Việc hạ thủy tàu đổ bộ VĐC-01 tại Nhà máy Ba Son đánh dấu bước ngoặt trong quá trình hiện đại hóa hải quân Việt Nam, giúp mang "cuộc sống thứ hai" cho thiết kế tàu chiến của một nước NATO.
Không chỉ bổ sung năng lực cơ động binh lực trên biển, con tàu còn thể hiện chiến lược chuyển dịch từ nhập khẩu sang tự chủ công nghiệp quốc phòng, mở ra triển vọng cho những lớp tàu chiến đấu hiện đại hơn trong tương lai.
Việt Nam hạ thủy tàu đổ bộ VĐC-01
Ngày 6/8/2025, tại Nhà máy đóng tàu Ba Son (TP. Hồ Chí Minh), Tổng công ty Ba Son – Ban Công nghiệp Quốc phòng đã tổ chức lễ hạ thủy tàu vận tải chiến đấu đổ bộ VĐC-01.
Đây là con tàu đổ bộ cỡ lớn đầu tiên do Việt Nam tự thiết kế và đóng mới, đánh dấu cột mốc quan trọng trong nỗ lực hiện đại hóa lực lượng hải quân và phát triển công nghiệp quốc phòng trong nước.
Theo báo Quân đội Nhân dân, buổi lễ có sự tham dự của Thiếu tướng Phan Thị Hoài Vân (Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp Quốc phòng), Phó Đô đốc Nguyễn Văn Bách (Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Hải quân) cùng lãnh đạo Bộ Quốc phòng và Quân chủng Hải quân. Theo Quân đội Nhân dân, tàu VĐC-01 hiện đã hoàn thành khoảng 80% khối lượng công việc, đang được lắp đặt các hệ thống còn lại trước khi tiến hành thử nghiệm trên biển và bàn giao cho Hải quân.
Các đại biểu thực hiện nghi thức hạ thủy tàu vận tải đổ bộ chiến đấu VĐC-01
© Ảnh : Quân đội Nhân dân
Đại tá Mai Quốc Trưởng, Tổng giám đốc Tổng công ty Ba Son phát biểu, trong những năm qua, Tổng công ty Ba Son đã được các cấp tin tưởng giao nhiều nhiệm vụ và triển khai thực hiện nhiều dự án đóng mới, sửa chữa các tàu quân sự, kinh tế hiện đại có độ phức tạp cao về kỹ thuật, công nghệ.
Tổng công ty cam kết tập trung mọi nguồn nhân lực chất lượng cao cùng với máy móc trang thiết bị hiện đại nhất hiện có, thi công dự án đóng mới tàu VĐC-01 bảo đảm tuân thủ các tiêu chí, yêu cầu về an toàn, chất lượng, thẩm mỹ do chủ đầu tư và đơn vị thiết kế đã đưa ra.
Trong khi đó, Chuẩn Đô đốc Nguyễn Văn Bách, Phó tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân chủng Hải quân đánh giá cao chất lượng triển khai dự án và đề nghị Tổng công ty Ba Son thời gian tới tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quân chủng Hải quân và các bên liên quan tập trung tốt các nguồn lực để triển khai thi công đóng tàu bảo đảm đồng bộ, đúng thiết kế, tính năng, đáp ứng cao nhất các yêu cầu về kỹ thuật, chất lượng và hiệu quả.
Ông cũng yêu cầu phối hợp tốt với cơ quan Quân chủng Hải quân và các bên liên quan làm tốt công tác chuẩn bị sẵn sàng tiếp nhận kíp tàu, bố trí ăn nghỉ, tài liệu huấn luyện, chuyên gia để tổ chức huấn luyện theo giáo trình, kế hoạch được duyệt.
Hồi sinh thiết kế tàu đổ bộ của 1 nước NATO
Con tàu được phát triển dựa trên thiết kế tàu đổ bộ hạng trung Dự án 770 của Liên Xô, từng được NATO gọi là lớp Polnocny. Đây là một trong những dòng tàu đổ bộ nổi bật của thập niên 1960–1970, có khả năng hoạt động trong điều kiện biển phức tạp và được nhiều quốc gia sử dụng.
Các tàu đổ bộ cỡ trung dự án 771A có lượng giãn nước đầy tải 857 tấn, kích thước 75,15 x 9,02 x 2,07 m. Chúng được trang bị hai động cơ diesel 40-DM công suất 1618 kW mỗi chiếc, cho tốc độ tối đa 18,4 hải lý/giờ.
Tàu có khả năng vận chuyển hàng hóa nặng tới 250 tấn, tầm hoạt động đạt 2000 hải lý khi chạy ở tốc độ kinh tế 16 hải lý/giờ.
Trang Defence Blog nhận định: “Bằng cách lựa chọn một thiết kế đã được kiểm chứng, Việt Nam tránh được những trì hoãn và rủi ro kỹ thuật thường đi kèm với các dự án hoàn toàn mới. Kết quả là con tàu có thể nhanh chóng được bàn giao và tích hợp vào hạm đội mà không cần thử nghiệm kéo dài”.
