Chỉ đến khi những bí mật về việc “ăn hối lộ”, “đi đêm với doanh nghiệp” bị cơ quan điều tra Bộ Công an khui ra, dân mới biết được sự thật.
Chuyên gia cho rằng, việc xử lý cán bộ kể cả khi đang đương chức như ở Vĩnh Phúc, Quảng Ngãi, Lâm Đồng... vừa qua là bài học lớn về lựa chọn cán bộ.
Khi bí mật của Bí thư, Chủ tịch Vĩnh Phúc bị lộ
Vừa qua, tại Việt Nam, một loạt bí thư, chủ tịch tỉnh, cả Bộ trưởng, thứ trưởng đều bị bắt về tội nhận hối lộ.
Mới nhất, Bộ Công an ra thông cáo về việc bắt 9 bị can, trong đó có Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc Lê Duy Thành, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Đặng Văn Minh, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Cao Khoa để điều tra về hành vi "nhận hối lộ".
Có thể nói, các đại án đăng kiểm, Việt Á, Vạn Thịnh Phát-SCB, AIC, Phúc Sơn…đều là những vụ án gây chấn động dư luận, lật tẩy "bộ mặt thật", "bí mật" của nhiều vị quan chức "miệng rao giảng đạo đức, bụng đầy toan tính thu lợi vào thân", hay như cách nói hình tượng đầy cay đắng của một số người "cán bộ tay trái cầm đao, tay phải nhận phong bì".
Nhìn nhận về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng nói với báo Tuổi Trẻ, việc bắt các lãnh đạo đương chức như Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan, Chủ tịch tỉnh Vĩnh Phúc Lê Duy Thành, Chủ tịch tỉnh Quảng Ngãi Đặng Văn Minh hay trước đó là bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch tỉnh Lâm Đồng Trần Văn Hiệp, Chủ tịch tỉnh An Giang Nguyễn Thanh Bình liên quan đến tham nhũng, tiêu cực… tiếp tục khẳng định "quyết tâm chính trị" rất cao của Đảng về phòng chống tham nhũng, tiêu cực không ngừng nghỉ, không vùng cấm, không có ngoại lệ.
"Bất cứ người nào vi phạm quy định của Đảng, Nhà nước, tùy vào mức độ đều bị xử lý kỷ luật Đảng hoặc xử lý hình sự. Bên cạnh đó, việc xử lý nghiêm minh trong thời gian qua với các trường hợp cho thấy sự thực thi, vào cuộc chỉ đạo hiệu quả của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực, đứng đầu là Tổng bí thư", - ông Phúc nhấn mạnh.
Chuyên gia nêu rõ, đây là dấu hiệu, xu hướng "rất tích cực" cho thấy cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng được đẩy mạnh và không khoan nhượng, từ đó làm trong sạch bộ máy của Đảng, hệ thống chính trị, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân, đảng viên chân chính.
Theo nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, nếu trước đây, chúng ta hay thấy cán bộ nghỉ hưu ung dung thụ hưởng những thứ vơ vét được rồi mới phát hiện vi phạm và xử lý, thì nay, quyết liệt, mạnh mẽ hơn, rất nhiều cán bộ quan chức đương chức ở cả Trung ương lẫn địa phương không phải đợi "hạ cánh" rồi mới khui ra. Ông đề nghị sắp tới cần làm mạnh việc này hơn nữa.
"Những quan chức đương chức, đương quyền mà hư hỏng, phá hoại như vậy sẽ nguy hiểm hơn rất nhiều so với những người đã rút lui", - ông nhận định.
Đồng thời việc xử lý quyết liệt, nghiêm minh như vậy thể hiện ý nghĩa cao hơn, mạnh mẽ hơn của cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực.
