Tại BRICS 2025, Việt Nam khẳng định sẵn sàng đóng góp cho các cơ chế đa phương

Từ ngày 4 đến 8/7/2025, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Phạm Minh Chính dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao chính phủ Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh BRICS mở rộng 2025 (6-7/7/2025) tại thành phố Rio de Janeiro và hoạt động song phương tại Cộng hòa Liên bang Brazil

PGS-TS quan hệ quốc tế Hoàng Giang đã đưa ra một số bình luận và đánh giá về BRICS 2025 và sự tham dự lần đầu tiên của Việt Nam với tư cách Nước đối tác tại Hội nghị thượng đỉnh BRICS, một cơ chế hợp tác đa phương giữa các nền kinh tế mới nổi và ngày càng có tầm ảnh hưởng lớn cả về kinh tế và chính trị toàn cầu.

Sputnik: Thưa PGS-TS Hoàng Giang, Hội nghị Thượng đỉnh BRICS lần thứ XVII năm 2025 diễn ra trong những ngày 6-8/7/2025) tại Rio de Janeiro, Brazil với chủ đề “Tăng cường hợp tác Nam toàn cầu nhằm thúc đẩy quản trị bao trùm và bền vững hơn” dưới sự chủ trì của nước chủ nhà Brazil.

Trước hết, tôi muốn điểm lại sự mở rộng của BRICS trong 2 năm nay.

Ngày 1/1/2024, BRICS đã kết nạp các thành viên đầy đủ mới là Ai Cập, Iran, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Ethiopia. Từ 6/1/2025, Indonesia trở thành thành viên chính thức của BRICS.

Từ ngày 1/1/2025, Belarus, Bolivia, Kazakhstan, Cuba, Malaysia, Thái Lan, Uganda và Uzbekistan là các quốc gia đối tác của BRICS, ngày 17/1/2025 Nigeria trở thành quốc gia đối tác thứ chín của BRICS. Ngày 14/6/2025, Việt Nam được chính thức công bố là nước đối tác thứ 10 của BRICS.

Như vậy, có thể thấy, với 10 quốc gia thành viên chính thức và 10 quốc gia đối tác BRICS đã bao trùm tất cả các châu lục, Đông – Tây, Nam –Bắc.

Hiện tại, các quốc gia BRICS chiếm khoảng 36% trái đất và chiếm 48,5% dân số thế giới.

Theo báo cáo triển vọng kinh tế thế giới, được công bố vào tháng 4/2025 bởi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tăng trưởng của GDP của các quốc gia của BRICS, theo dự báo, sẽ vượt quá tăng trưởng thế giới trung bình vào năm 2025 và đạt 3,4%, trong khi chỉ báo thế giới trung bình sẽ là 2,8%. Năm 2024, tăng trưởng GDP ở các quốc gia BRICS đạt 4%, trong khi tăng trưởng toàn cầu là 3,3%.

IMF cho biết, theo kết quả năm 2024, tỷ phần BRICS trong nền kinh tế toàn cầu đạt kỷ lục 36,8%. Sự đóng góp của các quốc gia BRICS vào GDP toàn cầu đã tăng 0,64 điểm phần trăm. Và G7 mất 0,42 điểm phần trăm. Kết quả là, khoảng cách giữa BRICS và Nhóm “G7”đã tăng kỷ lục tám điểm phần trăm so với 6,9 một năm trước đó.

Năm 2025, theo dự báo của IMF, tỷ lệ BRIC trong nền kinh tế toàn cầu sẽ tăng lên 41%.

Những con số này cho thấy vai trò và vị thế ngày càng tăng của Khối BRICS trong nền kinh tế toàn cầu.

Tại Hội nghị, các nước nhấn mạnh bối cảnh hiện nay đòi hỏi cần đề cao chủ nghĩa đa phương, cải cách WTO theo hướng công bằng hơn, thúc đẩy thương mại tự do, huy động sự tham gia của khu vực tư trong phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), hướng tới nguyên tắc "AI cho mọi người", coi đó là yếu tố cốt lõi trong chiến lược phát triển bền vững quốc gia.

