Theo cáo trạng, ông Đoàn Văn Huấn – Chủ tịch Công ty Thái Dương – bị truy tố ba tội danh: Vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên; Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; Gây ô nhiễm môi trường. Ông Huấn cùng đồng phạm đã khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ Yên Phú (Yên Bái) với tổng giá trị lên đến 864 tỷ đồng.
Ngụy trang đất hiếm trong vỏ bao gạo để xuất lậu sang Trung Quốc
Từ tháng 10 đến tháng 11/2021, ông Lưu Đức Hoa (quốc tịch Trung Quốc) đã mua 2.160 tấn quặng đất hiếm chưa qua chế biến từ ông Huấn. Sau đó, ông Hoa chỉ đạo nhân viên gia công làm giàu tinh quặng đất hiếm, nâng hàm lượng lên 20-30% trước khi vận chuyển về Hải Phòng. Để che giấu nguồn gốc bất hợp pháp, ông Hoa đã chỉ đạo trộn thêm hóa chất, đóng gói quặng trong bao bì gạo có nhãn "Bảo Khang Rice – chuẩn cơm mẹ nấu", rồi xuất khẩu dưới danh nghĩa "hỗn hợp chất Oxalate".
Bị can Trần Đức – Giám đốc Công ty Dương Liễu Logistics – được thuê làm thủ tục xuất khẩu hàng hóa này qua Chi cục Hải quan cảng Đình Vũ, Hải Phòng. Trần Đức và đồng phạm đã mở tám tờ khai hải quan để xuất khẩu hơn 200 tấn quặng đất hiếm, trị giá 501.950 USD, sang Trung Quốc. Viện kiểm sát cáo buộc toàn bộ số hàng trên là đất hiếm đã được ngụy trang để xuất lậu.
Ngoài ông Lưu Đức Hoa, một khách hàng khác mua quặng đất hiếm từ Công ty Thái Dương là Lưu Anh Tuấn – Chủ tịch HĐQT Công ty Đất hiếm Việt Nam. Từ năm 2019-2023, ông Tuấn đã mua hơn 3,5 triệu kg quặng đất hiếm từ Thái Dương, chế biến thành 482.000 kg tổng oxit đất hiếm hàm lượng TREO trên 95% và xuất khẩu gần 473.000 kg sang Nhật Bản, Áo và Trung Quốc, trị giá gần 380 tỷ đồng.
Viện kiểm sát cáo buộc ông Tuấn đã lợi dụng cơ chế nhập khẩu đất hiếm để hợp thức hóa nguồn nguyên liệu đầu vào bất hợp pháp, đồng thời chỉ đạo cấp dưới khai báo hải quan gian dối, chỉnh sửa hợp đồng và hóa đơn nhập khẩu nhằm che giấu hành vi buôn lậu.
Truy nã quốc tế Lưu Đức Hoa
Bộ Công an xác định Lưu Đức Hoa là người trực tiếp chỉ đạo quá trình khai thác, chế biến và buôn lậu đất hiếm từ Yên Bái về Hải Phòng, sau đó xuất khẩu bất hợp pháp sang Trung Quốc. Trước thời điểm khởi tố vụ án, ông Hoa đã xuất cảnh về Trung Quốc, khiến cơ quan điều tra phải ra quyết định truy nã quốc tế.
Hiện, vụ án liên quan đến Lưu Đức Hoa đã được tách riêng và tạm đình chỉ điều tra do chưa xác định được tung tích của bị can. Cơ quan chức năng đang tiếp tục phối hợp với các tổ chức quốc tế để truy bắt đối tượng này.