Nhấn mạnh quan điểm “không đổi mới là sẽ chết”, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Geleximco Vũ Văn Tiền cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, hiện hơn 70% kim ngạch xuất khẩu công nghiệp của Việt Nam vẫn phụ thuộc vào khối FDI, doanh nghiệp nội địa chủ yếu tham gia khâu gia công, giá trị thu về còn khiêm tốn, để vươn lên và bứt phá, Nhà nước và doanh nghiệp phải “đồng kiến quốc” - cùng nhau xây dựng đất nước, cùng chia sẻ trách nhiệm, hợp tác và đồng hành.
“Một quốc gia không thể giàu mạnh nếu chỉ đi làm thuê và phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài”
Ngày 10/10, chương trình Toàn cảnh Kinh tế tư nhân Việt Nam lần thứ nhất (ViPEL 2025) chính thức khai mạc tại Hà Nội.
Sự kiện do Liên minh Kinh tế tư nhân Việt Nam tổ chức, quy tụ hàng trăm lãnh đạo doanh nghiệp, chuyên gia kinh tế và đại diện các cơ quan quản lý nhà nước, cùng thảo luận về vai trò, cơ hội và thách thức của khu vực tư nhân trong giai đoạn phát triển mới.
Tại phiên họp của Ủy ban 1, ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn FPT, nhấn mạnh rằng xu hướng hợp tác giữa TP.HCM và Liên minh Kinh tế tầm thấp đang mở ra “một cánh cửa lớn cho Việt Nam”.
Ông cho biết, trên thế giới, nhiều quốc gia đang hình thành các “thủ đô thiết bị bay”– những trung tâm công nghệ mới gắn liền với lĩnh vực hàng không tầm thấp, nơi tích hợp các hoạt động nghiên cứu, sản xuất, vận hành và ứng dụng các phương tiện bay không người lái.
Theo ông Bình, đây chính là một trong những lĩnh vực Việt Nam hoàn toàn có thể bứt phá nếu nắm bắt kịp thời.
“Chưa bao giờ Việt Nam có cơ hội lớn như vậy”, ông cho rằng sự phát triển của ngành hàng không tầm thấp có thể tạo ra một hệ sinh thái công nghiệp mới, kéo theo sự hình thành của hàng chục ngành nghề phụ trợ.
Sáng qua 9/10, tại họp báo về công tác chuẩn bị Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cũng đã đích thân chia sẻ một số nội dung quan trọng liên quan đến định hướng phát triển kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam.
Phó Thủ tướng chỉ ra rằng trong giai đoạn trước, Việt Nam cần vốn và công nghệ từ nước ngoài, nhưng hiện nay trọng tâm phải chuyển sang nâng cao chất lượng đầu tư và yêu cầu chuyển giao công nghệ.
“Nếu cứ mãi gia công cho nước ngoài, chúng ta sẽ không bao giờ thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Ngoài ra, trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động, tình trạng áp đặt thuế quan, xung đột thương mại leo thang như hiện nay, việc xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự cường là yêu cầu cấp thiết.
Nhắc việc “phụ thuộc vào một thị trường rất nguy hiểm cho nền kinh tế”, ông yêu cầu phải đổi mới cơ cấu nền kinh tế, tăng sức chống chịu, hội nhập sâu, mạnh mẽ nhưng phải độc lập, tự chủ, tự cường.
Cơ hội ngàn năm có một
Ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Mạng lưới UAV Việt Nam, cũng đưa ra những số liệu đáng chú ý: quy mô ngành hàng không tầm thấp toàn cầu được dự báo đạt khoảng 700 tỷ USD vào năm 2035, với tốc độ tăng trưởng mạnh ở các trung tâm công nghệ như Thâm Quyến (Trung Quốc) – nơi các chuyến bay giao hàng bằng drone đã trở nên phổ biến, và Mỹ, nơi Amazon đặt mục tiêu thực hiện 5.000 triệu lượt giao hàng bằng drone vào năm 2030.
Theo các chuyên gia, Việt Nam đang đứng trước “cơ hội ngàn năm có một” để trở thành trung tâm kinh tế tầm thấp toàn cầu, hay còn gọi là Drone Capital of the World.
Lĩnh vực này không chỉ bao gồm các hoạt động nghiên cứu, sản xuất UAV, eVTOL, taxi bay (Air Taxi) mà còn bao trùm các giải pháp UTM (quản lý không lưu tầm thấp), cùng hệ thống hạ tầng phụ trợ, chuỗi cung ứng và công nghiệp hỗ trợ. Nếu được định hướng và đầu tư bài bản, hệ sinh thái này có thể tạo ra giá trị hàng chục tỷ USD mỗi năm, đồng thời tạo ra hàng triệu việc làm chất lượng cao.
Tuy nhiên, ông Tuấn chỉ rõ rào cản pháp lý hiện vẫn là thách thức lớn nhất. Các quy định quản lý UAV ở Việt Nam vẫn còn mang tính đặc thù và kiểm soát chặt chẽ, gây khó khăn cho hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm, sản xuất cũng như thương mại hóa.
