Mới đây chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo xây dựng Quy hoạch cán bộ cấp chiến lược nhiệm kỳ 2021-2026, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định:
"Dứt khoát không đưa vào Quy hoạch những người có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, mất đoàn kết, gây rối nội bộ, tham nhũng tiêu cực, cơ hội chính trị như "con lươn, con chạch".
Không ngẫu nhiên mà người đứng đầu Đảng và Nhà nước ta ví những kẻ cơ hội chính trị như những "con lươn, con chạch". Vì nói đến "con lươn, con chạch", người ta hay liên tưởng đến những kẻ ra luồn vào cúi, sống lươn lẹo, uốn oéo, giỏi chui luồn, thoắt ẩn thoắt hiện, khó nắm bắt như loài lươn, loài chạch. Một trong những biểu hiện tinh vi nhất của những kẻ cơ hội chính trị như "con lươn, con chạch" là thái độ "sống giả".
Theo từ điển tiếng Việt, thì "giả" không chỉ có nghĩa "không phải là thật", mà "giả" còn bao hàm nhiều nghĩa như: Giống vật gì nhưng không phải mang bản chất của vật ấy; làm ra để thay thế một vật nào đó; làm giống như thật; bắt chước sự thật.
Chung quy lại, giả là đối lập với thật, là lợi dụng cái thật để làm y như thật nhằm che mắt, lừa dối thiên hạ vì mục đích hẹp hòi, nhỏ nhoi, không chính đáng. Ví như làm hàng hóa giả để kiếm lợi nhuận bất chính. Buôn bán hàng giả nhằm tận thu lời bất hợp pháp. Học hành giả nhằm nâng "khống" kiến thức với động cơ tiến thân không lành mạnh. Chứng chỉ giả nhằm "hợp lý hóa" trình độ nào đó hay "đánh bóng" lý lịch cá nhân hòng vụ lợi.
Ở nhiều cơ quan, đơn vị, tổ chức hiện nay, không ít người kẻ chủ trương "sống giả" để tranh đua chức tước thật, giành giật bổng lộc béo bở. Những người "sống giả" có đặc điểm chung là, với cấp trên cái gì cũng phải, cũng đúng, cũng hay; với thủ trưởng thì bao giờ cũng nhẹ nhàng, mềm mỏng, nhũn nhặn "một dạ, hai vâng"; với mọi người thì "mười lăm cũng ừ, mười tư cũng gật", "gió chiều nào theo chiều ấy", "thấy xôi khen xôi ngọt, thấy thịt bảo thịt bùi", lúc nào cũng ứng xử theo kiểu "dĩ hòa vi quý" để cố gắng không làm mất lòng, phật ý ai cả.
Những người "sống giả" không dễ phát hiện như hàng giả, chứng chỉ giả, bằng cấp giả. Vì đó là những con người bằng xương bằng thịt hẳn hoi, đôi khi được "khoác" trên mình bằng diện mạo bóng bẩy hào hoa, nhưng họ nhũn nhặn thể hiện "cử chỉ giả" để làm "xiêu lòng" người khác. Những người "sống giả" thường biết "diễn giỏi", "nói hay", "giọng ngọt", lợi dụng tình cảm chân thành, hồn hậu của mọi người nhằm "mua chuộc" nhân tâm.
"Sống giả" thực chất là cách sống chủ yếu vì mình mà ít vì mọi người, do đó ảnh hưởng không nhỏ đến sự vận động, phát triển lành mạnh của tổ chức, cơ quan, đơn vị. Đấy là chưa kể có những người "sống giả" đến mức như một "diễn viên có hạng" trong giao tiếp ứng xử, họ sẵn sàng đổi màu như con tắc kè để "mua vui" người này, "lấy lòng" người khác chỉ nhằm mục tiêu tối thượng là "tăng phiếu, lên ghế" cho bản thân mình!
Châm ngôn có câu "Lộng giả thành chân", nó vừa có nghĩa "bỡn quá hóa thật", vừa mang hàm ý những cái giả để lâu ngày nếu không được "vạch mặt chỉ tên" để uốn nắn, chấn chỉnh và loại trừ khỏi cuộc sống thì sẽ đến lúc người ta tin đó là sự thật. Nếu tổ chức, cơ quan, đơn vị nào đó mà cứ để cho tình trạng "sống giả" vẫn nhơn nhơn, thì không chỉ làm tổn thương những nhân cách trung thực, phương hại những phẩm giá chân chính, mà còn làm thui chột những cán bộ, đảng viên có động cơ phấn đấu lành mạnh.
Hiện nay, các ngành, các địa phương, các cơ quan, đơn vị đang chuẩn bị các bước quy hoạch nhân sự chuẩn bị Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2020-2025 tiến tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Vì vậy ban thường vụ, cấp ủy, người đứng đầu và các cơ quan chức năng giúp việc càng phải sớm nhận diện, phát hiện, thẩm định, sàng lọc chặt chẽ ngay từ đầu để ngăn chặn không cho những kẻ cơ hội như "con lươn, con chạch", "sống giả" chui vào vị trí lãnh đạo các cấp. Làm được như vậy, chúng ta sẽ góp phần làm trong sạch đội ngũ cán bộ lãnh đạo và bộ máy công quyền.
