Tuy nhiên, những khảo sát và dự báo cho thấy, đây có thể chỉ là “khoảng lặng” trước con sóng lớn FDI sẽ ập vào Việt Nam trong năm nay.
Dòng vốn FDI chậm lại
Theo số liệu thống kê về tình hình thu hút đầu tư nước ngoài mà Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) vừa công bố, dòng FDI vào Việt Nam đang cos xu hướng chậm lại.
Tính đến ngày 20/2/2023, tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần, mua phần vốn góp của nhà đầu tư đạt gần 3,1 tỷ USD, giảm 38% so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, vốn thực hiện của dự án FDI là khoảng 2,55 tỷ USD, giảm 4,9% so với cùng kỳ.
Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài Đỗ Nhất Hoàng cho rằng, một điểm tích cực là vốn đầu tư mới tăng mạnh cả về số dự án lẫn tổng vốn đăng ký. Cụ thể, trong 2 tháng đầu năm 2023, có 261 dự án mới được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, với tổng vốn đăng ký hơn 1,76 tỷ USD, tăng 42,6% về số dự án và tăng gần 2,8 lần về số vốn so với cùng kỳ.
Số vốn đăng ký mới tăng không chỉ nhờ số dự án tăng, mà còn bởi số dự án có vốn đăng ký trên 100 triệu USD nhiều hơn cùng kỳ.
Cũng trong thời gian này năm 2022, chỉ có 1 dự án có vốn đăng ký trên 100 triệu USD, trong khi năm nay có tới 4 dự án.
Đáng chú ý nhất là Dự án Nhà máy công nghệ chính xác Fulian (Singapore) tại Bắc Giang, với số vốn đăng ký lên tới 621 triệu USD, nhằm sản xuất linh kiện điện tử, máy vi tính.
Ngoài ra, số góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài cũng được cải thiện. Trong 2 tháng đầu năm, có 440 lượt góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài (tăng 10% so với cùng kỳ). Tổng giá trị vốn góp đạt gần 797,9 triệu USD (tăng 3,7% so với cùng kỳ).
Mặc dù vậy, cũng theo số liệu từ Cục Đầu tư nước ngoài, vốn đầu tư điều chỉnh tiếp tục giảm mạnh so với cùng kỳ và giảm sâu so với tháng 1/2023 do không có nhiều dự án điều chỉnh vốn lớn.
Trong khi đó, năm 2022, trong khi đăng ký mới giảm, thì vốn điều chỉnh lại tăng do các nhà đầu tư nước ngoài tin tưởng vào môi trường đầu tư, kinh doanh và tiềm năng của thị trường Việt Nam.
Trong 2 tháng đầu năm, chỉ có 133 lượt dự án đăng ký điều chỉnh vốn đầu tư, với tổng vốn đăng ký tăng thêm gần 535,4 triệu USD, giảm 6,3% về số lượt dự án và giảm đến 85,1% về số vốn so với cùng kỳ.
Cục Đầu tư nước ngoài cho biết, không chỉ mức tăng về số lượt dự án điều chỉnh vốn so với cùng kỳ trong tháng 1/2023 không còn được duy trì trong 2 tháng đầu năm, mà vốn đăng ký tăng thêm cũng sụt giảm mạnh.
Cùng kỳ năm ngoái, Việt Nam ghi nhận hàng loạt dự án quy mô lớn tăng vốn, trong đó Dự án Samsung Electro-mechanics Việt Nam tại Thái Nguyên, với số vốn tăng thêm 920 triệu USD.
Hoặc có thể kể đến Dự án Nhà máy Chế tạo thiết bị điện tử, phương tiện thiết bị mạng và các sản phẩm âm thanh đa phương tiện (Hồng Kông), tăng thêm gần 306 triệu USD tại Bắc Ninh…, vốn FDI tăng thêm đạt 3,6 tỷ USD, gấp 2,2 lần so với năm 2021.
Mặc dù số liệu thống kê của 2 tháng đầu năm với kỳ nghỉ Tết kéo dài chưa đủ để phản ánh xu hướng chung của cả năm, nó cũng phần nào cho thấy dòng vốn FDI đổ vào Việt Nam đang trầm lắng.
