Nhấn mạnh việc pháp luật Việt Nam không bảo vệ những người núp bóng thâu tóm bất động sản, Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà nêu rõ, Luật Đầu tư sắp tới phải tính tới việc những khu vực được xác định là trọng yếu thì vẫn phải kết hợp kinh tế với an ninh quốc phòng.
Đất đai phải được sử dụng để phát triển kinh tế nhưng vẫn phải đảm bảo an ninh quốc phòng. Nếu xảy ra vi phạm phải xử lý thật nghiêm.
Người nước ngoài không được cấp quyền sử dụng đất ở Việt Nam
Bên hành lang Quốc hội chiều ngày 27/5, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (Bộ TN&MT) Trần Hồng Hà đã có buổi trao đổi với báo chí cung cấp thông tin và làm rõ một số nội dung liên quan đến vấn đề người nước ngoài núp bóng người Việt tăng sở hữu đất đai có vị trí đắc địa, trọng yếu ở Việt Nam.
Cụ thể, những ngày qua, cử tri Việt Nam có kiến nghị và nhận được phản hồi của Bộ Quốc phòng thông tin ở một số khu vực biên giới, ven biển, có nguy cơ về an ninh quốc phòng vẫn diễn ra hiện tượng lách luật, cho người nước ngoài (nhất là người Trung Quốc) tiếp cận, thuê, mua, sở hữu đất đai.
Về vấn đề này, Bộ trưởng Trần Hồng Hà khẳng định, Tổng Cục Quản lý Đất đai đã làm việc với Bộ Quốc phòng nhằm đánh giá, xác minh thông tin người nước ngoài núp bóng thâu tóm bất động sản có vị trí đắc địa và nhạy cảm ở Đà Nẵng nói riêng và trên cả nước nói chung.
Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, việc người nước ngoài lách luật sở hữu đất ở một số khu vực nhạy cảm liên quan đến an ninh quốc phòng là thông tin mà dư luận rất quan tâm.
“Ở góc độ quản lý nhà nước về tài nguyên môi trường, tôi cũng hết sức chú ý đến vấn đề này. Ở góc độ pháp luật, tôi khẳng định cá nhân người nước ngoài không được cấp quyền sử dụng đất đai tại Việt Nam”, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nêu rõ.
Người đứng đầu cơ quan tham mưu của Chính phủ Việt Nam về quản lý đất đai, tài nguyên khẳng định, theo quy định của Luật đất đai, người nước ngoài không được giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nên không có việc chứng nhận quyền sử dụng đất cho người nước ngoài tại Việt Nam. Luật chỉ quy định đối với các pháp nhân, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
Ông Trần Hồng Hà lý giải thêm, đối với trường hợp góp vốn, cổ phần thì doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được nhận chuyển nhượng cổ phần, góp vốn theo pháp luật về đầu tư. Ví dụ như doanh nghiệp đại chúng niêm yết trên sàn thì nhà đầu tư mua được cổ phần.
Tuy nhiên, giấy chứng nhận trong trường hợp này là cấp cho pháp nhân là doanh nghiệp hoạt động kinh doanh theo pháp luật của Việt Nam chứ không cấp cho cá nhân nước ngoài.
“Trường hợp Bộ Quốc phòng nêu thuộc nhóm này. Như vậy là Luật Đất đai 2003, 2013 đều không quy định đối tượng cá nhân nước ngoài được sử dụng đất tại Việt Nam và không được đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất”, Bộ trưởng chỉ rõ.
Đồng thời, theo ông Trần Hồng Hà, sau khi Luật Đất đai 2013 được ban hành, Bộ Tài nguyên- Môi trường đã tiến hành kiểm tra, rà soát trên cả nước, đặc biệt là các vị trí tiền tiêu, vị trí chiến lược như hải đảo, biên giới.
“Chúng tôi đã phát hiện rất nhiều trường hợp do Luật Đất đai 2003 chưa quy định về vấn đề an ninh quốc phòng nên chưa hỏi ý kiến về vấn đề cho thuê rừng. Sau kiểm tra, rà soát, thực hiện ý kiến của Chính phủ, Thủ tướng, các địa phương đã thực hiện nghiêm. Những trường hợp giao không đúng thì đã thu lại, hoặc chuyển sang cho doanh nghiệp Việt Nam”, lãnh đạo Bộ TN&MT khẳng định.
Núp bóng mua đất: Bộ TN&MT nói gì về báo cáo của Bộ Quốc phòng?
