Tình hình chiến sự trong khu vực giáp ranh Gruzia — Ossetia bắt đầu gia tăng căng thảng vào cuối tháng 7 sang đầu tháng 8.2008. Những hoạt động quân sự bắt đầu vào lúc 0 giờ ngày 08.08.2008, khi quân đội Gruzia bắt đầu pháo kích vào thủ đô Nam Osetiia, thành phố Tskhinvali, đánh vào khu vực của các đơn vị gìn giữ hòa binh quân đội Nga.
Sau đợt pháo kích dữ dội, lực lượng quân đội Gruzia bắt đầu tiến công đánh chiếm thành phố Tskhinvali nhằm giành quyền kiểm soát toàn bộ Nam Ossetia.
Tham gia cuộc tấn công vào Tskhinvali có 2 lữ đoàn bộ binh cơ giới số 3 và 4 quân đội Gruzia, tiểu đoàn xe tăng số 5 thuộc lữ đoàn bộ binh cơ giới, một số đơn vị đặc nhiệm và Bộ Nội vụ Gruzia. Tổng quân số khoảng hơn 8.000 đến 10.000 người. được chia thành 3 hướng tấn công.
Trên hướng tấn công chính vào thành phố Tskhinvali là một cụm binh lực khoảng 4 000 binh sĩ, chủ yếu là lực lượng Bộ Nội vụ, tấn công từ hướng làng Nikozi. Từ 04:00 — 04:15 am (giờ địa phương) pháo binh quân đội Gruzia bắn chuẩn bị, đến khoảng 06:00 am, cuộc tấn công bắt đầu.
Một điều khá thú vị là, theo thông tin từ mạng xã hội, quân đội Gruzia tiến hành cuộc tấn công lần thứ nhất vào Tskhinvali. Nhưng vì một lý do nào đó cuộc tấn công lần thứ nhất diễn ra không đúng ý định, hoặc quân đội Gruzia tấn công mà không gặp bất cứ sự chống trả nào, các đơn vị dân quân Osettia triển khai phòng thủ ở sâu trong nội thị thành phố. Nhưng đến 06.20 am, quân đội Gruzia pháo kích vào 2 tiểu đoàn gìn giữ hòa bình Nga, chính thức khởi động cuộc chiến tranh. Theo các sĩ quan quân đội Gruzia, đến 08.00, đột nhiên các đơn vị quân đội Gruzia có lệnh quay trở lại vị trí xuất kích.
09:00 — 10:00 am, pháo binh Gruzia tiến hành đợt bắn dọn đường tấn công lần thứ 2, bắn vào chiến tuyến của lực lượng dân quân Nam Ossetia. Cuộc tấn công bắt đầu vào lúc 10.00.
Cụm binh lực Gruzia, xuất kích từ hướng làng Zemo Nikozi, vượt qua sức kháng cự yếu ớt của lực lượng dân quân Nam Ossetia, vượt qua tuyến đường sắt và tiến vào thành phố theo đường phố Anh hùng. Tiểu đoàn số 42 tiến công từ hướng Rừng Sồi. Một đơn vị phía nam tiến công lên hướng bắc đánh vào trung tâm thành phố, dọc theo phố IsaacKiev (đường Zar kéo dài). Các phân đội đặc nhiệm và Bộ Nội vụ tiến theo các đường phố khác nhau. Khoảng sau 1 giờ, hơn một nửa thành phố bị chiếm đóng mà không có hoạt động chống trả, nhưng ở trung tâm, gần khu hành chính thủ đô Nam Ossetia, cuộc chiến chính thức bắt đầu.
Những thành viên chủ chốt của chính quyền Nam Ossetia đã di tản ra ngoài thành phố Tskhinvali vào ngày 08.08.2008, chỉ có một công chức cao cấp duy nhất ở thủ đô Nam Ossetia ở lại và cố gắng tổ chức phòng thủ, Chủ tịch Hội đồng An ninh Nam Ossetia, đại tá quân đội Nga về hưu Anatoly Barankevich.
Ông không liên lạc được với ai, không liên lạc với Moscow do không có đường dây liên lạc trực tiếp, không thể kết nối với lực lượng dân quân, đang phòng thủ trên vành đai thành phố. Để liên lạc được với Bộ tổng tham mưu quân đội Nga, Barankevich phải nhờ đến sự giúp đỡ của phóng viên Kênh truyền hình TV — Center. Ông yêu cầu thông báo cho Moscow rằng tại thành phố không có lực lượng, không có phương tiện để tổ chức phòng ngự.