Bùng nổ trong năm 2023
Bất chấp những điều trên, các đối tác quốc tế đều cho rằng, Việt Nam là một điểm đến an toàn và hấp dẫn. Theo khảo sát của Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO), hay Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), các nhà đầu tư Nhật, châu Âu… đều cho biết sẽ tăng đầu tư vào Việt Nam.
Vừa qua, tờ Bangkok Post (Thái Lan) có tin cho biết, Tập đoàn Central Retail Corporation đã tuyên bố sẽ đầu tư khoảng 50 tỷ Baht (tương đương 1,45 tỷ USD) vào Việt Nam trong giai đoạn 2023-2027 nhằm mở rộng sự hiện diện tại thị trường bán lẻ Việt Nam. Đây là khoản đầu tư lớn nhất mà Central Retail Corporation đổ vào Việt Nam từ trước tới nay.
Tập đoàn Piaggio cũng đã có lần thứ 14 tăng vốn đầu tư vào Việt Nam. Với khoản đầu tư mới 75 triệu USD, tổng vốn đầu tư của Piaggio tại Vĩnh Phúc đã được nâng lên đến 165 triệu USD.
Trong khi đó, Goertek cũng đang sẵn sàng các khoản đầu tư mới, sau khi bỏ ra khoảng 1 tỷ USD để đầu tư vào các nhà máy tại Bắc Ninh và Nghệ An. Dự kiến, Goertek sẽ đầu tư thêm khoảng 290 triệu USD cho việc mở rộng nhà máy ở Bắc Ninh trong thời gian tới.
Trong một báo cáo mới đây, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, đầu tư toàn cầu đang gặp nhiều khó khăn, trong bối cảnh các điều kiện tài chính thắt chặt hơn và lo ngại về suy thoái toàn cầu.
Dù vậy, Đông Nam Á vẫn đang được hưởng lợi từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng từ Trung Quốc, do căng thẳng thương mại Mỹ - Trung mang lại.
“Sự dịch chuyển chuỗi cung ứng cũng đi kèm với dòng vốn đầu tư, dẫn đến sự gia tăng FDI vào khối các nước ASEAN, khi các doanh nghiệp thành lập nhà máy sản xuất, cơ sở kho bãi, mạng lưới phân phối và các cơ sở khác tại khu vực”, - theo báo Đầu tư dẫn đánh giá của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Cạnh tranh FDI
Trong khối ASEAN, Việt Nam đang là quốc gia có lợi thế to lớn. Theo khảo sát của EuroCham, có 1/4 các công ty châu Âu được hỏi đã chuyển hoạt động từ Trung Quốc sang Việt Nam. Trong đó, 2% đã chuyển một phần đáng kể hoạt động vào Việt Nam.
Tương tư, khảo sát của Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham) với các doanh nghiệp Hoa Kỳ ở Trung Quốc, hay khảo sát của JETRO về xu hướng đầu tư của doanh nghiệp Nhật đều cho thấy, Việt Nam sở hữu nhiều cơ hội.
Cục Đầu tư nước ngoài dự báo, thu hút FDI của Việt Nam trong năm 2023 có thể tăng 30% so với năm ngoái, đạt 36-38 tỷ USD.
Cơ hội là không nhỏ, nhưng cạnh tranh cũng ngày một gay gắt hơn. Do đó, các chuyên gia vẫn đề xuất tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh trong nước. Đặc biệt, Việt Nam cần có chính sách phản ứng khi nhiều quốc gia sẵn sàng áp thuế tối thiểu toàn cầu từ đầu năm 2024.
Ông Thomas McClelland, Phó tổng giám đốc phụ trách Dịch vụ Tư vấn thuế Deloitte Việt Nam, cho rằng nếu không có những cải cách hợp lý và kịp thời về chính sách ưu đãi thuế, Việt Nam có thể bị “bỏ lại phía sau” trong thu hút FDI khi các đối thủ cạnh tranh cân nhắc các biện pháp và chính sách ưu đãi đầu tư thuận lợi để thích ứng với thuế tối thiểu toàn cầu.