Lịch sử hình thành Mộ Chiến sĩ vô danh như sau. Năm 1966, Ủy ban Trung ương ĐCS Liên Xô ra chỉ thị xây dựng bên tường Điện Cremli công trình Mộ Chiến sĩ vô danh nhân dịp kỷ niệm lần thứ 25 chiến thắng đánh tan lực lượng phát xít Đức ở cửa ngõ Moskva.
Di hài chiến sĩ vô danh từ khu mộ tập thể những người hy sinh trong trận đánh ác liệt chặn đứng các đơn vị bộ binh và xe tăng Đức tại nhà ga xe lửa Kriukovo năm 1941 được chuyển về thủ đô ngày 3/12/1966 trong nghi lễ trang nghiêm, trọng thể. Tại quảng trường Manezh, gần vườn Alexandr, đã diễn ra lễ truy điệu. Tại đây, nguyên soái Liên Xô Konstantin Rokosovski, người đã chỉ huy tập đoàn quân số 16 chiến đấu bảo vệ Moskva ở Kriukovo đã phát biểu, ôn lại sự kiện lịch sử hào hùng. Sau lễ truy điệu, quan tài có di hài cốt của chiến sĩ vô danh được chuyển sang mai táng tại vườn Alexandr.
Gần một năm rưỡi sau, ngày 8/5/1967, Mộ Chiến sĩ vô danh chính thức được khánh thành tại đây. Tác giả của công trình này là các kiến trúc sư D. Burdin, V. Klimov, Yu. Rabaev và nhà điêu khắc N. Tomski.
Ở Mộ Chiến sĩ vô danh, trên nền đá phía trước ngọn lửa vĩnh cửu có dòng chữ "Tên Anh không xác định, chiến công của Anh bất tử" ("Имя твое неизвестно, подвиг твой бессмертен"). Hồi xây dựng công trình này, nhà văn Xécgây Xmirơnốp và các nhà thơ Cônxtantin Ximônốp, Xécgây Mikhancốp, Xécgây Natôvtratốp đã tham gia sáng tác để tuyển chọn văn bia. Theo hồi ức của nhà văn Xécgây Xmirơnốp, câu "Tên Anh không xác định, chiến công của Anh bất tử" tôn vinh Chiến sĩ vô danh như ở trên là phương án của nhà thơ Xécgây Mikhancốp.
Từ ngày 12/12/1997, theo Sắc lệnh của Tổng thống Nga Bôrít Enxin, bên Ngọn lửa vĩnh cửu tại Mộ Chiến sĩ vô danh ở Mátxcơva bắt đầu tổ chức nghi thức vệ binh danh dự túc trực và đổi gác hằng giờ.
Ngày 17/11/2009, Tổng thống Nga Đmitry Medvedev ký Sắc lệnh về việc thành lập khu tưởng niệm quốc gia tôn vinh chiến sĩ, được ghi vào danh mục nhà nước những công trình di sản văn hóa đặc biệt quý báu của các dân tộc LB Nga. Khu tưởng niệm này bao gồm Mộ Chiến sĩ vô danh, các khuôn chứa đất của các thành phố Anh hùng và dãy tường cao gần 1 mét, dài khoảng 10 mét ghi tên những thành phố được tặng danh hiệu "Thành phố chiến sĩ vẻ vang". Tháng 12 năm đó, khu tưởng niệm này tạm thời đóng cửa một thời gian để sửa chữa, nâng cấp. Và ngày 8/5/2010, khu tưởng niệm chính thức mở cửa trở lại trong một buổi lễ long trọng có sự tham gia của các Tổng thống Nga, Bêlarút và Ucraina lúc đó.
Nhà nước và các tổ chức xã hội Nga hiện nay vẫn tiếp tục dành rất nhiều nguồn lực cho việc xác định danh tính, tìm kiếm hài cốt những sĩ quan, chiến sĩ hy sinh, mất tích.
Theo số liệu của Bộ Quốc phòng Nga, có gần 2 triệu công dân xô viết và công dân Nga mất tích trong các cuộc chiến tranh và xung đột vũ trang trong Thế kỷ 20 — 21, trong đó phần đông là những chiến sĩ hy sinh trong Chiến tranh giữ nước vĩ đại, 130 người ở Ápganixtan, trên 50 người ở Triều Tiên, hơn 300 người ở khu vực Bắc Cápcadơ, 2 người tại khu vực xung đột giữa Grudia — Ôxetia hồi tháng 8/2008.
Nguồn: Tạp chí Bạch Dương
