Tuy nhiên, các ngành hàng của Việt Nam hiện đều gặp khó khăn về thị trường xuất khẩu do tổng cầu trên thế giới giảm, nhất là đối với hàng hoá tiêu dùng không thiết yếu, đặc biệt là những thách thức mới chưa từng có tiền lệ.
Xuất khẩu da giày, dệt may, gỗ Việt Nam thuộc top đầu thế giới
Hôm nay 15/9, tại TP. Hồ Chí Minh, Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề, đưa hàng thời trang, nội thất và gia dụng Việt Nam vào hệ thống phân phối nước ngoài.
Ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ (Bộ Công Thương), phát biểu khai mạc hội thảo cho biết, trong những năm qua, các nhóm mặt hàng xuất khẩu thời trang, nội thất và đồ gia dụng Việt Nam đã có đà tăng trưởng hết sức ấn tượng.
Chỉ tính riêng năm 2022, hai ngành dệt may và da giày của Việt Nam đã ghi nhận đà tăng trưởng xuất khẩu cao nhất từ trước tới nay.
Trong đó, dệt may đạt 37,5 tỷ USD, tăng 14,3%; da giày đạt 23,9 tỷ USD, tăng 34,3% so với cùng kỳ.
Ngoài ra, xuất khẩu sản phẩm gỗ vốn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu ngành nội thất và đồ gia dụng cũng đạt 10,9 tỷ USD, giảm 1,3% so với năm 2021.
Ông Linh đánh giá, về tổng quát, nhóm các mặt hàng thời trang, nội thất và đồ gia dụng của Việt Nam hiện vẫn có nhiều lợi thế cạnh tranh, đặc biệt là về chất lượng sản phẩm, trình độ kỹ thuật, khả năng đáp ứng các yêu cầu khắt khe về lao động, môi trường, nhất là các ưu đãi thuế quan từ 15 FTA.
"Hiện Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu lớn nhất thế giới về nhóm ngành hàng này. Trong đó, Việt Nam hiện là nước xuất khẩu lớn thứ 2 về da giày, thứ 3 về dệt may và thứ 5 thế giới về gỗ và sản phẩm từ gỗ", - Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ nhấn mạnh.
Thách thức chưa từng có tiền lệ
Thuận lợi là thế, song theo Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ Tạ Hoàng Linh, sau thời kỳ phục hồi mạnh mẽ hậu Covid-19, nhóm ngành hàng thời trang và đồ gia dụng của Việt Nam phải đối mặt với những khó khăn chưa từng có trong xuất khẩu ra thế giới.
Nguyên nhân chủ yếu, theo đại diện Bộ Công Thương là do tình hình lạm phát, nguy cơ suy thoái kinh tế, sức tiêu dùng suy giảm, đặc biệt với nhóm vật dụng không thiết yếu cùng lượng tồn kho khá lớn sau thời kỳ nhập hàng để phòng ngừa đứt gãy chuỗi cung ứng.
Chỉ trong 8 tháng đầu năm 2023, nhóm hàng thời trang bao gồm dệt may và da giày của Việt Nam bắt đầu thấm suy thoái kinh tế khi kim ngạch xuất khẩu sang một số thị trường trọng điểm chứng kiến đà sụt giảm tương đối mạnh.
Trong đó, thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của dệt may và da giày Việt Nam là Mỹ, kim ngạch xuất khẩu lần lượt giảm 22,7% và 32% so với cùng kỳ.
Thị trường châu Âu (EU) cũng chứng kiến đà giảm tốc xuất khẩu tương tự, khi kim ngạch xuất khẩu da giày giảm 19%, còn dệt may có tín hiệu tích cực hơn khi tăng trưởng 12,3%.
Theo nhà chức trách, xuất khẩu ngành hàng gỗ và đồ gỗ sang Mỹ và EU đối mặt với tình trạng thậm chí còn ảm đạm hơn, lần lượt giảm tới 27% và 40% trong 8 tháng đầu năm 2023.
Đại diện Bộ Công Thương chia sẻ, thời gian qua, các thị trường xuất khẩu trọng điểm của nhóm ngành thời trang, đồ gia dụng của Việt Nam như Mỹ, EU, các nước Đông Bắc Á hay các nước CPTPP ngày càng đặt ra những tiêu chuẩn mới, đòi hỏi khắt khe hơn từ thị trường, nhất là việc liên quan đến xanh hóa chuỗi sản xuất và cung ứng, các tiêu chí phát triển bền vững, sản xuất tuần hoàn…
"Điều này đặt ra nhiều những thách thức chưa từng có tiền lệ cho doanh nghiệp xuất khẩu trong nước", - ông Tạ Hoàng Linh nói.