"Qua việc xử lý này gióng lên tiếng chuông, lời cảnh tỉnh sâu sắc với đội ngũ cán bộ, quan chức hiện nay là dù ở cấp cao, trung ương hay địa phương, nếu có sai phạm sẽ bị xử lý nghiêm khắc ngay chứ không phải chờ đến lúc về hưu, nghỉ rồi mới xử lý", - PGS.TS Phúc nói.
Tay trái cầm đao, tay phải cầm phong bì
Nhưng mặt khác, đây cũng là "dấu hiệu đáng buồn", theo PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc, khi trong hàng ngũ, nhất là lãnh đạo chủ chốt ở một số địa phương, đã có những vi phạm rất nghiêm trọng.
Như An Giang, Quảng Ngãi là chủ tịch tỉnh bị khởi tố, bắt tạm giam nhưng Lâm Đồng và Vĩnh Phúc thì cả bí thư cùng chủ tịch tỉnh đều bị khởi tố, bắt tạm giam với cáo buộc ban đầu của cơ quan công an có liên quan đến tham nhũng, tiêu cực.
Trong đó, cả bí thư Tỉnh ủy và chủ tịch tỉnh Vĩnh Phúc đều bị khởi tố, bắt tạm giam về tội nhận hối lộ. Chưa kể bí thư Vĩnh Phúc và Lâm Đồng đều là ủy viên Trung ương Đảng, bí thư Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan còn là ủy viên Trung ương Đảng ở khóa thứ 2.
"Là người nghiên cứu về Đảng nhiều năm, tôi thấy rõ có lẽ chưa có nhiệm kỳ nào trong lịch sử Đảng, dù chưa hết nhiệm kỳ nhưng đã phải kỷ luật, xử lý cán bộ cao cấp và cán bộ trong Trung ương nhiều đến như vậy", - PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc nói.
Theo ĐBQH Vũ Trọng Kim, nguyên Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, qua việc xử lý hình sự cả đương kim bí thư, chủ tịch ở Lâm Đồng hay mới đây là Vĩnh Phúc, chủ tịch tỉnh Quảng Ngãi cho thấy "sự việc rất đáng tiếc".
ĐBQH Phạm Văn Hòa cũng đánh giá những sự việc tiêu cực vừa qua là "rất nghiêm trọng". Ông cho rằng, các bí thư, chủ tịch tỉnh như ở Lâm Đồng, Vĩnh Phúc bị xử lý hình sự vừa qua đều là những người thường xuyên đứng trên bục kêu gọi cán bộ, đảng viên thuộc quyền của mình phải giữ gìn phẩm chất, đạo đức, đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực.
"Song chính bản thân họ nếu như cáo buộc thì đã thiếu tu dưỡng, rèn luyện, dối trên dối dưới, vi phạm chính những điều họ hô hào chống", - vị ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội nói thẳng.
PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc cũng có chung quan điểm nhìn nhận, ở Vĩnh Phúc hay Lâm Đồng đều là hai lãnh đạo đứng đầu tỉnh, còn Quảng Ngãi là chủ tịch tỉnh - đứng đầu chính quyền. Trong đó, bí thư tỉnh ủy còn là trưởng ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng, tiêu cực.
"Những cán bộ, lãnh đạo này từng thường xuyên đứng trên bục ở địa phương rao giảng đạo đức, rao giảng về phòng chống tham nhũng, tiêu cực nhưng thực tế lại tha hóa, biến chất, tham lam, tham nhũng, tiêu cực", - vị chuyên gia thẳng thắn.
Ông cũng nói thêm, cả bí thư và chủ tịch tỉnh Vĩnh Phúc đều bị khởi tố, bắt tạm giam về hành vi nhận hối lộ. Đây là điều rất đáng suy ngẫm, nhìn nhận thấu đáo và phải có biện pháp thực chất để xử lý, ngăn chặn.
Bài học về lựa chọn cán bộ
PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc trăn trở, qua các vụ việc vừa qua, ông cho rằng, có lẽ các cơ quan có trách nhiệm của Đảng, Nhà nước cần phải có sự suy nghĩ nghiêm túc, nhìn nhận lại về việc lựa chọn, quản lý cán bộ, nhất là kiểm soát quyền lực của cán bộ lãnh đạo, người đứng đầu.