Sự thông minh của Việt Nam
Cần nhấn mạnh rằng, sự kiện này cho thấy Việt Nam đã bước ra khỏi giai đoạn chỉ sửa chữa, nâng cấp tàu cũ, để tiến sang tự thiết kế và đóng mới tàu chiến đấu – một bước phát triển quan trọng về công nghệ và kỹ thuật.
Trong hơn hai thập kỷ qua, Việt Nam đã theo đuổi chiến lược hiện đại hóa hải quân theo nhiều hướng.
Thứ nhất, nhập khẩu quốc tế - Việt Nam đã mua sắm tàu hộ vệ tên lửa lớp Gepard 3.9 từ Nga, tàu hộ tống săn ngầm Pohang từ Hàn Quốc, cũng như các tàu tuần tra từ Hà Lan, Ukraina và Mỹ.
Thứ hai, tự nâng cấp nội địa – Việt Nam tiến hành đại tu và cải tiến tàu cũ do Liên Xô chế tạo.
Thứ ba – tự phát triển công nghiệp quốc phòng, từng bước xây dựng năng lực đóng mới trong nước, từ tàu tuần tra, tàu cứu hộ cho tới tàu đổ bộ. Với VĐC-01, trọng tâm rõ ràng đã chuyển từ nhập khẩu sang sản xuất trong nước.
Tạp chí quân sự ZBiAM (Ba Lan) nhận định, với sự xuất hiện của VĐC-01, một thiết kế ra đời từ nửa sau thập niên 1960 đã có được “cuộc sống thứ hai”. Đây được xem là chiếc đầu tiên trong loạt tàu “tân Polnocny” sẽ lần lượt được biên chế cho Hải quân Nhân dân Việt Nam trong những năm tới.
Theo ZBiAM, hình ảnh công bố cho thấy VĐC-01 vẫn giữ một số đặc trưng của thiết kế nguyên mẫu, trong đó có bệ phóng rocket không điều khiển. Tuy nhiên, phần thượng tầng đã được thiết kế lại hoàn toàn, tạo nên sự khác biệt rõ rệt so với các tàu Polnocny gốc do Ba Lan chế tạo.
Nguồn tin này cũng cho biết, hiện Việt Nam vẫn đang khai thác ba tàu Polnocny-B (Dự án 771A) có nguồn gốc từ Ba Lan, gồm HQ-511 (số đóng 771A/28), HQ-512 (771A/25) và HQ-513 (771A/30). Cả ba đều thuộc Hải đội 3, Lữ đoàn 125, Vùng 2 Hải quân.
Chiến lược khôn ngoan
Theo phân tích của Vietnam.vn, sự kiện này khẳng định năng lực tổ chức và thi công của Ba Son đã đạt trình độ cao, khi công trình được đánh giá tốt về chất lượng, tính thẩm mỹ và độ an toàn.
Một số chuyên gia quân sự quốc tế lưu ý rằng VĐC-01 chưa đạt tới mức độ hiện đại như các tàu đổ bộ đa năng lớp Type 071 hoặc Type 075 của Trung Quốc, hay tàu tấn công đổ bộ lớp Dokdo của Hàn Quốc. Tuy nhiên, sự khác biệt này phản ánh chính xác cách tiếp cận thực dụng của Việt Nam.
Đó là đáp ứng nhanh nhu cầu trước mắt về cơ động binh sĩ và trang bị tại Biển Đông, tích lũy kinh nghiệm đóng tàu chiến đấu từ những thiết kế khả thi, giảm chi phí nghiên cứu và rút ngắn thời gian triển khai so với việc phát triển một lớp tàu hoàn toàn mới.
Điều quan trọng hơn, đây là bước chuẩn bị nền tảng để trong tương lai, công nghiệp quốc phòng trong nước có thể tiến tới đóng các lớp tàu tiên tiến hơn.
Đáng chú ý, sự kiện này đặt Việt Nam vào nhóm quốc gia Đông Nam Á có thể tự đóng tàu đổ bộ cỡ lớn, bên cạnh Indonesia với lớp Makassar. So với Philippines và Malaysia, vốn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu, Việt Nam đi trước một bước trong tự chủ hải quân.
Dù chưa thể sánh với Trung Quốc về quy mô, việc tự đóng tàu cho thấy Việt Nam có năng lực độc lập và khả năng thích ứng với môi trường chiến lược phức tạp ở Biển Đông.
Dự án VĐC-01 phản ánh đường lối kép của ngành công nghiệp Quốc phòng Việt Nam đó là tự chủ công nghiệp quốc phòng để giảm phụ thuộc nhập khẩu, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế để tiếp cận công nghệ mới.
Cách tiếp cận này phù hợp phương châm “tự chủ nhưng không khép kín, hợp tác nhưng không lệ thuộc” trong chính sách quốc phòng Việt Nam.