Theo đề xuất, ở các khu vực đô thị như quận, thành phố thuộc tỉnh, phường thuộc quận và phường/xã của thành phố thuộc tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương, sẽ không tổ chức HĐND mà chỉ duy trì UBND.
UBND tại các địa phương không tổ chức HĐND sẽ là cơ quan hành chính trực thuộc UBND cấp trên, hoạt động theo cơ chế thủ trưởng hành chính. Chủ tịch và phó chủ tịch UBND tại đây sẽ do chủ tịch UBND cấp trên trực tiếp bổ nhiệm.
Đối với khu vực nông thôn như tỉnh, huyện, xã hoặc thị trấn (trừ xã thuộc thành phố trực thuộc tỉnh và xã thuộc thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương), Bộ Nội vụ đề xuất giữ nguyên tổ chức chính quyền địa phương đầy đủ gồm cả HĐND và UBND.
Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng hoạt động của HĐND cấp xã hiện nay không hiệu quả. Một lãnh đạo xã tại huyện Chương Mỹ (Hà Nội) cho biết, với mức thù lao cho đại biểu HĐND xã chỉ 702.000 đồng/tháng (hệ số 0,3 lương cơ sở), hiệu quả hoạt động khó đảm bảo. Việc bỏ HĐND cấp xã sẽ giúp tiết kiệm đáng kể ngân sách để đầu tư cho phát triển.
Một chủ tịch UBND phường ở quận Cầu Giấy (Hà Nội) cho biết, Hà Nội đã bỏ HĐND cấp phường từ nhiều năm nay và hoạt động chính quyền không hề bị gián đoạn. Theo vị này, các quyết định được triển khai nhanh hơn và việc giám sát chính quyền vẫn được thực hiện đầy đủ theo quy định.
Thực tế tại các thành phố trực thuộc trung ương cho thấy, mô hình chính quyền đô thị không tổ chức HĐND bước đầu đạt nhiều kết quả tích cực. Bộ máy tổ chức tinh gọn, giảm đầu mối và cấp trung gian, tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Cuối năm 2024, Bộ Nội vụ đã lấy ý kiến các địa phương về dự thảo sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Nhiều huyện, xã đã tổ chức hội nghị thảo luận và bày tỏ đồng thuận với việc bỏ HĐND cấp xã. Bộ Nội vụ nhấn mạnh, việc duy trì cả HĐND và UBND tại phần lớn đơn vị hành chính trên cả nước khiến bộ máy cồng kềnh, nhiều tầng nấc và chưa đạt được mục tiêu tinh gọn mà Đảng, Quốc hội và Chính phủ đặt ra.
Bộ Nội vụ khẳng định, việc không tổ chức HĐND ở một số cấp sẽ bảo đảm các chỉ đạo điều hành từ cơ quan hành chính cấp trên đến cấp dưới được thông suốt, hiệu quả hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của nhân dân. Đồng thời, việc tinh giản bộ máy cũng sẽ góp phần vào mục tiêu xây dựng chính quyền địa phương hiện đại, hoạt động hiệu quả và phục vụ phát triển bền vững đất nước.