Dấu hiệu rõ rệt nhất là việc Tổng thống Trump đã đồng ý đẩy Steve Bannon, người đã có nhiều công sức đưa ông thắng cử Tổng thống, ra khỏi Hội đồng An ninh Quốc gia, và phải chấp nhận đưa Giám đốc tình báo quốc gia và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân trở lại ghế thường trực Hội đồng An ninh Quốc gia như thường lệ.
Thêm vào đó, ông Trump đang phải đối mặt với những hoạt động âm thầm của cơ quan tình báo và FBI về những liên hệ bí mật với Nga trong quá trình tranh cử Tổng thống, và mới đây tướng Michael Flynn, vừa bị sa thải chức vụ Cố vấn an ninh của ông Trump, hé lộ sẽ nói lên sự thật. Một số thượng nghị sĩ có ảnh hưởng lớn trong Đảng Cộng hoà đã công khai thái độ muốn loại bỏ ông Trump khỏi Nhà Trắng. Các báo và truyền thông của Mỹ đã ra mặt chống Tổng thống Trump bằng những bài viết chỉ trích ông kéo theo là tỉ lệ tín nhiệm của ông sụt giảm chỉ còn 38%.
Làm thế nào để ông Trump đảo ngược tình hình, là người quyền biến, có khả năng thay đổi cục diện bằng nhiều hành động ngược nguyên tắc chính trị của nước Mỹ? Hành động tấn công vào Syria ngày 7.4 vừa qua do Trump tạo ra có thể là một dấu mốc chiến thuật mang tính chất trừng phạt nhằm xoay hướng dư luận đang chĩa vào ông sang chiến sự ở bên ngoài. Syria được chọn là mục tiêu dễ hành động nhất vì các phương án tấn công quân sự vào nước này đã có từ thời Obama nhưng bị Quốc hội Mỹ phản đối nên không thực hiện.
Bốn nguyên nhân
Một là cái cớ mà ông Trump đưa ra tấn công Syria dựa trên cơ sở nghi vấn Tổng thống Syria Assad sử dụng vũ khí hoá học và có Nga đứng sau. Một hành động quân sự động trời mà chỉ dựa vào những hình ảnh nghi vấn mơ hồ thì chỉ có Trump mới dám làm. Đến nay chính phủ Syria kịch liệt bác bỏ cáo buộc sử dụng vũ khí hoá học ở thị trấn Khan Sheikhoun. Bộ Quốc phòng Nga khẳng định một cuộc không kích của Syria đã đánh trúng kho vũ khí hoá học và đạn dược của phe đối lập ở phía đông thị trấn. Một nhà báo phương Tây vừa đến được thị trấn này tiết lộ ông không thấy còn dấu tích gì của chất độc hoá học. Nga cũng đã yêu cầu phía Mỹ cung cấp bằng chứng về quân đội Syria tấn công bằng vũ khí hoá học ở thị trấn Khan Sheikhoun nhưng chưa được Mỹ giải đáp.
Những thông tin không được kiểm chứng trên khiến dư luận suy đoán không loại trừ khả năng có thể có sự tạo dựng hiện trường vũ khí hoá học từ các nhóm chống đối cực đoan hoặc quân nổi dậy được phương Tây đứng sau. Vấn đề này không có gì mới, bởi quân đội Mỹ đã từng tạo dựng sự kiện Vịnh Bắc Bộ để tấn công miền Bắc Việt Nam bằng không quân năm 1964.
Khi tuyên bố quyết định bắn tên lửa vào căn cứ quân sự của Chính phủ Syria, Tổng thống Trump đã dùng những từ ngữ rất đặc biệt và quan trọng trong ngành an ninh quốc phòng Mỹ "trừng phạt Syria là để bảo vệ quyền lợi sống còn an ninh quốc gia của Mỹ" (vital national security interest). Cụm từ đặc biệt quan trọng này lại được Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley lặp lại trong phiên họp Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc ngày 9.4. Trong khi cả thế giới đều biết rằng sự kiện vũ khí hoá học ở Syria nếu có cũng chưa đến mức uy hiếp quyền lợi sống còn của Mỹ, quyền lợi tối cao bậc nhất của nước này.
