Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ lưu ý, nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan chức năng để xem xét, xử lý theo quy định.
Loạt vi phạm tại nhà máy nhiệt điện tổng vốn hơn 23.600 tỷ đồng
Dự án Nhà máy Nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang do Công ty cổ phần Nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang làm chủ đầu tư, được phê duyệt với tổng mức đầu tư 23.600 tỷ đồng và quy mô công suất 650 MW.
Dự án bị chậm tiến độ trong thời gian dài, chủ yếu do vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng và khó khăn trong việc sắp xếp nguồn vốn của nhà đầu tư.
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, việc điều chỉnh tăng công suất dự án từ 100 MW lên 650 MW được Bộ Công Thương tham mưu, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tuy nhiên, trong quá trình tham mưu, Bộ Công Thương không tiếp thu đầy đủ ý kiến của các cơ quan liên quan, dẫn đến việc chưa có đủ căn cứ để xác định năng lực tài chính của chủ đầu tư.
Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra rằng hồ sơ năng lực của một số cá nhân tham gia lập, thẩm tra và thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án chưa đúng quy định. Ngoài ra, vị trí quy hoạch bãi tro xỉ của nhà máy được xác định là vi phạm hành lang bảo vệ đê điều.
Bên cạnh đó, chủ đầu tư không bảo đảm đủ nguồn vốn tự có và không đáp ứng điều kiện, tỷ lệ để vay vốn có bảo lãnh của Chính phủ. Việc phải thay đổi nguồn vốn vay đã khiến thời gian thực hiện dự án kéo dài. Công ty cổ phần Nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang cũng không thực hiện ký quỹ để bảo đảm thực hiện dự án theo quy định.
Thanh tra Chính phủ xác định dự án không thuộc trường hợp được Nhà nước giao đất để phát triển kinh tế - xã hội. Do đó, việc tỉnh thu hồi đất để triển khai dự án cùng các quyết định liên quan được kết luận là không đúng quy định pháp luật.
Về trách nhiệm đối với việc dự án chậm tiến độ, Thanh tra Chính phủ cho rằng trách nhiệm thuộc về Bộ Công Thương và các đơn vị trực thuộc, gồm Tổng cục Năng lượng (nay là Cục Điện lực) và Cục Công nghiệp địa phương (nay là Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và khuyến công), cùng UBND tỉnh Bắc Giang, các sở, ngành của tỉnh và UBND huyện Lục Nam trước đây.
Nhiều vi phạm ở Nhà máy Nhiệt điện Na Dương II
Đối với dự án Nhà máy Nhiệt điện Na Dương II tại tỉnh Lạng Sơn, dự án do Tổng công ty Điện lực TKV, đơn vị thành viên của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, làm chủ đầu tư. Dự án có quy mô công suất 110 MW, với tổng mức đầu tư 4.089 tỷ đồng.
Theo kết luận thanh tra, dự án Nhiệt điện Na Dương II tồn tại nhiều vi phạm ngay từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Cụ thể, chủ đầu tư không nộp hồ sơ xin chủ trương đầu tư để tỉnh thẩm định và quyết định theo quy định. Chủ đầu tư cũng chỉ định Công ty Địa chất Việt Bắc - Vinacomin thực hiện khảo sát, trong khi doanh nghiệp này không đủ điều kiện năng lực, được xác định là hành vi vi phạm.
Ngoài ra, chủ đầu tư phê duyệt dự án khi chưa lập và chưa phê duyệt nhiệm vụ thiết kế xây dựng. Quá trình triển khai dự án cũng phát sinh một số vi phạm liên quan đến việc thực hiện các gói thầu.
Thanh tra Chính phủ còn chỉ rõ UBND tỉnh Lạng Sơn đã phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án theo quy mô công suất 110 MW, không phù hợp với Quy hoạch điện VII. Đồng thời, UBND huyện Lộc Bình, Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Lộc Bình, UBND thị trấn Na Dương và UBND xã Sàn Viên đã bàn giao đất cho chủ đầu tư khi chưa có quyết định giao đất hoặc cho thuê đất của UBND tỉnh, trái với quy định pháp luật.
Trên cơ sở kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Công Thương cùng Chủ tịch UBND các tỉnh Bắc Ninh và Lạng Sơn tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm để xử lý đối với các tồn tại, khuyết điểm và vi phạm phát sinh tại hai dự án. Đồng thời, các cơ quan liên quan cần có biện pháp khắc phục triệt để những vấn đề đã được chỉ ra.
Bộ Tài chính chỉ đạo TKV tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các đơn vị, cá nhân có liên quan đến vi phạm tại dự án nhiệt điện Na Dương 2; phối hợp đầu tư, cải tạo, nâng cấp đường dây truyền tải, đảm bảo tính đồng bộ khi dự án hoàn thành, đi vào hoạt động.
UBND tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn chỉ đạo xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật đối với hành vi vi phạm "không lập nhiệm vụ thiết kế xây dựng công trình nhà máy nhiệt điện Na Dương 2" của Tổng công ty Điện lực TKV - CTСР. UBND tỉnh, chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh chỉ đạo thực hiện kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định đối với các đơn vị, cá nhân; xử lý theo quy định đối với những vi phạm tại dự án nhà máy nhiệt điện An Khánh.
Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị, trong trường hợp quá trình xử lý phát hiện dấu hiệu vi phạm hình sự, Bộ Công Thương phải chuyển hồ sơ sang cơ quan chức năng để xem xét theo quy định.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cần rà soát, sửa đổi các quy định liên quan đến khung giá phát điện đối với các nhà máy có công suất nhỏ và nhà máy điện đặc thù, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các dự án.