Theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM (MAUR), nhà thầu Hitachi Nhật Bản đã từ chối thi công nhiều hạng mục quan trọng của dự án Metro số 1 và có thái độ chưa đúng đắn gây ảnh hưởng tiến độ hoàn thành công trình.
Tiến độ dự án Metro số 1
Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM (MAUR) vừa có văn bản khẩn gửi Văn phòng UBND TP.HCM và Sở Kế hoạch đầu tư báo cáo tiến độ dự án Metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên).
Theo văn bản, cơ quan này cho rằng, tuyến metro số 1 (metro Bến Thành - Suối Tiên) dự kiến sẽ hoàn thành thi công xây dựng và chạy thử toàn tuyến vào quý 3/2023.
Tuy nhiên, vẫn còn một số vướng mắc liên quan đến khoản vay số 3 và số 4 với Chính phủ Nhật Bản cũng như nhà thầu Hitachi (thi công gói thầu số 3).
Đây là phần quan trọng để chuẩn bị nội dung phục vụ Phó Thủ tướng Chính Phủ Trần Lưu Quang tiếp Phó Chủ tịch điều hành cấp cao Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tới đây.
Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM nêu rõ, dự án Metro số 1 có tổng mức đầu tư hơn 43.757 tỷ đồng, trong đó vốn vay từ Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản JICA là hơn 38.265 tỷ đồng, vốn đối ứng hơn 5.491 tỷ đồng.
Dự án Metro số 1 đã thi công từ năm 2012. Đây là dự án đường sắt đô thị đầu tiên ở TP.HCM. Toàn tuyến có 14 nhà ga, trong đó có 11 ga trên cao và 3 ga đi ngầm.
Đến nay đạt khoảng 95,66% tổng khối lượng. Sau nhiều lần trễ hẹn về đích, hồi tháng 4 năm nay, UBND TPHCM đã có quyết định điều chỉnh thời gian thực hiện dự án Metro số 1.
Theo đó, TP.HCM ấn định thời gian hoàn thành thi công tuyến Metro số 1 vào cuối quý 4/2023. Thời gian kết thúc dự án từ năm 2024 đến năm 2028.
Thời gian thông báo khuyết điểm dự án của các nhà thầu kéo dài từ 2024 đến hết năm 2025 và thời gian hỗ trợ vận hành, bảo dưỡng từ năm 2024 đến hết năm 2028.
Trong đó, gói thầu CP1a (đoạn ngầm từ ga Bến Thành đến ga Nhà hát Thành phố) đạt 99,85%; gói CP1b (đoạn ngầm từ ga Nhà hát Thành phố đến ga Ba Son) đạt 99,73% khối lượng.
Gói CP2 (đoạn trên cao và depot) đạt 97,54% và gói thầu CP3 (mua sắm thiết bị cơ điện, đầu máy toa xe, đường ray và bảo dưỡng) đạt 90,75%.
Theo kế hoạch, thời gian tới, dự án sẽ hoàn thành cơ bản công tác thi công xây dựng phần hạ tầng (gồm các nội dung hoàn thiện kiến trúc, lắp đặt thiết bị hệ thống, cầu bộ hành, Xây dựng Tòa nhà Văn phòng Công ty O&M, gói thầu CP4) và bắt đầu tiến hành công tác vận hành chạy thử kỹ thuật, vận hành thử đoạn trên cao tiến đến chuẩn bị công tác vận hành thử toàn tuyến.
Cơ cấu lại các khoản vay
Tháng 3/2023, thực hiện chỉ đạo của Phó thủ tướng Trần Lưu Quang, Bộ Tài chính đã có công hàm đề nghị chính phủ Nhật Bản xem xét cung cấp vốn vay cho dự án Metro số 1.
Sau đó, Đại sứ quán Nhật Bản cũng có công văn phản hồi, cam kết cung cấp khoản vay này. Tới tháng 6/2023, UBND TP.HCM đã gửi Bộ Tài chính ý kiến đối với chủ trương đàm phán công hàm trao đổi đối với khoản vay.
Hiện Bộ Tài chính đang thực hiện các bước thủ tục tiếp theo để tiến hành đàm phán và ký kết khoản vay số 4 của tuyến metro số 1 nhưng dự kiến nhanh nhất cũng phải tới quý 3 mới có thể hoàn thành.
Trong khi đó, chi phí hiện tại được phân bổ trong thỏa thuận vay VN15-P5 ngày 28/5/2016 (khoản vay số 3) không đủ để thanh toán cho các hồ sơ thanh toán của các nhà thầu chính.
Do đó, MAUR bày tỏ, cần phải tiến hành cơ cấu lại các khoản mục trong thỏa thuận vay VN15-P5, điều chuyển chi phí dự phòng của khoản vay sang chi phí xây dựng, tư vấn để có thể tiến hành tiếp tục giải ngân.
Nhà thầu Nhật Bản từ chối thực hiện nhiều hạng mục
Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM cho biết, để hoàn thành công tác thi công xây dựng và tiến hành chạy thử trên toàn tuyến vào quí 4/2023 theo kế hoạch thì vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức phía trước.
“Trong đó, quan trọng nhất là việc Nhà thầu Hitachi (nhà thầu gói CP3) hiện vẫn từ chối thực hiện các công việc của dự án và theo hợp đồng”, theo MAUR.
Đặc biệt, theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM, nhà thầu Nhật Bản này từ chối thực hiện các công việc quan trọng của dự án Metro số 1 như đào tạo; bảo dưỡng và bảo trì; phối hợp với tư vấn đánh giá chứng nhận an toàn hệ thống; công tác phối hợp giao diện với các nhà thầu thi công của dự án (các gói thầu CP1a, CP1b, CP2, nhà thầu thi công tòa nhà Công ty O&M).
Hitachi cũng từ chối thực hiện các công việc phối hợp liên quan đến đẩy nhanh tiến độ thi công cầu bộ hành các nhà ga trên cao thuộc gói thầu CP2.
Làm việc với phía Nhật Bản về thái độ chưa đúng đắn của nhà thầu
Về phía UBND TP.HCM đã tiến hành nhiều hình thức hỗ trợ Nhà thầu Hitachi trong các vấn đề thủ tục với các bên có liên quan, hỗ trợ trong việc tách các mốc thanh toán trong hợp đồng để thúc đẩy việc thanh toán và tải chính của nhà thầu.
Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM lưu ý, metro số 1 là một trong các dự án metro đầu tiên ở Việt Nam, phía Việt Nam hầu như chưa có kinh nghiệm trong việc triển khai dự án.
Mọi việc từ lập dự án đến hoàn thiện hợp đồng, giám sát thi công đều do tư vấn Nhật Bản thực hiện và công tác thi công do các nhà thầu Nhật Bản thực hiện.
“Do đó việc các nhà thầu và tư vấn Nhật Bản liên tục lạm dụng các điểm vênh, chưa hoàn thiện trong hợp đồng để làm ảnh hưởng tiến độ dự án Metro số 1 là thái độ thực hiện dự án chưa đúng đắn, nhất là trong bối cảnh cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thành dự án”, MAUR thẳng thắn.
Do đó, MAUR kiến nghị Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang có trao đổi với Phó Chủ tịch điều hành cấp cao JICA về đề nghị các Tổng thầu EPC của dự án metro số 1 dốc toàn lực thực hiện các công việc còn lại để hoàn thành dự án theo đúng tiến độ.
UBND TP.HCM sẽ luôn tiếp tục hỗ trợ các nhà thầu tối đa để hoàn thành công tác thi công trong năm 2023.