Trong báo cáo trả lời kiến nghị của cử tri, Bộ Quốc phòng Việt Nam nêu rõ người Trung Quốc đang nắm hơn 162.000 héc-ta đất tại Việt Nam, trong đó có khoảng 6.300 héc-ta đất biên giới, ven biển. Cơ quan này nêu rõ, có hiện tượng đầu tư núp bóng danh nghĩa doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong các lĩnh vực du lịch, nuôi trồng, chế biến, thu mua hải sản nhưng thực chất việc điều hành, quản lý do người Trung Quốc đảm nhiệm (như ở Khánh Hòa, Quảng Ninh).
Bộ Quốc phòng Việt Nam khẳng định từ năm 2011 đến 2015, trên địa bàn khu vực biên giới biển Đà Nẵng có 134 lô, một thửa đất liên quan đến cá nhân, doanh nghiệp người Trung Quốc.
“Các cá nhân, doanh nghiệp này đang sở hữu, núp bóng sở hữu và thuê của UBND TP Đà Nẵng các lô và thửa đất nằm tại vị trí như dọc khu đô thị ven biển; ven tường rào sân bay Nước Mặn, đường Hoàng Sa, Võ Nguyên Giáp, thuộc phường Khuê Mỹ, quận Ngũ Hành Sơn, khu đô thị các phường Phước Mỹ, Thọ Quang, quận Sơn Trà”, Bộ Quốc phòng cho biết.
Về việc xác minh, kiểm tra vấn đề này, Bộ trưởng Trần Hồng Hà thừa nhận, riêng Đà Nẵng, báo cáo của Bộ Quốc phòng phản ánh việc trinh sát phát hiện không sai.
“Ngay từ năm 2019, cá nhân tôi đã yêu cầu Đà Nẵng rà soát kiểm tra trên toàn thành phố, đồng thời phát hiện có hiện tượng một số khu liên quan đến an ninh quốc phòng có doanh nghiệp, cá nhân nước ngoài”, ông Trần Hồng Hà nói.
Tuy nhiên, theo lãnh đạo Bộ TN&MT, sau khi kiểm tra thì thấy họ không vi phạm giao đất cho cá nhân. Tất cả hình thức giao đất đều cho pháp nhân- doanh nghiệp.
Đồng chí Bộ trưởng phân tích, việc giao đất đó được thực hiện cho hai trường hợp. Thứ nhất là doanh nghiệp liên doanh, thứ hai là mua cổ phần và họ đầu tư trên lĩnh vực bất động sản, kinh doanh thương mại.
Bên cạnh đó, Bộ TN&MT cũng đã phát hiện có những vi phạm, như giao cho tổ chức nhưng đất đó là đất ở không thể kinh doanh. Trường hợp khác là vẫn thực hiện theo Luật Đất đai 2003, cụ thể là chưa hỏi ý kiến các cơ quan an ninh quốc phòng về việc doanh nghiệp hoạt động ở khu vực đó có liên quan đến an ninh quốc phòng hay không.
“Sau khi kiểm tra, chúng tôi đã cùng TP. Đà Nẵng làm việc với các Bộ liên quan như Kế hoạch Đầu tư, Xây dựng, Quốc phòng, Công an để có biện pháp xử lý. Quá trình rà soát, nếu doanh nghiệp đáp ứng các quy định của pháp luật thì sẽ tạo điều kiện cho họ hoạt động, và ngược lại, nếu không đủ điều kiện, có sai phạm thì cơ quan chức năng sẽ yêu cầu doanh nghiệp thay đổi, điều chỉnh hoặc phải chuyển giao lại cho Việt Nam”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.
Lãnh đạo Bộ TN&MT khẳng định, đến nay, theo báo cáo của Đà Nẵng, toàn bộ các dự án có yếu tố người nước ngoài đang hoạt động không đúng đã được khắc phục.
“Đặc biệt, những dự án nhạy cảm đã được chuyển giao cho người Việt Nam. Việc xử lý những vi phạm trên đến nay đã xong, Bộ TN&MT cũng đã có báo cáo lên lãnh đạo Đảng, Nhà nước về vấn đề này”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Ai chịu trách nhiệm khi giao đất cho người nước ngoài núp bóng?
Trả lời về việc xử lý trách nhiệm đối với những cá nhân, tập thể để xảy ra sai phạm, Bộ trưởng Trần Hồng Hà bày tỏ, Luật đã quy định rất rõ, trách nhiệm này thuộc về cơ quan chuyên môn ở địa phương nên Bộ đã bàn giao cho Đà Nẵng xử lý.
