Buổi họp báo có sự tham dự của đại diện các cơ quan trung ương như Bộ Ngoại giao, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cùng đông đảo phóng viên trong và ngoài nước.
Tại họp báo, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phạm Tất Thắng cho biết Quốc hội đã thông qua nghị quyết về việc vận hành tổ chức bộ máy chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp thống nhất trong cả nước, gồm cấp tỉnh và cấp xã. Quyết định này dựa trên cơ sở sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương với tỷ lệ tán thành rất cao.
Theo nội dung nghị quyết, từng cấp chính quyền sẽ có nhiệm vụ, thẩm quyền và cơ cấu tổ chức riêng biệt. Đây là lần đầu tiên mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được áp dụng trên toàn quốc. Việc thay đổi được đánh giá là cần thiết nhằm tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho hoạt động quản trị địa phương trong giai đoạn phát triển mới.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy cho biết nghị quyết sửa đổi Hiến pháp gồm 2 điều. Điều 1 sửa đổi, bổ sung 5 điều, tập trung vào vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Công đoàn, quyền trình dự án luật của các tổ chức chính trị - xã hội, đơn vị hành chính và mô hình chính quyền địa phương. Điều 2 quy định hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.
Nội dung sửa đổi nhấn mạnh việc tinh gọn tổ chức, tăng cường hiệu quả hoạt động của chính quyền cơ sở, đồng thời mở đường cho việc thành lập các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt trong tương lai.
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long nhận định việc chuyển sang mô hình 2 cấp là bước đi phù hợp với yêu cầu cải cách hành chính và tái cấu trúc hệ thống chính trị trong bối cảnh mới. So với mô hình 3 cấp hiện hành, mô hình 2 cấp giúp giảm tầng nấc, tránh trùng lắp, tăng cường tính tự chủ và hiệu quả quản trị địa phương, đặc biệt ở cấp xã - nơi trực tiếp phục vụ người dân.
Theo thống kê, sau quá trình sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã, cả nước hiện có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh (gồm 6 thành phố và 28 tỉnh) và 3.321 đơn vị hành chính cấp xã.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15 đã hoàn thiện nguyên tắc phân định thẩm quyền giữa Trung ương và địa phương, giữa các cấp chính quyền, giữa tập thể UBND và cá nhân Chủ tịch UBND. Quy định mới cho phép Chủ tịch UBND cấp tỉnh, trong những trường hợp cần thiết, được quyền trực tiếp chỉ đạo giải quyết các vấn đề thuộc thẩm quyền của cấp xã và cơ quan chuyên môn cùng cấp.
Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được kỳ vọng sẽ góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, bảo đảm các hoạt động hành chính không bị gián đoạn sau quá trình sắp xếp, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp và người dân.