Vì sao nên trao thêm quyền cho Thống đốc?

Đồng thời, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải sửa đổi quy định để bảo vệ người gửi tiền và đảm bảo an toàn hệ thống tài chính quốc gia.

Phát biểu tại phiên làm việc, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho hay, trong sự cố SCB, mặc dù Quỹ bảo hiểm tiền gửi khi đó có gần 100.000 tỷ đồng nhưng không thể sử dụng kịp thời để chi trả cho người gửi tiền.

Nguyên nhân là do Luật hiện hành chỉ cho phép chi trả khi tổ chức tín dụng bị tuyên bố phá sản. Thống đốc nhấn mạnh “trong khi thực tế, phá sản là một câu chuyện khó” vì vậy, quy định cũ khiến nguồn lực tài chính lớn không phát huy được tác dụng kịp thời, làm gia tăng rủi ro hệ thống và tạo áp lực tâm lý cho người gửi tiền.

Dự thảo Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) lần này đề xuất thời điểm phát sinh nghĩa vụ chi trả sớm hơn, nhằm đáp ứng nhu cầu bảo vệ người gửi tiền và ổn định thị trường tài chính.

Cụ thể, thời điểm này bao gồm ba thời điểm cụ thể. Thứ nhất, từ khi phương án phá sản của tổ chức tín dụng được phê duyệt hoặc khi Ngân hàng Nhà nước xác nhận chi nhánh ngân hàng nước ngoài mất khả năng chi trả tiền gửi. Thứ hai, khi Ngân hàng Nhà nước ra văn bản đình chỉ hoạt động nhận tiền gửi đối với tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt mà lỗ lũy kế vượt quá 100% vốn điều lệ và các quỹ dự trữ. Thứ ba, trong trường hợp đặc biệt, khi Ngân hàng Nhà nước báo cáo Chính phủ và nhận quyết định yêu cầu tổ chức bảo hiểm tiền gửi chi trả, thời điểm phát sinh nghĩa vụ được xác định ngay sau khi Ngân hàng Nhà nước có văn bản thông báo.

Dự thảo luật cũng đưa ra cơ chế bổ sung nhằm đảm bảo khả năng chi trả khi Quỹ bảo hiểm tiền gửi không còn đủ nguồn lực.

Theo đó, tổ chức bảo hiểm tiền gửi được phép vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước để hoàn trả cho người gửi tiền, đồng thời rút ngắn thời hạn chi trả so với quy định hiện hành. Điều này giúp người gửi tiền nhanh chóng nhận lại khoản tiền của mình và hạn chế tác động tiêu cực lên niềm tin của công chúng vào hệ thống ngân hàng.

Đáng chú ý, dự thảo luật đề xuất mở rộng thẩm quyền của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước trong những tình huống đặc biệt.

Trong đó, Thống đốc có thể quyết định hạn mức chi trả tối đa bằng toàn bộ số tiền gửi được bảo hiểm của người gửi tiền, thay vì giới hạn ở mức bảo hiểm như hiện hành và thuộc thẩm quyền của Thủ tướng. Sự điều chỉnh này nhằm tăng tính linh hoạt, rút ngắn quy trình xử lý và nâng cao khả năng phản ứng kịp thời trong bối cảnh rủi ro tài chính gia tăng.

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh rằng những điều chỉnh này là cần thiết để phát huy vai trò thực chất của bảo hiểm tiền gửi. Cơ chế chi trả sớm không chỉ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền mà còn củng cố niềm tin công chúng vào hệ thống ngân hàng.

Thống đốc dẫn chứng, trong vụ SCB, sau khi xin ý kiến cấp có thẩm quyền, tất cả các khoản tiền gửi của người dân tại ngân hàng này đều được chi trả đầy đủ thay vì áp dụng hạn mức bảo hiểm, cho thấy sự cần thiết phải có cơ chế pháp lý phù hợp, kịp thời.

Ngoài ra, dự thảo luật sửa đổi còn điều chỉnh thời hạn trả tiền bảo hiểm, nhằm rút ngắn khoảng thời gian người gửi tiền phải chờ, đồng thời bổ sung quy định trong trường hợp đặc biệt để Thống đốc Ngân hàng Nhà nước có quyền quyết định chi trả tối đa bằng toàn bộ khoản tiền gửi được bảo hiểm.

Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động của bảo hiểm tiền gửi, giảm thiểu rủi ro hệ thống và tăng cường ổn định thị trường tài chính.

Trình bày quan điểm của cơ quan thẩm tra, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Tài chính Phan Văn Mãi, Thường trực Ủy ban lưu ý, việc giao Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định hạn mức trả tiền bảo hiểm trong từng thời kỳ là phù hợp.

Cơ quan thẩm tra cũng thống nhất cần có quy định hướng dẫn cụ thể về các nguyên tắc điều chỉnh hạn mức trả tiền bảo hiểm.

Với việc chi trả vượt hạn mức, cần quy định rõ căn cứ xác định trường hợp đặc biệt cần chi trả vượt hạn mức, nghiên cứu quy trình phê duyệt minh bạch với sự tham gia của các cơ quan có liên quan như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính…

Thường trực Ủy ban Kinh tế Tài chính cũng đề nghị Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu có quy định cụ thể về quy mô cho vay đặc biệt tối đa của tổ chức bảo hiểm tiền gửi trên tổng Quỹ dự phòng nghiệp vụ; xây dựng bộ tiêu chí minh bạch để phê duyệt các khoản cho vay đặc biệt.

Ngoài ra, cần làm rõ trường hợp nào tổ chức tín dụng vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước, trường hợp nào vay đặc biệt từ tổ chức bảo hiểm tiền gửi; có hướng dẫn cụ thể về điều kiện, lãi suất và tài sản bảo đảm của khoản cho vay đặc biệt của tổ chức bảo hiểm tiền gửi đối với các tổ chức tín dụng.

Dự thảo Luật Bảo hiểm tiền gửi sửa đổi dự kiến sẽ được trình Quốc hội xem xét và thông qua tại kỳ họp thứ 10, khai mạc ngày 20/10 tới.