Cho đến nay, các phương tiện truyền thông trên thế giới thường đánh giá Philippines là đối tác chính của Việt Nam về xung đối với yêu sách lãnh thổ của Bắc Kinh trong vùng Biển Đông. Có phải là thật vậy hay không, và những tuyên bố mới của Rodrigo Duterte sẽ ảnh hưởng như thế nào đến quan điểm của các nước ASEAN, đặc biệt, của Việt Nam tới quan hệ với Trung Quốc về tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông — nhà khoa học chính trị Nga Grigory Lokshin lập luận.
Để nói rằng Việt Nam đã mất đi một đối tác quan trọng trong cuộc tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc — rõ ràng là nói quá lên điều đó, — chuyên gia của chúng tôi cho biết. — Việt Nam chưa bao giờ đặt nhiều hy vọng và tin tưởng vào quan điểm của Philippines. Giữa họ, mối quan hệ với Trung Quốc có sự khác biệt lớn. Cho đến gần đây, Hoa Kỳ vẫn đứng sau lưng Philippines. Đó là người Mỹ đã đẩy Philippines phát đơn kiện, đã thanh toán cả quá trình Hague. Bởi vì nó hoàn toàn phù hợp với chiến lược của Mỹ ở chỗ: để không cần tham gia vào bất kỳ cuộc xung đột vũ trang nào, vẫn liên tục kiểm soát duy trì căng thẳng trong khu vực.
Theo ý kiến của chuyên gia của chúng tôi, người Mỹ đang vướng bận với các vấn đề Trung Đông và chiến dịch tranh cử của mình, đã bỏ qua chú ý đến cuộc bầu cử tổng thống ở Philippines. Và lên nắm chính quyền là một người của bên cánh tả, thậm chí cánh tả cực đoan, có mối quan hệ gia đình liên quan đến Trung Quốc, là học trò của một trong những người sáng lập ra Đảng Cộng sản Philippines. Ông đã thay đổi đáng kể cả chính sách đối nội và đối ngoại của đất nước, khi tính toán rõ ràng: trên thực tế là Trung Quốc sẽ đánh giá cao hành động của mình trong quan hệ với Hoa Kỳ và sẽ đi đến nhượng bộ lớn nào đó và cả đầu tư. Tuy nhiên, như chuyên viên của chúng tôi cho biết, cần phải lưu ý rằng, ở Philippines không có quan điểm chung và tính thống nhất về các vấn đề bức xúc nhất của cả hai chính sách đối nội và đối ngoại. Đặc biệt, một cuộc khảo sát gần đây do tổ chức Social Weather Stations của Philippines tiến hành cho thấy 76% số người được hỏi đã vẫn tin cậy Mỹ hơn, chứ không phải Trung Quốc. Chỉ có 22% người tham gia khảo sát tỏ ra tin tưởng Trung Quốc hơn Hoa Kỳ.
Nói đến Việt Nam, thì nước này không đồng hành với Philippines trong vụ kiện của họ ở tòa án trọng tài Hague. Giữa Việt Nam và Trung Quốc có quan hệ rộng hơn nhiều và đa phương hơn so với Philippines. Việt Nam và Trung Quốc có kim ngạch thương mại khổng lồ với thặng dư nhiều tỷ đô la lợi cho Trung Quốc. Việt Nam, khi tuân theo kinh nghiệm cổ xưa "Con Rồng canh cửa cần ngủ yên" nhận biết rằng, sẽ có phản ứng đáp trả từ phía Bắc Kinh sau khi nộp đơn khiếu nại. Vì vậy, Hà Nội đã không ủng hộ đơn kiện, nhưng cũng không lên án. Tuy nhiên,họ đã công nhận tính hợp pháp của tòa án trọng tài khi đề nghị tòa án tính đến cả các tranh chấp lãnh thổ giữa Việt Nam với Philippines.
Như chuyên gia của chúng tôi dự đoán, tuyên bố hiện nay của Tổng thống Philippines không thể làm hài lòng cả Việt Nam hay cả toàn thể các nước ASEAN. Những tuyên bố này đã thay đổi rất mạnh cán cân lực lượng trong khu vực. Ai sẽ có thể lên tiếng phản đối Trung Quốc? Nếu Philippines tự mình không yêu cầu thi hành quyết nghị của tòa án Hague, thì ai sẽ là người đưa ra yêu cầu được bây giờ?