Dù vậy, ông nhắc, chính mỗi cán bộ, đảng viên có vi phạm hình sự, cần phải suy nghĩ nhìn lại bản thân nghiêm túc xem sai phạm của mình ảnh hưởng thế nào đến uy tín, vai trò lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, trách nhiệm với nhân dân, địa phương…
Ông cho rằng, bên cạnh xử lý nghiêm minh, cần có biện pháp nào đó như yêu cầu họ phải sám hối để thấy rõ những vi phạm rất nghiêm trọng của mình.
"Bởi chúng ta đã xử lý rất nghiêm minh ở nhiệm kỳ trước và nhiệm kỳ này nhưng vẫn có những cán bộ lãnh đạo có chức, có quyền tiếp tục lao vào vi phạm", - ông Phúc trăn trở.
Chuyên gia cũng nhắc lại, bài học lớn về "lựa chọn cán bộ". PGS. TS Nguyễn Trọng Phúc nêu rõ, có thể lúc lựa chọn các cán bộ này vào Trung ương, vị trí người lãnh đạo thì họ có đủ tiêu chuẩn, tiêu biểu, xứng đáng. Nhưng đứng trước quyền lực thì họ đã tha hóa và bản thân đồng tiền đã chi phối, làm mờ mắt họ, khiến họ trở thành người xấu xa.
"Vì vậy các cơ quan có thẩm quyền cần suy nghĩ nghiêm túc lại về quy trình, các bước lựa chọn cán bộ cần thực hiện như thế nào để có thể chọn được chính xác, đúng, trúng cán bộ uy tín, đủ đức lẫn tài chuẩn bị cho Đại hội XIV sắp tới", - ông khuyến nghị.
Mặt khác, sau khi lựa chọn rồi thì việc giáo dục, quản lý cán bộ thế nào cũng là điều cần phải đánh giá, xem xét thật kỹ.
Theo ông, có nhiều ý kiến cho rằng việc giáo dục, quản lý với đảng viên thường thì không sao nhưng có lẽ với đảng viên có chức có quyền hiện nay vẫn còn chưa đạt yêu cầu.
"Vì vậy có nơi, có khi họ tự biến mình thành lớp "đảng viên, cán bộ đặc biệt", thậm chí như Tổng bí thư đã có lần nói có nơi cán bộ "như ông vua con" bất chấp các quy định của Đảng, Nhà nước. Do đó phải có biện pháp để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, "tuýt còi" từ sớm, từ xa các sai phạm. Còn khi đã vi phạm rồi là điều buộc phải xử lý", - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng bày tỏ.
ĐBQH Vũ Trọng Kim nêu thẳng, từ những vụ việc được phát giác vừa qua cho thấy có những cán bộ, lãnh đạo cấp cao, đứng đầu địa phương nhưng rõ ràng nhận thức về vai trò, trách nhiệm quá kém. Ông cho rằng, thời gian tới cần làm mạnh hơn nữa để kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh vi phạm dù đó là ai, ở cương vị nào.
"Việc xử lý nghiêm minh các trường hợp vừa qua chính là tiếng chuông thức tỉnh cho những cán bộ nào còn có ý đồ tham nhũng, tiêu cực thì hãy dừng ngay lại đi", - đại biểu Kim nhấn mạnh.
Các chuyên gia cũng lưu ý về hiện tượng doanh nghiệp đứng sau, đút tiền, cấu kết với cán bộ chủ chốt của tỉnh, người đứng đầu các ngành, địa phương.
Những trường hợp này phải được xử lý nghiêm minh, đồng thời, có giải pháp mạnh kiểm soát quyền lực của cán bộ, kê khai tài sản, thu nhập để chặn tham nhũng…