Ba là cuộc tấn công được quyết định và diễn ra rất nóng vội và chớp nhoáng của Tổng thống Trump cho thấy nó xuất phát từ bản tính của ông ta. Với cuộc tấn công diễn ra nhanh chóng như vậy có thể khẳng định là Trump đã không tham vấn các giới chính trị hay Quốc hội Mỹ. Donald Trump cũng chưa tính toán hiệu quả cũng như hậu quả từ cuộc tấn công này. Kết quả chỉ là phá hỏng một số máy bay cũ của Syria, không quân Syria vẫn cất cánh tấn công nhóm nổi dậy. Hậu quả thì gây ra căng thẳng với Nga ở thế đối đầu với Mỹ. Khi Nga đã đe dọa huỷ bỏ hợp tác quân sự với Mỹ, cắt đường dây nóng tránh xung đột với Mỹ trên bầu trời Syria, thậm chí còn đe sẵn sàng cho cuộc chiến tranh hạt nhân.
Bốn là thời điểm tấn công Syria cũng được dư luận quan tâm trước hết lúc căng thẳng giữa Mỹ cùng đồng minh ở Đông Bắc Á với CHDCND Triều Tiên đang leo thang ở mức độ rất nguy hiểm, đồng thời vào đúng ngày Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có mặt ở Mỹ để hội đàm với Tổng thống Donald Trump. Một số nhà phân tích Trung Quốc đánh giá thời điểm ông Trump tiến hành không kích không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên với chuyến thăm của ông Tập Cận Bình. Điều đó có nghĩa ông Trump muốn Trung Quốc hành động nhiều hơn để ngăn chặn Triều Tiên phát triển vũ khí hạt nhân, và nhắc nhở Chủ tịch Tập Cận Bình rằng Mỹ có thể tấn công Triều Tiên nếu cần thiết.
Hành động chỉ mang tính tượng trưng
Với sự phân tích các dữ liệu liên quan tới cuộc nội chiến ở Syria, cuộc tấn công quân sự của ông Trump vào nước này chỉ là một hành động mang tính tượng trưng, phục vụ cho uy tín chính trị của ông là chính. Vì vậy cuộc nội chiến ở Syria sẽ không thay đổi, chính quyền của Assad vẫn tiếp tục chống quân nổi dậy, và hành động ấy không ảnh hưởng gì tới an ninh của nước Mỹ.
Những chiến thuật mà Tổng thống Trump tiến hành để củng cố uy tín chính trị đã gây ra nhiều thắc mắc, biến ông là mục tiêu chú ý và chịu không ít chỉ trích của dư luận Mỹ. Theo dõi những bài phát biểu của Cố vấn an ninh quốc gia McMaster, Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis và Ngoại trưởng Rex Tillerson mới đây, và sự cải tổ Hội đồng An ninh Quốc gia theo truyền thống chính trị nước Mỹ, dư luận Mỹ đã cảm nhận được chính sách đối ngoại của nước này đã trở lại chính sách đối ngoại truyền thống. Tổng thống Donald Trump khó có thể đơn phương quyết đoán thay đổi quỹ đạo đối ngoại của nước Mỹ một cách đột ngột. Quyết định tấn công bằng tên lửa vào Syria của ông Trump chỉ là "hành động của một chính trị gia bị suy yếu, đang cần thể hiện sức mạnh".
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo ở Syria còn phụ thuộc vào sự quyền biến của ông Trump. Nhưng thật khó có thể làm gì tiếp theo ở Syria trong thời gian tới, khi quyền lực chính trị của Mỹ đã trở về các nguyên tắc truyền thống dựa trên sự phân quyền trong cơ cấu chính trị giữa ba ngành lập pháp, hành pháp và tư pháp, sẽ ngăn chặn những quyết định có tính chủ quan và độc đoán của Tổng thống Donald Trump.
Điều có thể khẳng định là "giải pháp cho cuộc nội chiến ở Syria không thể tìm thấy bằng biện pháp quân sự, mà phải thông qua những cuộc đàm phán trân trọng giữa tất cả các bên có liên quan".
Nguyễn Văn Hưởng
Thượng tướng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Thứ trưởng Bộ Công an
Nguồn: Thanh Niên