Có một điểm rất đặc biệt trong Tuyên bố của Thượng đỉnh lần này, đó là Tuyên bố chung gọi Nam Bán cầu là "động lực cho sự thay đổi tích cực", đặc biệt là khi đối mặt với những thách thức quốc tế đáng kể, bao gồm căng thẳng địa chính trị gia tăng, tăng trưởng kinh tế chậm lại và thay đổi công nghệ nhanh chóng, các biện pháp bảo hộ và các vấn đề di cư. Và BRICS được trao vai trò trung tâm trong việc thể hiện mối quan tâm và ưu tiên của Nam Bán cầu.

Hội nghị thượng đỉnh BRICS 2025 là một sự kiện quan trọng, tiếp tục xu hướng tăng cường hợp tác giữa các quốc gia Nam Bán cầu và thúc đẩy tăng trưởng lành mạnh và bền vững. BRICS 2025 đánh dấu một chương mới trong sự phát triển của tổ chức này.

Ngày 7/7, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tuyên bố trên mạng xã hội Truth Social rằng Washington sẽ áp thuế 10 phần trăm đối với các quốc gia ủng hộ chính sách "chống Mỹ" của BRICS.

Chúng ta nhớ lại phát biểu của Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Diễn đàn Doanh nghiệp BRICS 10/2024 rằng, các nước BRICS hợp tác vì phúc lợi của người dân chứ không phải chống lại bất kỳ ai.

Như vậy, có thể hiểu rằng, tuyên bố của ông Trump thể hiện rõ mối lo sợ của Hoa Kỳ trước sự gia tăng vị thế và ảnh hưởng của BRICS, khi nhận thấy BRICS đang đa dạng hóa địa chính trị toàn cầu, giúp các nước thành viên thoát khỏi sự thống trị của trật tự Bretton Woods được thiết lập sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, vốn áp đặt vai trò trung tâm của đồng USD trong thương mại và tài chính quốc tế.

Việc Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh BRICS 2025 với tư cách là quốc gia đối tác khẳng định vai trò và sự đóng góp có trách nhiệm của Việt Nam cho các cơ chế đa phương. Việt Nam thể hiện mong muốn nỗ lực đóng góp vào việc nâng cao tiếng nói và vai trò của các nước đang phát triển, thúc đẩy đoàn kết quốc tế, chủ nghĩa đa phương bao trùm, toàn diện trên tinh thần tôn trọng luật pháp quốc tế cũng như làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và các nước thành viên BRICS.

Đây cũng là một dấu mốc quan trọng. Trước đó, tháng 1/2025, Indonesia đã gia nhập BRICS, Malaysia và Thái Lan cũng đã là đối tác của BRICS từ 1/2025. Điều này cho thấy rõ rằng ASEAN ngày càng quan tâm đến việc mở rộng quan hệ với BRICS nhằm đa dạng hóa đối ngoại và tăng cường hợp tác kinh tế. Với Việt Nam, đây là bước đi chiến lược, khẳng định chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế. Tham gia BRICS giúp Việt Nam có thêm kênh tiếp cận nguồn vốn phát triển, mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt trong lĩnh vực nông sản, năng lượng và chuyển đổi số.

Hiện nay, thế giới đang dịch chuyển sang trật tự đa cực và xu thế hợp tác Nam - Nam ngày càng gia tăng, hợp tác BRICS - ASEAN hứa hẹn nhiều tiềm năng trên các lĩnh vực thương mại, đầu tư, hạ tầng, công nghệ và năng lượng. ASEAN cũng đang điều chỉnh chiến lược đối ngoại đa dạng hóa, với cách tiếp cận linh hoạt. BRICS mang lại các cơ hội về tăng trưởng kinh tế, đa dạng hóa thương mại và tiếp cận tài chính phát triển. Với dân số hơn 3,6 tỷ người và sức mạnh kinh tế ngày càng lớn, hai khu vực này có thể đóng vai trò quan trọng trong định hình tương lai kinh tế - chính trị toàn cầu. BRICS, với các đầu tàu như Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil, cùng với vai trò trung tâm chuỗi cung ứng của ASEAN, hoàn toàn có thể trở thành động lực mới cho tăng trưởng, phát triển và thúc đẩy tiếng nói chung của các nước phương Nam trên trường quốc tế. Mà trong ASEAN Việt Nam hiện là một trong những thành viên chủ chốt.

