Năm 1965, Liên Xô chính thức chuyển giao cho phía Việt Nam 8 chiếc máy bay ném bom Il-28 đầu tiên. Tuy nhiên, kíp lái đã… nằm chơi đến tận năm 1972 mới nhận được nhiệm vụ đầu tiên, đó là ném bom tấn công một căn cứ của lực lượng phỉ Vàng Pao trên đất Lào (trong căn cứ có cả các cố vấn Mỹ).
Nhiệm vụ đã hoàn thành xuất sắc, hai chiếc Il-28 xuất kích ngày hôm đó đã gây thiệt hại lớn cho căn cứ địch, lập một chiến công hiển hách cho lực lượng Không quân Việt Nam. Tới tận bây giờ, đó cũng là chiến công duy nhất của KQND Việt Nam về việc dùng máy bay ném bom oanh tạc địch.
Tính đến năm 2017 này, Il-28 vẫn là chiếc máy bay ném bom duy nhất của Việt Nam. Phi vụ không kích phỉ Vàng Pao bên đất Lào cũng là phi vụ oanh tạc duy nhất của Không quân Việt Nam. Đến năm 1973, các máy bay Il-28 đều hết hạn và không thể phục vụ tiếp được nữa nên đã bị cho loại biên hoàn toàn.
Có số lượng chế tạo lên tới 6.635 chiếc, Il-28 đã phục vụ trong lực lượng Không quân của hơn 14 nước trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam. Chưa kể đến đó là một lượng lớn các máy bay ném bom H-5 của Trung Quốc cũng được sản xuất dựa trên thiết kế của Il-28 với sự đồng ý của Liên Xô.
Phi hành đoàn của Il-28 bao gồm 3 người, trong đó có một phi công chính, một sỹ quan điều khiển bom và một xạ thủ pháo đuôi. Máy bay có chiều dài 17,65 mét, sải cánh rộng 21,45 mét, diện tích mặt cánh rộng 60,8 mét vuông và có khả năng cất cánh với trọng lượng tối đa lên tới 21 tấn.
Mang được tối đa 3 tấn bom, những chiếc Il-28 được xếp vào hạng máy bay ném bom chiến thuật hạng trung. Tuy nhiên đó là dựa trên tiêu chuẩn của Liên Xô. Khi nằm trong biên chế Không quân Việt Nam, những chiếc máy bay này được ta xếp vào hạng máy bay chiến lược, đòi hỏi đã ra quân là phải thắng và thắng là phải thắng vang dội. Chính vì vậy nên kíp lái Il-28 của Việt Nam mới… thất nghiệp dài trong suốt 8 năm trước khi nhận được nhiệm vụ đầu tiên và duy nhất của mình.
Đến những năm 1980 của thế kỷ trước, Liên Xô bắt đầu cho các máy bay Il-28 nghỉ hưu dần. Các nước sở hữu Il-28 cũng bắt đầu cho Il-28 nghỉ hưu từ tước đó. Tính tới hiện tại, Il-28 đã chính thức bị cho loại biên trên toàn thế giới. Tuy nhiên những chiến công của chiếc máy bay ném bom phản lực "già" nhất thế giới này cũng như kỳ tích "nuôi quân 8 năm, dùng một lần" của KQND Việt Nam sẽ vẫn được nhớ mãi.
Nguồn: Tổng hợp, Kiến Thức, QPAN
