Về ý nghĩa của Cách mạng Tháng Mười, Hồ Chí Minh — vị Chủ tịch đầu tiên của Việt Nam DCCH — đã từng khẳng định: "Giống như mặt trời chói lọi, Cách mạng Tháng Mười chiếu sáng khắp năm châu, thức tỉnh hàng triệu người bị áp bức, bóc lột trên trái đất. Trong lịch sử loài người chưa từng có cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa như thế".
Hồ Chí Minh và Cách mạng Tháng Mười Nga
Đối với Việt Nam, những bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Mười Nga có ý nghĩa và ảnh hưởng rất lớn. Năm 1917, trong thời gian hoạt động ở Pháp, nhà cách mạng Việt Nam Nguyễn Ái Quốc (từ năm 1942 đổi tên thành Hồ Chí Minh) đã chú ý tới sự kiện Cách mạng Tháng Mười Nga. Khi đó, Nguyễn Ái Quốc đã được đọc tác phẩm của V.I.Lenin "Sơ thảo lần thứ nhất luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa" đăng trên báo L'Humanité — cơ quan trung ương của Đảng Xã hội Pháp. Trong tác phẩm này, V.I.Lenin nêu rõ: "Điều quan trọng nhất trong chính sách của Quốc tế cộng sản về vấn đề dân tộc và thuộc địa phải là làm cho vô sản và quần chúng lao động của tất cả các dân tộc và tất cả các nước gần gũi nhau để tiến hành cuộc đấu tranh cách mạng chung nhằm lật đổ địa chủ và giai cấp tư sản".
Nghiên cứu Luận cương của V.I.Lenin, Nguyễn Ái Quốc nhận thức rất rõ và tin tưởng vào con đường cách mạng của các dân tộc thuộc địa như Việt Nam, tin theo con đường của Cách mạng Tháng Mười Nga. Tháng 6/1923, Nguyễn Ái Quốc quyết định rời Pháp sang Liên Xô và làm việc trong Quốc tế Cộng sản. Đó là cơ hội thuận lợi để ông có thể nghiên cứu sâu sắc hơn về ý nghĩa lịch sử to tớn của cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga và tư tưởng của V.I.Lenin.
Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Mười đối với Việt Nam
Trước hết cần khẳng định rằng, Cách mạng Tháng Mười có ý nghĩa để lại bài học kinh nghiệm vô cùng to lớn đối với cách mạng Việt Nam. Trên thế giới này, không một quốc gia nào như Việt Nam — đất nước mà trong sự nghiệp giải phóng, xây dựng và bảo vệ đất nước đã in đậm dấu ấn ảnh hưởng và tác động to lớn từ Cách mạng Tháng Mười và Liên Xô, nhà nước XHCN đầu tiên trên thế giới.
Nhân kỷ niệm 100 năm Cách mạng Tháng Mười, thiết tưởng cần một lần nữa điểm lại mấy bài học như sau:
Bài học thứ nhất về vai trò lãnh đạo của Đảng Bolsevich-yếu tố quyết định thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga. Vận dụng bài học này trong điều kiện Việt Nam, Nguyễn Ai Quốc xác định cần phải thành lập một đảng chính trị chân chính để lãnh đạo cách mạng. Chủ trương này đã được Nguyễn Ái Quốc đề ra trong tác phẩm "Đường cách mạng" được viết vào đầu những năm 1920, trong đó xác định:"Trước hết, phải có Đảng cách mạng, để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp mọi nơi. Đảng có vững cách mạng mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy. Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt… Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất là chủ nghĩa Lênin".".
Tác phẩm lý luận "Đường cách mạng" đã được Nguyễn Ái Quốc sử dụng làm tài liệu huấn luyện chính trị cho những chiến sỹ cách mạng đầu tiên của Việt Nam trong những năm 1925-1927 và đã được Bộ Tuyên truyền của Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức tập hợp lại và xuất bản thành sách năm 1927. Những chiến sỹ cách mạng đầu tiên của Việt Nam được Nguyễn Ái Quốc huấn luyện và đào tạo về sau trở thành lực lượng nòng cốt để thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào ngày 3/2/1930. Trong đó, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam đầu tiên-đồng chí Trần Phú, trên cơ sở tiếp thu tư tưởng của Cách mạng Tháng Mười Nga và chủ nghĩa Mars-Lenin, đã soạn thảo Cương lĩnh đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam. Như vậy, ý nghĩa và bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Mười Nga là cơ sở lý luận có ý nghĩa quyết định đối với việc khai sinh Đảng Cộng sản Việt Nam.
