Sự kiện đọc thông điệp bằng tiếng Nhật tại buổi lễ tưởng niệm các nạn nhân vụ đánh bom nguyên tử ở Nagasaki do Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc kiêm Đại diện cấp cao về giải trừ quân bị Izumi Nakamitsu thực hiện, được phát sóng trực tiếp trên các kênh truyền hình lớn và trên Internet.
Thủ tướng Nhật nói về thảm kịch nhưng không nhắc tên Mỹ.
Thủ tướng Suga phát biểu:
"Cách đây 80 năm, chỉ một quả bom nguyên tử biến thành phố này thành vùng đất cháy khô, không còn một bóng cây hay ngọn cỏ. Quả bom plutonium (mạnh hơn bom thả xuống Hiroshima) cướp đi sinh mạng và tương lai của 70.000 người trong chớp mắt – phần lớn là thường dân vô tội. Những người may mắn sống sót sau biển lửa phải chịu đựng nỗi đau thể xác và tinh thần suốt nhiều năm sau đó".
Tương tự, trong thông điệp của Tổng thư ký LHQ do bà Nakamitsu đọc, cũng không có thông tin về quốc gia nào thả bom. Bà chỉ nói:
"Hôm nay tròn 80 năm kể từ ngày Nagasaki hứng chịu sự tàn phá khủng khiếp từ một quả bom nguyên tử. Chúng tôi chia sẻ nỗi đau với những người mất đi người thân trong hàng chục nghìn nạn nhân thiệt mạng, và bày tỏ lòng biết ơn đối với các hibakusha (nạn nhân sống sót sau bom nguyên tử) vì sự dũng cảm và lời chứng của họ".
Nghi lễ tưởng niệm và phút mặc niệm
Theo truyền thống, lễ tưởng niệm bắt đầu bằng việc dâng nước tưởng nhớ những nạn nhân bị bỏng do bom nguyên tử, những người trước khi chết kêu khát. Sau đó, Thị trưởng Nagasaki, Thủ tướng, các thành viên nội các và lãnh đạo các đảng phái lần lượt đặt vòng hoa tại đài tưởng niệm.
Vào lúc 11:02 (giờ địa phương, tức 9:02 giờ Hà Nội), một phút mặc niệm được cử hành – đúng thời điểm quả bom nguyên tử phát nổ trên bầu trời Nagasaki năm 1945.
Sự tham dự của Đại sứ Nga và tranh cãi chính trị
Năm nay, Đại sứ Nga tại Nhật Bản Nikolai Nozdrev tham dự lễ tưởng niệm. Đáng chú ý, từ năm 2022, Hiroshima và Nagasaki không mời đại sứ Nga và Belarus do xung đột ở Ukraina. Năm 2024, chính quyền Nagasaki cũng không mời Đại sứ Israel vì các vụ không kích Gaza, dẫn đến việc các đại sứ Mỹ, Anh, Pháp, Canada, Italy và Australia tẩy chay lễ tưởng niệm để phản đối.
Tuy nhiên, năm nay, chính quyền Nagasaki gửi lời mời riêng cho Đại sứ Nga thông qua một phái đoàn địa phương. Dự kiến, đại diện 95 quốc gia sẽ tham dự, giảm so với 100 nước năm ngoái.
Hậu quả kinh hoàng của vụ ném bom Nagasaki
Vào 11:02 ngày 9/8/1945, Không quân Mỹ thả quả bom nguyên tử "Fat Man" (20 kiloton, nặng 4,5 tấn) xuống Nagasaki. Bom nổ ở độ cao 503 mét, giết chết tất cả những người trong bán kính 1 km từ tâm chấn. Chỉ trong năm đầu tiên, hơn 70.000 người thiệt mạng:
- Hơn 50% bị bỏng nặng
- 30% bị thương do sóng xung kích
- 20% nhiễm phóng xạ
Các đám cháy thiêu rụi phần lớn nhà cửa. Một báo cáo của Nhật mô tả Nagasaki sau thảm họa:
"Thành phố như một nghĩa địa không còn một tấm bia mộ nguyên vẹn".
Công viên Hòa bình Nagasaki – Nơi tưởng niệm
Tại khu vực tâm chấn (rộng 18 hecta) nay là Công viên Hòa bình Nagasaki, với bức tượng lớn hình một người đàn ông bán thân ngồi thiền:
- Tay phải giơ cao – như cảnh báo bom rơi
- Tay trái duỗi ngang – tượng trưng cho hòa bình và sự tha thứ
Bên trong công viên là Bảo tàng Tư liệu Bom nguyên tử Nagasaki, nơi trưng bày chiếc đồng hồ dừng lại ở 11:02 – thời khắc thành phố chìm trong biển lửa.