossi cũng nêu bật những kết quả đạt được từ chuyến thanh sát của Phái đoàn Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế IAEA do chính Tổng Giám đốc IAEA dẫn đầu thăm nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye vừa qua (như Sputnik đã cập nhật).
Lãnh đạo Cơ quan Năng lượng nguyên tử Quốc tế đặc biệt lưu ý các nước thành viên cũng như cộng đồng quốc tế về tầm quan trọng của việc bảo đảm không cho phép bất cứ hành động quân sự nào nhằm vào nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye hay khu vực xung quanh.
Theo ông Grossi, điều này là “tối quan trọng” để không ảnh hưởng tới hoạt động bình thường và an toàn của nhà máy. Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế kêu gọi các bên thiết lập vùng bảo vệ an ninh và an toàn hạt nhân xung quanh nhà máy Zaporozhye nhằm ngăn ngừa sự cố hay thảm họa hạt nhân “có thể xảy ra” do hành động quân sự do các bất đồng, căng thẳng trong quan hệ giữa Moskva và Kiev.
Cùng với đó, Tổng Giám đốc Grossi tiếp tục khẳng định, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế đã nỗ lực hết mình nhằm bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ đã đề ra trước đó, đặc biệt là gần 40 hướng dẫn an toàn hạt nhân tổng quát, chi tiết đã và sắp chuẩn bị được công bố cũng như việc trang bị kiến thức được IAEA thực hiện cho gần 900 đại biểu đến từ 95 nước thông qua các khóa đào tạo liên khu vực của dự án xây dựng phòng thí nghiệm quốc gia, giải quyết các dịch bệnh lây qua đường động vật…
Tổng Giám đốc IAEA tái khẳng định rằng, năng lượng hạt nhân mang lại lợi ích quan trọng thông qua cung cấp nguồn năng lượng sạch, ứng dụng vào các nỗ lực giảm rác thải carbon, ứng phó với biến đổi khí hậu, y tế và nông nghiệp.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, ông Rafael Grossi cũng bày tỏ quan ngại trước sự phát triển của các công nghệ hạt nhân mới có thể đặt ra những thách thức về nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân, bảo đảm an ninh, an toàn cho các cơ sở hạ tầng hạt nhân trên toàn thế giới nhất là trong bối cảnh biến động, xung đột chính trị diễn biến khó lường như hiện nay.
Việt Nam quan ngại về tình hình nhà máy hạt nhân Zaporozhye
Bộ Ngoại giao cho biết, Đoàn đại biểu Việt Nam do Đại sứ Nguyễn Trung Kiên dẫn đầu đã tham gia phát biểu ở hầu hết các đề mục của kỳ họp định kỳ lần thứ 3 năm 2022 này của Hội đồng Thống đốc IAEA.
Trong đó, rất đáng chú ý, tại đề mục về “ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình”, Đại sứ Nguyễn Trung Kiên đã đề cao tính độc lập, chuyên môn của tổ chức trong việc giải quyết các vấn đề đang nổi lên có nguy cơ gây mất an toàn, an ninh hạt nhân.
Đoàn Việt Nam cũng đồng thời đề nghị IAEA tiếp tục duy trì sự quan tâm cao đối với các hoạt động ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình và phát triển bền vững, đặc biệt là hỗ trợ các nước đang phát triển trong việc nâng cao năng lực nghiên cứu, triển khai ứng dụng nguyên tử, ứng phó với các sự cố bức xạ, hạt nhân.
Việt Nam cũng mong IAEA hỗ trợ xây dựng và hoàn thiện các khuôn khổ pháp lý trong nước về luật hạt nhân.
“Việt Nam đánh giá cao việc IAEA coi hỗ trợ các quốc gia nghiên cứu, áp dụng công nghệ lò phản ứng hạt nhân quy mô nhỏ và lắp đặt theo module (SMR) và bảo đảm an toàn cho SMR là một trong những ưu tiên chính trong chính sách an toàn hạt nhân năm 2022”, - Đại sứ Nguyễn Trung Kiên nhấn mạnh.
Đặc biệt, Việt Nam cùng các nước thành viên Hội đồng Thống đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế cũng đã chia sẻ quan tâm, quan ngại của cộng đồng quốc tế đối với tình hình an ninh, an toàn hạt nhân tại nhà máy Zaporozhye và những hệ lụy đối với an toàn của người dân và môi trường của khu vực nếu có sự cố xảy ra.
“Việt Nam ủng hộ vai trò và các nỗ lực của IAEA trong việc trung gian, hỗ trợ giải quyết vấn đề và kêu gọi các bên liên quan duy trì hợp tác, đối thoại nhằm ngăn ngừa mọi nguy cơ gây mất an ninh, an toàn hạt nhân tại khu vực xung quanh nhà máy”, - Đại sứ Nguyễn Trung Kiên khẳng định.
Nâng cao vị thế quốc gia và tranh thủ sự ủng hộ của IAEA
Theo Bộ Ngoại giao, việc Việt Nam tham dự phiên họp thường kỳ của Hội đồng Thống đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế IAEA (BoG IAEA) lần này với tư cách thành viên, tiếp tục góp phần nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam.
Điều này được chứng tỏ thông qua việc thể hiện vai trò chủ động, tích cực trong thúc đẩy mục tiêu ứng dụng công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình, đồng thời, tranh thủ sự ủng hộ và hỗ trợ của các quốc gia thành viên cũng như ban lãnh đạo IAEA trong ứng phó với các thách thức mà Việt Nam đang phải đối mặt, nhất là biến đổi khí hậu.
Mỗi năm, Hội đồng Thống đốc IAEA có bốn kỳ họp vào các tháng 3, 6, 9 và tháng 11.
Trước đó, tháng 9/2021, trong khuôn khổ Đại hội đồng IAEA khóa 65 tại Áo với đại diện 172 nước thành viên IAEA, cùng các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc, Tổ chức Hàng hải quốc tế, Tổ chức Hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện…Việt Nam đã được tin tưởng bầu làm thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA trong nhiệm kỳ 2 năm 2021-2023.