Các nhà đầu tư quan tâm nhiều nhất đến việc khi xảy ra tranh chấp ở IFC, cơ quan nào sẽ đứng ra xử lý. Đó cũng là lý do đề xuất thành lập một tòa án riêng, với những câu hỏi còn chờ giải đáp: áp dụng luật nào và chịu sự quản lý của ai.
Lo ngại vì chưa được phép giao dịch tiền đồng trong IFC
Với những lợi thế sẵn có, IFC tại TP.HCM đang được kỳ vọng trở thành điểm đến hấp dẫn cho các tổ chức tài chính quốc tế. Song, nhiều nhà đầu tư vẫn giữ tâm lý dè dặt do hệ thống pháp luật chưa được hoàn thiện và thiếu sự cụ thể.
VOV dẫn lời ông Lưu Trọng An Hà – Tổng Giám đốc Lotus Investment Group, đại diện một nhóm liên doanh gồm các doanh nghiệp đến từ Trung Quốc, Hồng Kông, Singapore trong lĩnh vực ngân hàng – cho biết họ đã có mặt tại Việt Nam khoảng 15 năm.
Hiện nay, nhóm doanh nghiệp này mong muốn rót khoảng 1,5 tỷ USD vào IFC. Tuy vậy, trong Nghị quyết 222 về việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, chưa hề đề cập đến vấn đề kinh doanh tiền Việt Nam đồng trong IFC đối với ngân hàng nước ngoài.
Nếu quy định không thay đổi, nhà đầu tư buộc phải kinh doanh tiền đồng bên ngoài IFC và đồng thời triển khai giao dịch USD bên trong IFC, dẫn đến chi phí bị đội lên gấp đôi. Trong khi đó, tại các trung tâm tài chính quốc tế lớn như Singapore, Hồng Kông hay Thượng Hải, doanh nghiệp đều được phép giao dịch cả đồng nội tệ lẫn USD.
“Trước tình hình này, chúng tôi phải nghĩ đến việc vận hành 2 văn phòng ở trên cùng 1 đất nước với 2 dịch vụ kinh doanh khác nhau. Nếu Nghị quyết 222 nội dung không rõ ràng về các định chế tài chính và quản lý về ngân hàng, chúng tôi tiếp tục phải chờ”, VOV dẫn lời ông Lưu Trọng An Hà.
Cần thiết có tòa án chuyên biệt
Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam (Đà Nẵng), ông Richard D. McClellan, nhận định rằng muốn tạo sức hút thực sự với nhà đầu tư, Việt Nam cần một bộ máy thể chế rõ ràng: có cơ quan điều hành, cơ quan giám sát và đặc biệt là cơ quan giải quyết tranh chấp – tức một tòa án chuyên biệt. Bởi khi hoạt động trong IFC, điều khiến nhà đầu tư băn khoăn nhất chính là khi có tranh chấp, cơ quan nào sẽ đứng ra xử lý ngoài Trung tâm Trọng tài quốc tế.
Do đó, giới đầu tư kỳ vọng sự ra đời của một tòa án riêng tại IFC. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là tòa án này sẽ trực thuộc IFC hay chịu sự quản lý của Tòa án tối cao? Cơ chế vận hành cụ thể ra sao, áp dụng hệ thống pháp luật nào, dựa trên thông lệ quốc tế và các án lệ tiến bộ nào phù hợp với Việt Nam? Những vấn đề này hiện vẫn còn gây nhiều tranh luận.
Luật sư Trần Anh Đức – Công ty Luật TNHH Allen Overy Shearman Sterling Việt Nam – kiến nghị cần có hướng dẫn chi tiết cho mô hình tòa án này, đảm bảo xét xử độc lập và sử dụng tiếng Anh. Ông cho rằng tòa nên có thủ tục rút gọn, đội ngũ thẩm phán có sự tham gia của cả người nước ngoài, cùng với chuyên gia và luật sư quốc tế cũng như người Việt đã từng hành nghề luật ở nước ngoài, am hiểu thông lệ quốc tế. Việc xây dựng một cơ chế hoạt động đáp ứng được yêu cầu khắt khe của nhà đầu tư nước ngoài, theo ông, chắc chắn sẽ không đơn giản.
Nên áp dụng hệ thống Thông luật?
Theo Tiến sĩ Võ Xuân Vinh – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh, Đại học Kinh tế TP.HCM – nếu muốn thu hút những nhà đầu tư lớn và các định chế tài chính quốc tế, IFC phải có một hệ thống pháp luật minh bạch, đơn giản, dễ hiểu và dễ áp dụng. Khó khăn lớn nhất của Việt Nam hiện nay là nhiều giao dịch và phương thức kinh doanh trong trung tâm tài chính quốc tế vốn chưa từng xuất hiện ở thực tiễn trong nước.
Ông cho rằng, nếu chờ đến khi xây dựng xong một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh thì sẽ mất rất nhiều thời gian. Vì vậy, giải pháp phù hợp là vừa triển khai, vừa điều chỉnh và kiểm soát trong quá trình vận hành để trung tâm sớm đi vào hoạt động.
Nguyên tắc then chốt để thu hút nhà đầu tư là phải cho phép các bên liên quan trong giao dịch được quyền lựa chọn hệ thống pháp luật. Nói cách khác, trung tâm tài chính quốc tế phải chấp nhận và áp dụng những nguyên tắc, hệ thống luật mang tính quốc tế.
Nhiều chuyên gia kinh tế, học giả và nhà đầu tư đều bày tỏ sự đồng thuận đối với việc áp dụng hệ thống Thông luật (Common Law). Đặc trưng của hệ thống này là cho phép các bên giao dịch lựa chọn luật áp dụng, nguyên tắc xử lý và phương thức giải quyết tranh chấp. Đây được xem là một hướng đi nhanh chóng để IFC có thể khởi động hiệu quả.
Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TP.HCM được kỳ vọng sẽ trở thành động lực mới trong việc thu hút vốn đầu tư và thúc đẩy sự phát triển kinh tế của thành phố. Tuy nhiên, để khai thác hết tiềm năng và lợi thế, các cơ quan chức năng cần khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo vừa phù hợp với thực tiễn Việt Nam vừa tương thích với thông lệ quốc tế.