Nói về chế độ lương thưởng trong doanh nghiệp Nhà nước theo thang bậc, vị tư lệnh ngành tài chính cho rằng, nếu cứ áp dụng cơ chế thang bậc này thì “không bao giờ có được người tài”.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng ‘đăng đàn’ giải trình
Chiều 29/11, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Giải trình, tiếp thu cuối phiên họp trên cương vị mới, ông Nguyễn Văn Thắng – nguyên Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải – cảm ơn các đại biểu Quốc hội đã tin tưởng, tín nhiệm và phê chuẩn ông giữ cương vị Bộ trưởng Bộ Tài chính.
Tân Bộ trưởng Tài chính cam kết sẽ “nỗ lực, cố gắng để hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao”, đáp ứng được niềm tin và sự kỳ vọng của Đảng, Nhà nước cũng như các đại biểu Quốc hội.
Ông Nguyễn Văn Thắng cũng cảm ơn các đại biểu về những đóng góp hết sức quý báu tại phiên thảo luận tổ ngày 23/11, cũng như ở phiên thảo luận tại hội trường ngày 27/11.
“Nhiều ý kiến tôi cho là rất xác đáng, rất sâu sắc, cần phải được nghiên cứu, tiếp thu”, ông Thắng nhận định.
Tân Bộ trưởng Tài chính khẳng định, việc ban hành luật nhằm mục đích nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Nhà nước đóng vai trò là nhà đầu tư, chủ sở hữu bình đẳng về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm với các nhà đầu tư khác trong doanh nghiệp.
“Việc này cũng theo thông lệ quốc tế, ngoài ra cũng chấm dứt việc can thiệp vào doanh nghiệp bằng mệnh lệnh hành chính hay lồng ghép quản lý nhà nước vào hoạt động đầu tư, kinh doanh, bảo toàn vốn của doanh nghiệp”, báo Tiền phong dẫn lời Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng.
Tách bạch quản lý nhà nước và quản trị doanh nghiệp
Tại phiên họp, các đại biểu Quốc hội nhấn mạnh vấn đề cần phải tách bạch chức năng quản lý nhà nước với chức năng đầu tư vốn và hoạt động quản trị, điều hành của các doanh nghiệp. Điều này sẽ giúp đảm bảo các doanh nghiệp hoạt động theo đúng nguyên tắc thị trường.
Theo đó, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (đoàn Cần Thơ) cho biết, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã được thành lập từ năm 2018, nhằm tách bạch chức năng cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
“Tuy nhiên, trên thực tế hoạt động của các cơ quan chủ sở hữu vốn nhà nước vẫn mang tính chất hành chính, cơ cấu tổ chức theo ngành, lĩnh vực mà chưa gắn với quản lý theo chuyên môn điều hành doanh nghiệp về tài chính, đầu tư, kế hoạch, kế toán…”, ông Hùng phản ánh.
Về điều này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết hiện dự thảo luật đang quy định áp dụng đối với các doanh nghiệp nhà nước theo Luật Doanh nghiệp, Luật Các tổ chức tín dụng do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ (không bao gồm bảo hiểm tiền gửi và ngân hàng chính sách).
Trong khi đó, một số đại biểu đề nghị xem xét bổ sung các doanh nghiệp có vốn đầu tư của Nhà nước từ 50% vốn điều lệ trở xuống và việc đầu tư vốn tại các doanh nghiệp khác có vốn đầu tư F2, F3, để quy định nguyên tắc quản lý với biện pháp, mức độ phù hợp.
Theo ông Thắng, Bộ Tài chính sẽ tiếp thu ý kiến trên để nghiên cứu, đề xuất, báo cáo Thủ tướng xem xét, quyết định bổ sung vào đối tượng áp dụng và quy định nguyên tắc, nội dung quản lý cho phù hợp.
Lương thưởng theo thang bậc thì không có được người tài
Tại phiên họp, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng, cơ chế phân phối lợi nhuận theo dự thảo sẽ không khuyến khích được các doanh nghiệp kinh doanh tốt, có lợi nhuận nhiều, vì tất cả đều chỉ được trích tối đa 3 tháng tiền lương để đưa vào quỹ khen thưởng và quỹ phúc lợi.
Theo đó, nếu doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả, nhưng mức tự trả lương cao thì không còn lợi nhuận để trích các quỹ khen thưởng, phúc lợi. Ngược lại, nếu doanh nghiệp làm ăn tốt nhưng người ta xác định mức tiền lương thấp, khi đó kinh doanh có lãi, lợi nhuận nhiều, lại chỉ được trích 3 tháng tiền lương để khen thưởng, thì người lao động vẫn thu nhập thấp.
“Do vậy, việc phân phối lợi nhuận trước hết phải dành để thực hiện các chỉ tiêu, kế hoạch được giao như tăng vốn, trích nộp ngân sách, trích lập các quỹ tích lũy để phát triển… phần còn lại sẽ được phân phối cho người lao động. Như vậy, người lao động sẽ được hưởng theo thành quả. Lợi nhuận còn lại nhiều thì được hưởng nhiều, lợi nhuận ít sẽ được hưởng ít”, đại biểu đoàn Hà Nội phân tích.
Đồng ý với đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng, người đại diện vốn tại doanh nghiệp có vai trò rất quan trọng, quyết định hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Cần phải có cơ chế quản lý, đánh giá gắn với chế độ đãi ngộ thực sự xứng đáng.
“Chúng ta đưa ra cơ chế đãi ngộ, đưa ra cơ chế đánh giá rất khắt khe, người ta rất vất vả nhưng tiền lương, tiền thưởng lại bảo cứ phải theo thang bậc thì không bao giờ có được người tài. Người tài cũng không bao giờ làm hết trách nhiệm của mình”, ông Thắng nói thẳng.
Vị tư lệnh ngành tài chính lấy ví dụ dẫn chứng, với một doanh nghiệp cùng ngành nghề, tại sao ở ngoài người ta trả gấp khoảng 50 đến 100 lần, hoặc 5-10 lần là phổ biến, trong khi người đại diện vốn Nhà nước lại được trả rất thấp, mà theo ông thì “rõ ràng như thế không được”.
Theo Bộ trưởng, việc quản lý, đánh giá phải rất khách quan, minh bạch. Doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả thì cần đánh giá hiệu quả đó như thế nào, về lợi nhuận, về doanh thu, hay như các chỉ tiêu đặt ra cũng phải rất rõ ràng.
“Nếu làm tốt thì lương thế nào, thưởng thế nào, nếu vượt lợi nhuận đặt ra thì mức lương, thưởng có được tăng lên hay không? Ngược lại, nếu không làm tốt, mức độ nào là cảnh báo và mức độ nào là sa thải. Mình phải dùng từ “sa thải” thì mới sòng phẳng”, ông Thắng nhấn mạnh.
Ngoài ra, theo Bộ trưởng, người đại diện vốn cũng cần phải có đủ thẩm quyền trong việc lãnh đạo, chỉ đạo. Nếu đã chấp nhận như doanh nghiệp tư nhân thì phải có cơ chế, đặc biệt là chế độ lương thưởng của người đại diện vốn.