Thực tế đây chỉ là những vi phạm về trình tự, thủ tục. Một số vi phạm do áp dụng Luật Đất đai năm 2003, mà chỉ trong luật năm 2013, chúng ta mới đưa an ninh quốc phòng vào như một điều kiện rất quyết liệt.
Về câu hỏi nếu xảy ra những sự việc tương tự như Đà Nẵng, thì trách nhiệm thuộc về địa phương, không phải của Bộ TN&MT, Bộ trưởng Trần Hồng Hà khẳng định, Luật đã quy định rất chặt chẽ, nếu xảy ra sự việc tương tự thì trách nhiệm của địa phương.
“Bộ không cấp bất cứ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ai cả”, người đứng đầu Bộ TN&MT nêu rõ.
Đối với những trường hợp người nước ngoài, đặc biệt là người Trung Quốc núp bóng người Việt Nam, lãnh đạo Bộ TN&MT khẳng định, pháp luật không bảo vệ những anh “núp bóng”.
“Tôi không loại trừ có vấn đề “núp bóng” ở đây. Vấn đề cần dự báo được và có những quy định để kiểm soát chuyện này”, ông Hà thừa nhận.
Bộ trưởng phân tích, núp bóng ở đây có thể là việc người nước ngoài lấy vợ, lấy chồng là người Việt Nam. Về mặt pháp luật Việt Nam chỉ cấp quyền cho vợ/chồng là người Việt thôi. Pháp luật chỉ bảo vệ người đứng tên trên giấy chứng nhận, ở đây vẫn là người Việt, còn người “núp bóng” không được bảo vệ.
Hay một người nước ngoài đưa vốn nhờ một người Việt Nam thành lập công ty. Nhưng công ty đó 100% vốn Việt Nam, không phải công ty nước ngoài, mọi quy định áp dụng theo luật Việt Nam.
“Chúng ta chỉ e ngại khi mối quan hệ được điều chỉnh bởi những luật về bảo hộ đầu tư hay những vấn đề khác, khi tương tác với họ, chúng ta không thể xử lý theo pháp luật Việt Nam”, Bộ trưởng chỉ rõ.
Đồng thời, lãnh đạo Bộ TN&MT nhấn mạnh, nhiều trường hợp khi tương tác với họ chúng ta không thể xử lý theo pháp luật Việt Nam. Nếu xảy ra tranh chấp, đưa ra tòa án quốc tế, mà chúng ta chưa chuẩn bị kỹ để ứng phó thì có thể tòa quốc tế lại tuyên đất của Việt Nam thành đất của nước khác. Việc này cần thiết phải được tính toán và kiểm soát chặt chẽ.
Làm gì để ngăn người nước ngoài núp bóng thâu tóm bất động sản Việt Nam?
Lý giải rõ hơn về lo ngại không xử lý theo đúng pháp luật Việt Nam và có thể bị đưa ra tòa án quốc tế trong trường hợp “núp bóng”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, bản thân ông đề cập đến vấn đề này trong trường hợp tiến hành cổ phần doanh nghiệp.
Theo đó, ví dụ một công ty kinh doanh ở nơi trọng yếu nhưng do người Việt sở hữu thì không đáng lo ngại. Nhưng nếu công ty phát hành trái phiếu trên toàn thế giới và nhà đầu tư ngoại có quyền mua cổ phần, cổ phiếu thì có thể xảy ra các mối quan hệ về lợi ích, trong đó có cả quyền sử dụng đất.
“Do đó, cần phải tính cơ chế để hạn chế về quyền tiếp cận đất đai, các dự án đầu tư trên vùng trọng điểm, về việc chuyển nhượng trái phiếu đầu tư. Những điều này cần thiết phải được nghiên cứu, chúng ta phải có quy định để hạn chế và kiểm soát nguồn vốn, dòng vốn và năng lực thực tế của người mua. Việc này không dễ, nhưng phải làm, phải kiểm soát”, Bộ trưởng lưu ý.
Về giải pháp mà Bộ TN&MT sẽ thực hiện để ngăn ngừa hành vi núp bóng sở hữu đất đai, bất động sản Việt Nam của các nhà đầu tư người nước ngoài, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, về phía Bộ Tài nguyên- Môi trường, với trách nhiệm của mình, Bộ đang nghiên cứu để tiếp tục tham mưu hoàn thiện chính sách pháp luật đất đai.