Đặc biệt, Việt Nam có thể đóng vai trò "cầu nối" giữa BRICS với ASEAN, góp phần cân bằng ảnh hưởng quốc tế và thúc đẩy các sáng kiến mới, từ hệ thống thanh toán quốc tế độc lập đến các chuỗi cung ứng khu vực. Brazil, quốc gia Chủ tịch BRICS 2025, khẳng định sự góp mặt của Việt Nam, với vai trò và vị thế ngày càng quan trọng tại châu Á và các nỗ lực thúc đẩy hợp tác Nam - Nam cùng phát triển bền vững của Việt Nam phù hợp với lợi ích chung của BRICS.

Việc là đối tác của BRICS cũng sẽ giúp Việt Nam mở rộng ảnh hưởng tới các khu vực xa xôi như Nam Mỹ, nơi hai bên có tiềm năng hợp tác kinh tế to lớn nhưng chưa được khai thác đầy đủ, giúp Việt Nam đa dạng hóa quan hệ, đa dạng hóa nguồn cung, điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh chính sách thuế đối ứng hiện nay của Hoa Kỳ.

Việc Việt Nam trở thành đối tác của BRICS là minh chứng cho tinh thần hợp tác bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau giữa các quốc gia, góp phần xây dựng một trật tự quốc tế công bằng hơn. Môi trường hợp tác trong BRICS trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau và đồng thuận sẽ tạo điều kiện thuận lợi để các quốc gia cùng nhau, trong đó có Việt Nam thúc đẩy các dự án phát triển kinh tế tự chủ và đóng góp cho sự ổn định, thịnh vượng toàn cầu.

Chính xác là như vậy. Việt Nam có cơ hội tiếp xúc song phương với các thành viên BRICS cũng như với các đối tác của BRICS. Ngày 7/7 (theo giờ Hà Nội) đã diễn ra cuộc gặp gỡ giữa Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính và Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov.

Theo Bộ Ngoại giao Nga "trên tinh thần hữu nghị và quan tâm truyền thống", hai bên đã thảo luận về chương trình nghị sự song phương, tình hình thương mại quốc tế trong bối cảnh các biện pháp hạn chế đơn phương và thuế quan tăng, cũng như công tác chuẩn bị cho lễ khai mạc ký kết công ước quốc tế về chống tội phạm mạng tại Hà Nội vào tháng 10/2025.

Sputnik: Sáng 7/7 (giờ Hà Nội), ông Phạm Minh Chính đã tham dự và phát biểu tại Phiên thảo luận cấp cao về chủ đề: "Tăng cường chủ nghĩa đa phương, các vấn đề kinh tế - tài chính và trí tuệ nhân tạo".

Thủ tướng Phạm Minh Chính có một loạt hoạt động nổi bật tại BRICS 2025: tham dự và phát biểu tại Phiên thảo luận cấp cao về chủ đề: “Tăng cường chủ nghĩa đa phương, các vấn đề kinh tế, tài chính và trí tuệ nhân tạo”; tham dự và phát biểu tại Phiên thảo luận cấp cao về chủ đề: Môi trường, COP 30 và y tế toàn cầu; và dự Công bố Tuyên bố Khung của các nhà Lãnh đạo về Tài chính khí hậu và Khởi động đối tác BRICS về Xóa bỏ Bệnh dịch xã hội.