Xuất hiện một loạt rào cản khó khăn. Như mới đây nhất, thị trường EU đã đưa ra chính sách sử dụng sản phẩm tái chế đối với sản phẩm dệt may và tăng tốc thực thi chiến lược dệt may tuần hoàn và bền vững đề ra từ năm 2022.
Chính sách này khiến doanh nghiệp Việt Nam đứng trước sức ép buộc phải chuyển đổi xanh, chuyển đổi số để giữ đơn hàng và thị phần.
Giữa tháng 5 năm 2023, EU cũng đã ban hành đạo luật về Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), qua đó buộc các nhà nhập khẩu vào EU phải báo cáo lượng phát thải carbon trong hàng hóa.
Cuối tháng 6, EU ban hành Quy định Chống suy thoái rừng (EUDR), các công ty kinh doanh gỗ và các sản phẩm phái sinh tại EU phải chứng minh hàng hóa mà họ bán không liên quan đến hoạt động phá rừng từ sau năm 2021.
Lãnh đạo Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ cho rằng, để có thể đáp ứng yêu cầu của thị trường, giúp lấy lại đà tăng trưởng cho các ngành hàng thế mạnh kể trên, việc chuyển đổi xanh, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn là xu hướng phát triển tất yếu. Xu hướng này đang dần hình thành luật chơi mới về thương mại và đầu tư trên toàn cầu.
Cùng với đặc thù là ngành hàng đòi hỏi phải liên tục thay đổi mẫu mã, phù hợp với xu thế, thị hiếu thị trường, doanh nghiệp cần luôn chủ động, có chiến lược rõ ràng và cập nhật xu hướng thời trang thường xuyên tại các thị trường xuất khẩu.
Chờ đột biến những tháng cuối năm
Hoạt động xuất khẩu hàng hóa tiếp tục có những tín hiệu tích cực trong tháng 8 khi tăng 7,7% so với tháng trước, đạt 32,37 tỷ USD.
Lũy kế 8 tháng 2023, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 227,7 tỷ USD, giảm 10% so với cùng kỳ năm trước (tương ứng giảm khoảng 26 tỷ USD).
Bộ Công Thương cũng cho biết, tháng 8 là tháng có kim ngạch xuất khẩu cao nhất trong một năm trở lại đây và đánh dấu tháng tăng trưởng thứ tư liên tiếp.
Tuy nhiên, do nhu cầu yếu, tăng trưởng chưa có sự đột biến nên so với cùng kỳ năm trước, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 8 vẫn giảm 7,6%, trong đó khu vực kinh tế trong nước giảm 2,5%, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) giảm 9,3%.
Xét theo mặt hàng, kim ngạch xuất khẩu nhiều mặt hàng chủ lực đều sụt giảm như: Máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 1,5%; điện thoại các loại và linh kiện giảm 15,4%, hàng dệt may giảm 15%; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác giảm 10,3%; giày dép các loại giảm 17,6%, gỗ và sản phẩm gỗ giảm 25,4%, thủy sản giảm 25%.
Theo Nghị quyết 144/NQ-CP phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8 năm 2023 vừa được Chính phủ ban hành, Thủ tướng Phạm Minh Chính một lần nữa nhấn mạnh nhu cầu cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, đẩy mạnh xúc tiến thương mại để phát triển, mở rộng các thị trường mới, nhiều tiềm năng cho hàng hoá Việt Nam.
Chính phủ lưu ý, các ngành hàng xuất khẩu chủ lực, nhất là hàng nông sản cần tranh thủ tối đa sự phục hồi của các thị trường lớn, truyền thống để đẩy mạnh xuất khẩu.
Năm 2023, xuất khẩu Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng 6%. Hiện xuất khẩu vẫn đang tăng trưởng âm do đó, để hoàn thành mục tiêu trên sẽ là thách thức lớn cho hoạt động xuất khẩu 4 tháng còn lại của năm 2023.
Dù vậy, theo dự báo, trong những tháng cuối năm, xuất khẩu của Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội hơn các tháng vừa qua, do một số nền kinh tế có dấu hiệu phục hồi, nhu cầu hàng hóa gia tăng.