Sau khi đề nghị phóng viên truyền hình giúp đỡ, đại tá về hưu Anatoly Barankevich cùng một số ít người dưới quyền, mang theo vũ khí hạng nhẹ, một khẩu RPG — 7 cùng với một cơ số đạn, triển khai phòng ngự bên ngoài khu hành chính nước cộng hòa tự xưng Nam Ossetia, cùng lúc xe tăng Gruzia tiến đến sát trạm kiểm soát của doanh trại 2 tiểu đoàn gìn giữ hòa bình Nga.
Sau 20 phút chiến đấu, đại tá về hưu Barankevich bằng một phát đạn chống tăng RPG —7 bắn trúng xe tăng đi đầu. Vụ tấn công diễn ra trên khoảng cách 100 m cách trạm kiểm soát của quân đội Nga. 10 phút sau Gruzia mất thêm 1 xe tăng nữa, chiếc xe này định kéo xe tăng cháy ra khỏi đường hành quân, nhưng lửa trong xe lan đến khoang vũ khí và cả 2 chiếc tăng đều nổ tung. Chỉ sau một ngày, hình ảnh 2 chiếc tăng cháy ở Nam Ossetia lan ra toàn thế giới.
Trong tình huống ngược lại, nếu đại tá về hưu Barankevich không bắn trúng chiếc tăng hoặc quân đội Gruzia bắn trúng hỏa điểm của ông, tình huống sẽ xoay chuyển theo một hướng khác hẳn. Quân đội Gruzia sẽ chiếm được khu hành chính nước cộng hòa tự xưng Nam Ossetia, thành lập bộ máy lãnh đạo giả hiệu tương tự như tình huống Maidan và mọi điều sẽ khác hẳn.
Vấn đề là vì sao quân đội Gruzia lại ngừng tấn công khi 2 chiếc tăng bị phá hủy. Thực tế là Gruzia quyết định gia nhập NATO, các đơn vị quân đội quốc gia này, được các cố vấn NATO huấn luyện, thực hiện chiến thuật tấn công của quân đội Liên minh Bắc Đại Tây dương. Bản chất cuộc tấn công là pháo binh bắn chuẩn bị, xe tăng, thiết giáp đột phá hệ thống phòng ngự và sau đó là bộ binh tràn lên đánh chiếm mục tiêu. Trong tình huống mũi đột phá bằng xe tăng bị đánh chặn, các đơn vị sẽ rút về vị trí xuất kích, pháo binh tiếp tục bắn chuẩn bị và cuộc tấn công lại diễn lại lần tiếp theo.
Nhưng trong chiến tranh đường phố, chiến thuật này không có giá trị. Lực lượng phòng ngự sẽ nhanh chóng bẻ gãy các mũi tiến công quy chuẩn. Nếu quân đội Gruzia tổ chức tiến công bằng lực lượng đặc nhiệm, sau đó là xe tăng, thiết giáp và bộ binh chiến đấu, thì nhóm của đại tá Barankevich không thể chặn được cuộc tấn công và thành phố sẽ bị đánh chiếm trong vài giờ. Nhưng Gruzia đang chuẩn bị gia nhập NATO, nên tác chiến khác kiểu mà cố vấn Mỹ dạy là điều không thể.
Chính vì vậy, chỉ bằng một phát đạn RPG —7, đại tá về hưu quân đội Nga đã đẩy lùi cuộc tấn công vào Tskhinvali của một cụm binh lực Gruzia, giành được thời gian quý báu bảo vệ thành phố, thay đổi toàn bộ tình huống chiến tranh.
Trưa ngày 08.08.2008, tổng thống Nga Dmitry Medvedev tuyên bố bắt đầu chiến dịch "cưỡng bức hòa bình" trong khu vực xung đột. Quân đội Nga tràn vào Nam Ossetia, phối hợp với lực lượng dân quân địa phương đẩy lùi quân đội Gruzia ra khỏi lãnh thổ nước cộng hòa tự xưng.
Giao chiến diễn ra đến ngày 12.08 mới kết thúc. Trong khoảng từ 14 đến 16.08.2008, tổng thống các nước Abkhazia, Nam Ossetia, Nga và Gruzia ký kết thỏa thuận cho một giải pháp hòa bình cuộc xung đột. Cuộc chiến 5 ngày mang lại những hậu quả lớn đối với Gruzia về địa chính trị, kinh tế và quân sự. Ngày 26.08.2008, Nga chính thức công nhận Nam Ossetia và Abkhazia là quốc gia độc lập.
Nguồn: viettimes
