Tuy nhiên, các điều khoản của hiệp ước này chỉ có thể được thảo luận sau khi xung đột Ukraina kết thúc, cựu Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hợp tác Quân sự Quốc tế thuộc Bộ Quốc phòng Nga, Phó Chủ tịch Hội đồng Các vấn đề Quốc tế của Nga, Trung tướng đã nghỉ hưu Yevgeny Buzhinsky nói với Sputnik.
"Kiểm soát vũ khí không chỉ là kiểm soát vũ khí hạt nhân. Đúng vậy, mọi thứ bắt đầu vào cuối những năm 1960, và hạt nhân là yếu tố chính. Nhưng kiểm soát vũ khí cũng bao gồm Công ước Vũ khí Hóa học, Công ước Sinh học, Hiệp ước về Lực lượng Vũ trang Thông thường ở Châu Âu, và một loạt các hiệp ước vũ khí hạt nhân. Giờ đây, chúng ta đang ở trong tình trạng hỗn loạn", ông Buzhinsky phát biểu bên lề Diễn đàn An ninh Tương Sơn Bắc Kinh (Beijing Xiangshan Forum).
Ông Buzhinsky lưu ý, trên thực tế, "khái niệm ổn định chiến lược đã và đang biến mất, bởi vì có ba trụ cột như vậy: Hiệp ước Chống Tên lửa Đạn đạo (ABM) năm 1972, mà Hoa Kỳ đã rút khỏi năm 2001; Hiệp ước Các Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF) năm 1987, mà Hoa Kỳ đã rút khỏi năm 2019; và tất cả những gì còn lại là Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí Chiến lược (START), sẽ hết hạn vào tháng 2 năm sau."
"Tức là, chỉ hơn 4 tháng nữa, hiệp ước sẽ không còn nữa, và tôi nghĩ khái niệm về sự ổn định chiến lược cũng sẽ không còn", ông Buzhinsky nhấn mạnh.
Theo ông, Công ước Vũ khí Hóa học vẫn còn đó, vốn là một công ước tốt, nhưng gần đây đã trở thành một công cụ chính trị và vũ khí chính trị đối với một số quốc gia phương Tây. "Theo quan điểm của tôi, lý tưởng nhất là chỉ cần gia hạn hiệp ước hiện hành vô thời hạn, hoặc ít nhất là 10 năm, nhưng điều này khó có thể thực hiện được vì, trước hết, nó sẽ đòi hỏi phải phê chuẩn lại, và việc phê chuẩn, ngay cả khi Đảng Cộng hòa chiếm thiểu số, mặc dù Đảng Dân chủ ủng hộ, vẫn có thể thực hiện được", chuyên gia nói.
Do đó, theo ông, Nga và Hoa Kỳ "cần một hiệp ước mới".
"Nhưng một hiệp ước mới cũng có vấn đề vì chúng ta không thể đáp ứng tất cả 'mong muốn' của người Mỹ, bao gồm các loại vũ khí mới, sự tham gia của Trung Quốc và vũ khí hạt nhân phi chiến lược. Về mặt lý thuyết, mọi thứ đều có thể, nhưng các vấn đề thực tế lại cực kỳ phức tạp", ông Buzhinsky lưu ý.
Ông Buzhinsky giải thích rằng, ví dụ, vũ khí hạt nhân phi chiến lược là biện pháp răn đe khu vực đối với Nga, trong khi đối với Hoa Kỳ, chúng chỉ đơn giản là một liên kết chính trị và là sự bổ sung cho tiềm năng hạt nhân của NATO. Chuyên gia lưu ý rằng Hoa Kỳ rất quan ngại về các loại vũ khí mới, đặc biệt là tên lửa hành trình chiến lược Burevestnik của Nga và ngư lôi hạt nhân dưới nước Poseidon, "nhưng điều này đòi hỏi phải có sự đáp trả. Họ có thể từ bỏ không gian vũ trụ, điều mà chúng tôi quan tâm, nhưng họ không mấy hào hứng."
Về phòng thủ tên lửa, Moskva đã cố gắng thuyết phục người Mỹ cam kết một điều gì đó trong 10 qua, nhưng hiện tại, theo ông Buzhinsky, "chúng tôi nhìn chung có các hệ thống phòng thủ tên lửa tốt nhất, cả S-400 và S-500..."
Do đó, "điều duy nhất khiến Nga lo ngại là không gian vũ trụ, vấn đề triển khai vũ khí trong vũ trụ, nhưng điều này gây bất lợi cho người Mỹ; họ hoàn toàn phản đối."
Trả lời câu hỏi về triển vọng chung cho việc ký kết một hiệp ước kiểm soát vũ khí mới giữa Moskva và Washington, ông Buzhinsky nhấn mạnh rằng "Tôi không hoàn toàn loại trừ khả năng này; có 20% khả năng hiệp ước mới sẽ được ký kết, nhưng không phải trong thời gian tới. Nhìn chung, không thể nói về kiểm soát vũ khí cho đến khi khủng hoảng Ukraina kết thúc, mặc dù họ nói rằng đã có một số thỏa thuận tại Anchorage. Tất cả đều quy về khủng hoảng Ukraina, cho đến khi nó kết thúc. Tất nhiên, chúng tôi phản đối cái gọi là chia tách, tức là cô lập một vấn đề khỏi toàn bộ phức hợp quan hệ song phương của chúng ta", ông Buzhinsky nói thêm.
Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov tuyên bố, khi Hiệp ước Vũ khí Tấn công Chiến lược (START) sắp hết hạn vào tháng 2 năm 2026, Moskva nhận thấy nguy cơ hoàn toàn không có bất kỳ cơ chế kiểm soát nào trong lĩnh vực này. Tổng thống Nga Vladimir Putin trước đó không loại trừ khả năng giai đoạn tiếp theo tiếp xúc với Hoa Kỳ có thể đạt được các thỏa thuận về kiểm soát vũ khí tấn công chiến lược.
Tạm dừng tham gia Hiệp ước START mới
Ngày 21 tháng 2 năm 2023, trong bài phát biểu trước Quốc hội Liên bang, Tổng thống Putin tuyên bố rằng Nga sẽ tạm dừng tham gia Hiệp ước START mới, đồng thời nhấn mạnh rằng Nga sẽ không rút khỏi hiệp ước. Ông Putin lưu ý rằng trước khi quay lại thảo luận, cần phải hiểu các tuyên bố của các quốc gia như Pháp và Vương quốc Anh và cách giải thích về kho vũ khí chiến lược của họ, tức là tiềm năng tấn công kết hợp của NATO.
Đầu tháng 6 năm 2023, như một biện pháp đối phó theo Hiệp ước New START, Washington tuyên bố sẽ ngừng chia sẻ thông tin với Nga về tình trạng và vị trí của các vũ khí chiến lược thuộc phạm vi điều chỉnh của hiệp ước, thu hồi thị thực đã cấp cho các chuyên gia Nga tham gia thanh tra New START và từ chối cấp thị thực mới. Hơn nữa, Hoa Kỳ tuyên bố sẽ ngừng cung cấp cho Nga dữ liệu đo từ xa liên quan đến các vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) và tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm của Mỹ.