Phiên thảo luận do Tổng thống Brazil Lula da Silva, Chủ tịch BRICS năm 2025 chủ trì, với sự tham dự của 35 nhà Lãnh đạo và đại diện các nước thành viên, các nước đối tác và khách mời của BRICS, cùng lãnh đạo các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các định chế tài chính phát triển của quốc tế và khu vực.

Như đã đề cập ở trên, Thượng đỉnh BRICS 2025 gọi Nam Bán cầu là "động lực cho sự thay đổi tích cực". Trong bài phát biểu tại Phiên toàn thể, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính nhấn mạnh vai trò và đóng góp của các nước phương Nam trong quản trị toàn cầu; khẳng định Việt Nam là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, sẵn sàng đóng góp tại các cơ chế đa phương nhằm thúc đẩy hợp tác, tăng cường kết nối, giải quyết các thách thức chung, hướng tới xây dựng một thế giới công bằng và bền vững hơn.

Theo Thủ tướng Việt Nam, trong bối cảnh thế giới đang trải qua nhiều biến động, niềm tin vào các thể chế toàn cầu bị xói mòn, niềm tin hợp tác đa phương bị suy giảm, niềm tin luật pháp quốc tế bị lung lay, các nước cần tiếp tục đề cao đoàn kết, tăng cường hợp tác và đối thoại nhằm xử lý các thách thức với cách tiếp cận toàn cầu, toàn dân, toàn diện, bao trùm.

Trên tinh thần đó, ông Phạm Minh Chính đưa ra ba đề xuất quan trọng, thiết thực, được giới truyền thông gọi là đề xuất 3 tiên phong.

Thứ nhất, BRICS và các nước phương Nam cần tiên phong làm sống động lại chủ nghĩa đa phương, kiên trì đối thoại, hợp tác trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế. BRICS cần tham gia tích cực thúc đẩy cải cách các thể chế toàn cầu như Liên Hợp Quốc, IMF, WB, WTO theo hướng đáp ứng thực tế và nhu cầu của các nước đang phát triển, tăng cường hợp tác Nam - Nam, đẩy mạnh kết nối, xây dựng lòng tin và hợp tác giữa các nước phát triển và đang phát triển.

Thứ hai, tiên phong trong thúc đẩy tự do hóa thương mại, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các quốc gia. Để nâng cao tự chủ chiến luợc, BRICS và các nước phương Nam cần tăng cường mở cửa thị trường, đẩy mạnh liên kết chuỗi cung ứng, huy động và chia sẻ nguồn lực, hỗ trợ chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực cho các dự án y tế, giáo dục, hạ tầng số, chuyển đổi xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thứ ba là tiên phong phát huy sức mạnh của trí tuệ nhân tạo (AI) để phục vụ con người, chứ không thay thế con người. BRICS cần cùng các cơ chế đa phương thúc đẩy xây dựng hệ thống quản trị AI toàn cầu công bằng, an ninh, an toàn, dễ tiếp cận. Xây dựng hệ sinh thái AI tuân thủ các giá trị đạo đức, cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và lợi ích xã hội. Hợp tác xây dựng hạ tầng số, các trung tâm dữ liệu tiêu chuẩn xanh và hiệu năng cao; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, các chương trình AI vì cộng đồng, giúp mọi người dân tiếp cận và hưởng lợi từ AI.

Thực ra, những vấn đề ông Phạm Minh Chính nêu ra không có gì mới với BRICS, chúng hoàn toàn là những tiêu chí và hướng đi của BRICS trong nhiều năm nay. Nhưng Thủ tướng Việt Nam đã truyền đi thông điệp mạnh mẽ về tăng cường hợp tác đa phương, nâng cao vai trò của các nước đang phát triển trong hệ thống quản trị toàn cầu, khẳng định cam kết và đóng góp tích cực, có trách nhiệm của Việt Nam trong các nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế. Ông cũng truyền đi thông điệp là Việt Nam sẵn sàng đóng góp cho các cơ chế đa phương.

Sputnik: Xin chân thành cảm ơn bà!