“Tiềm năng của kinh tế tầm thấp có thể đạt 10 tỷ USD nếu chúng ta tận dụng tốt các cơ hội hiện có”, ông nói, đồng thời đề xuất cần xây dựng một khu vực thử nghiệm đặc thù, tương tự như “đặc khu” tại TP.HCM để tạo điều kiện cho doanh nghiệp thử nghiệm drone và các mô hình mới.
Đồng quan điểm, ông Trương Gia Bình cho rằng muốn phát triển được kinh tế tầm thấp thì phải có sự phối hợp liên tục giữa khu vực công và khu vực tư. Nhà nước cần mở ra cơ chế linh hoạt, vừa đảm bảo an toàn, vừa tạo không gian thử nghiệm để doanh nghiệp phát triển.
Ông cũng nhấn mạnh rằng doanh nghiệp tư nhân đang gặp nhiều khó khăn về thể chế, thủ tục và tiếp cận công nghệ, nên cần một hành lang pháp lý cởi mở, khuyến khích đổi mới sáng tạo.
Trước đó, tại Hội nghị Thủ tướng gặp gỡ doanh nghiệp, doanh nhân tiêu biểu toàn quốc nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10), ông Trương Gia Bình đã phát biểu rằng một quốc gia không thể giàu mạnh nếu chỉ làm thuê và phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài.
Ông kêu gọi đội ngũ doanh nhân Việt Nam phải làm chủ công nghệ, bởi toàn cầu hóa không chỉ là xu hướng mà là trách nhiệm của mỗi doanh nghiệp, dù lớn hay nhỏ.
Hơn 70% kim ngạch xuất khẩu công nghiệp vẫn phụ thuộc vào khối FDI
Trong phiên chiều cùng ngày, tại phiên toàn cảnh ViPEL 2025, ông Vũ Văn Tiền, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Geleximco, phát biểu tập trung vào chủ đề phát triển công nghiệp hỗ trợ và nâng cao năng lực tự chủ của doanh nghiệp Việt Nam.
Ông cho rằng mặc dù Việt Nam đang có nhiều cơ hội từ làn sóng dịch chuyển đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, song thực tế, công nghiệp trong nước vẫn còn yếu về tỷ lệ nội địa hóa, giá trị gia tăng và khả năng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.
Theo ông Tiền, tỷ lệ nội địa hóa trong nhiều ngành chủ lực vẫn rất thấp: máy móc thiết bị mới đạt 25-35%, hóa chất và vật liệu khoảng 30%, còn ô tô và linh kiện chỉ từ 5-20%.
“Hơn 70% kim ngạch xuất khẩu công nghiệp hiện vẫn phụ thuộc vào khối doanh nghiệp FDI, trong khi doanh nghiệp nội địa chủ yếu làm gia công, giá trị thu về còn khiêm tốn”, theo vị chuyên gia, điều này cho thấy năng lực tự chủ công nghiệp quốc gia vẫn yếu.
Tình trạng này, theo ông, một phần do doanh nghiệp Việt khó tiếp cận công nghệ hiện đại và khó chen chân vào các chuỗi giá trị cao. Bên cạnh đó, những tiêu chuẩn mới về ESG, thuế carbon, truy xuất nguồn gốc, và yêu cầu sản xuất xanh cũng đang trở thành rào cản mới trong tiến trình hội nhập.
Để vượt qua thách thức này, ông Vũ Văn Tiền đề xuất thành lập mô hình ViPEL quốc gia – một cơ chế phối hợp công - tư, có chức năng điều phối, hỗ trợ, định hướng chính sách và tạo môi trường thuận lợi cho phát triển công nghiệp hỗ trợ. Theo ông, ViPEL không chỉ là diễn đàn trao đổi mà sẽ là nền tảng kết nối ba trụ cột chính: Nhà nước – Doanh nghiệp – Viện nghiên cứu và các hiệp hội ngành hàng.
Trong mô hình này, Nhà nước đóng vai trò định hướng chiến lược, xây dựng khung pháp lý, ưu đãi đầu tư và hạ tầng, trong khi khu vực tư nhân chủ động liên kết, đầu tư vào R&D, chuyển đổi số, phát triển sản xuất xanh - tuần hoàn và đào tạo nhân lực chất lượng cao. Mục tiêu dài hạn là đưa Việt Nam vươn lên vị trí cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu, hình thành một nền sản xuất tự chủ, xanh và bền vững.
Ông Tiền khẳng định, muốn đạt được điều đó, doanh nghiệp Việt phải có khát vọng, dám nghĩ, dám làm và dám tiên phong. “Nếu không có khát vọng, chúng ta sẽ không thể làm được gì”, ông nói, đồng thời cho rằng trong bối cảnh thế giới thay đổi từng ngày, “không đổi mới là chết”.
Theo ông, chuyển đổi số chính là cơ hội vàng giúp doanh nghiệp Việt Nam bứt phá, nắm bắt công nghệ mới và giảm phụ thuộc vào nguồn vốn, công nghệ ngoại nhập.
Với sự đồng hành của Chính phủ, cùng các cơ chế mở và ưu đãi đang được triển khai, khu vực tư nhân hoàn toàn có thể trở thành động lực then chốt của nền kinh tế Việt Nam trong kỷ nguyên mới, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền kinh tế tự chủ, xanh, sáng tạo và thịnh vượng.