“Tôi xin khẳng định một lần nữa pháp luật không bảo vệ những người núp bóng, nhưng tôi cũng không loại trừ thực tế có hiện tượng này. Vì vậy, chúng ta phải tính toán để dự báo và có những quy định để kiểm soát vấn đề này”, ông Trần Hồng Hà khẳng định.
Trong đó thực hiện thật tốt công tác quy hoạch, xác định vùng có vị trí chiến lược về quốc phòng an ninh để đưa ra cơ chế đặc biệt trong vấn đề giao đất, cho thuê đất và cấp quyền sử dụng đất. Điều này đòi hỏi có sự đồng bộ, thống nhất với các quy định pháp luật khác: về đầu tư, nhà ở, hôn nhân gia đình. Lãnh đạo Bộ TN&MT nêu rõ, phải tạo ra các tiêu chí, điều kiện để kiểm soát được quyền tiếp cận đất đai kể cả đối với người Việt Nam cũng như người nước ngoài.
Đồng thời, hiện Luật Đất đai đang quy định khá chặt chẽ về việc không cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người nước ngoài. Tuy nhiên, theo quy định của Luật Nhà ở, người nước ngoài khi đáp ứng đủ các điều kiện thì được mua nhà, mua căn hộ.
“Chúng ta giữ đất để bảo vệ an ninh quốc phòng nhưng cũng phải dùng đất để phát triển kinh tế. Luật Đầu tư sắp tới phải tính tới việc những khu vực được xác định là trọng yếu thì vẫn phải kết hợp kinh tế với an ninh quốc phòng. Đất đai phải được sử dụng để phát triển kinh tế nhưng vẫn phải đảm bảo an ninh quốc phòng”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.
Theo đó, Việt Nam sẽ phát triển kinh tế dựa trên mô hình phù hợp, tính toán cơ chế đặc thù, đảm bảo hoàn toàn yên tâm bởi các dự án đầu tư, nhà đầu tư, đặc biệt là tránh chuyện “núp bóng”.
“Cơ quan chức năng phải tính toán để kiểm soát việc này. Nếu xảy ra vi phạm phải xử lý thật nghiêm”, Bộ trưởng nêu rõ.
Cụ thể, người Việt Nam mua thì phải chứng minh được dòng vốn, dòng tiền, hay sẽ hạn chế quyền mua, không được mua nhiều đất ở những nơi trọng yếu và đất này không được quyền chuyển nhượng, hoặc chuyển nhượng thì phải có điều kiện.
Hiện nay Luật đất đai đang quy định rất chặt chẽ về chuyện không cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người nước ngoài, nhưng Luật nhà ở thì người nước ngoài (tất nhiên là có điều kiện) được mua nhà, mua căn hộ, nên cần tính toán kỹ vấn đề này.
Về việc trước đó trả lời chất vấn của ĐBQH, Bộ trưởng Trần Hồng Hà khẳng định “chưa nghe có người nước ngoài mua đất ở các vị trí nhạy cảm liên quan đến an ninh, quốc phòng và ý kiến này vừa qua được nhiều đại biểu dẫn lại”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà vẫn giữ quan điểm như cũ.
“Tôi nói dựa trên số liệu. Cho đến giờ, tôi vẫn bảo lưu ý kiến: Tôi chưa thấy một cá nhân nước ngoài nào được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở Việt Nam! Bởi Luật Đất đai quy định như vậy. Nếu thấy có hiện tượng này thì báo cho tôi, tôi sẽ xử lý người cấp ngay vì vi phạm pháp luật nghiêm trọng”, lãnh đạo Bộ TN&MT nêu rõ.
Theo quan điểm của Bộ trưởng Trần Hồng Hà, các chính sách đối với người nước ngoài phải bình đẳng, công khai, không phân biệt đối xử, từ đó định ra những cơ chế và đảm bảo sự xuyên suốt, nhất quán, vừa có tính đặc thù. Như vậy mới đáp ứng được hai mục tiêu song song và quan trọng là thu hút đầu tư nước ngoài để phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng.
“Một lần nữa, tôi khẳng định chúng tôi không bị động. Cách thức xử lý hiện nay là phải tôn trọng pháp luật, bình đẳng trước pháp luật, không phân biệt đối xử, tránh tác động không có lợi cho chúng ta”, Bộ trưởng Bộ TN&MT kết luận.