Bài học thứ hai về chuyên chính vô sản của Cách mạng Tháng Mười. Vận dụng bài học này, Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam nắm vững quyền chuyên chính vô sản của giai cấp công nhân, dựa trên cơ sở liên minh công nhân, nông dân, trí thức, để tiến hành Cách mạng Tháng Tám thành công, bảo vệ được chính quyền cách mạng và thực hiện công cuộc xây dựng đất nước và tiến hành cuộc chiến tranh giải phóng để thống nhất đất nước sau này.
Bài học thứ ba là sức mạnh vô địch của liên minh giai cấp công nhân và nông dân. Bài học này có ý nghĩa rất lớn đối với cách mạng Việt Nam, bởi Việt Nam là một nước nông nghiệp lạc hậu tương tự như nước Nga vào thời điểm năm 1917, với dân số khoảng 80-90% là nông dân. Do đó, Đảng Cộng sản Việt Nam đã chủ trương xây dựng liên minh công-nông, trong đó giai cấp công nhân đóng vai trò lãnh đạo, góp phần tạo ra sức mạnh vô địch của cách mạng Việt Nam.
Bài học thứ tư về sử dụng bạo lực cách mạng trong Cách mạng Tháng Mười Nga. Vận dụng bài học này, Hồ Chí Minh quyết định thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân vào ngày 22/12/1944. Đội quân này là tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam sau này. Đây là lực lượng đã từng đóng vai trò rất quan trọng trong Cách mạng Tháng Tám (1945), trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954) và chống đế quốc Mỹ để giải phóng đất nước (1954-1975).
Bài học thứ năm về sức mạnh vô địch của sự đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế. Kế thừa bài học này, Nguyễn Ái Quốc ví chủ nghĩa tư bản như con bạch tuộc có hai vòi để hút máu người lao động ở chính quốc và ở các nước thuộc địa. Do đó, để chống chủ nghĩa tư bản, cần tạo ra sự đoàn kết của người lao động ở chính quốc và ở nước thuộc địa. Về sau, Hồ Chí Minh phát triển tư tưởng này thành chủ trương cách mạng "gương cao hai ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội" nhằm tranh thủ sự ủng hộ của nhân loại tiến bộ trên toàn thế giới và tạo nên sức mạnh vô địch của Việt Nam trong Cách mạng Tháng Tám và về sau này trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ để giải phóng đất nước,
Bài học thứ sáu về đạo đức cách mạng của người cộng sản. Sau Cách mạng Tháng Mười Nga, V.I.Lenin đã từng cảnh báo và chỉ đạo hành động thực tế để loại bỏ tệ sùng bái cá nhân, tệ quan liêu độc đoán, bệnh hành chính, tệ tham ô, tha hóa biến chất trong hàng ngũ cán bộ nhà nước Xô Viết. Kế thừa tư tưởng đó của V.I.Lênin, Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến đạo đức của người cộng sản, theo đó mỗi một cán bộ và người cộng sản phải là một tấm gương về đạo đức cách mạng. Bản thân Hồ Chí Minh là tấm gương đạo đức sáng ngời nhất. Hồ Chí Minh coi đạo đức của người cộng sản và cán bộ là cái gốc, là nền tảng, bởi theo Người, giải phóng dân tộc, giải phóng nhân loại là một công việc to lớn, nặng nề nhưng rất vẻ vang, mà nêu không giữ được đạo đức cách mạng thì không thể nói tới việc tự giải phóng cho mình và cho nhân loại.
Nói về ý nghĩa của Cách mạng Tháng Mười Nga đối với Việt Nam, không thể không nhớ tới chiến công vĩ đại của Hồng quân Liên Xô đánh bại quân phiệt Nhật Bản vào ngày 15/8/1945, tạo thời cơ lịch sử có một không hai để nhân Việt Nam đứng lên tiến hành thành công Cách mạng Tháng Tám trong ngày 19/8/1945. Về sau, Liên Xô đã giúp đỡ và viện trợ toàn diện và có hiệu quả cho Việt Nam trong cuộc đấu tranh đánh bại thực dân Pháp, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Miền Bắc và làm thất bại cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ. Công cuộc đổi mới ở Việt Nam từ năm 1986 sở dĩ đạt được nhiều thành quả rất quan trọng cũng là do Đảng Cộng sản Việt Nam kế thừa và vận dụng một cách sáng tạo tư tưởng của V.I.Lenin về cách mạng xã hội chủ nghĩa, theo đó Việt Nam xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng chủ nghĩa xã hội.
