Năm nay, dịp lễ trọng đại Ngày Chiến thắng 9/5 truyền thống của Liên Xô và Nga đã bị hoãn lại do có những lo ngại về tình hình dịch bệnh COVID-19, và được tổ chức vào một ngày không kém phần xứng đáng: vào ngày kỷ niệm 75 năm cuộc Duyệt binh Chiến thắng đầu tiên ngày 24/6/1945.
Vào buổi tối ngày 24 tháng 6, trên bầu trời đen thẫm tại các thành phố Nga đã bung nở những bông pháo rực rỡ, đây là màn bắn pháo hoa nhân dịp lễ hội. Quân đội Nga sử dụng các thiết bị đặc biệt có thể được gọi là "hệ thống pháo binh mang tính chất hòa bình". Đây là các loại tổ hợp pháo phóng loạt đa cỡ nòng để bắn pháo hoa.
Lịch sử của lễ pháo hoa tại Nga
Trong quân đội có hai khái niệm về việc bắn pháo hoa, đây là "pháo hoa" và "loạt đạn bắn". Trong pháo hoa sử dụng thuốc phóng, thuốc nổ và các phụ gia đặc biệt tạo nên quang cảnh hoành tráng, màu sắc trên bầu trời. Và loại thứ hai là những phát bắn bằng đạn giả của vũ khí cỡ nhỏ hoặc pháo binh. Vì thế, các màn pháo hoa nhân dịp lễ hội ngày nay mà quân đội đã tổ chức có thể được gọi chính xác hơn là "pháo hoa hỏa thuật".
Lần đầu tiên lễ pháo hoa ở Nga đã được tổ chức vào năm 1389 dưới thời Hoàng tử Dmitry Donskoy nhân dịp Lễ Năm mới. Khi đó người Nga đã đón năm mới vào tháng 3 chứ không phải vào ngày 1 tháng 1 như hiện nay. Vào đầu thế kỷ 18, dưới thời Hoàng đế Peter I, Nga bắt đầu tổ chức màn bắn pháo hoa để vinh danh những chiến thắng lớn của quân đội (bắn pháo hoa bằng đạn giả).
Năm 1709, lễ bắn pháo hoa đã được tổ chức tại Matxcơva để vinh danh chiến thắng trong trận Poltava chống lại Đế quốc Thụy Điển trong cuộc Đại chiến Bắc Âu (1700-1721). Sau đó các màn pháo hoa đã được tổ chức để vinh danh chiến thắng của quân đội Nga chiếm giữ Berlin vào năm 1760 (lần đầu tiên, mà trong lịch sử quân đội Nga đã từng ba lần chiếm thành phố này), chiến thắng của quân đội Nga dưới sự chỉ huy của vị tướng vĩ đại Alexandr Suvorov trước quân Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 1789 (một trong nhiều cuộc chiến giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ), chiến thắng của Hạm đội Biển Đen Nga dưới sự chỉ huy của Đô đốc Pavel Nakhimov trước hạm đội Thổ Nhĩ Kỳ tại Sinope vào năm 1853 (giai đoạn đầu của Chiến tranh Crưm 1853-1856). Lễ pháo hoa cuối cùng trong Đế quốc Nga đã được tổ chức vào những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất, để vinh danh chiến thắng của quân đội Nga chiếm giữ pháo đài Przemysl hùng mạnh của Áo (1915).
Truyền thống này đã được phục hồi ở Liên Xô trong những năm Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Chính quyền đã quyết định chia pháo hoa thành 3 loại theo tầm quan trọng của sự kiện. Các chiến thắng đặc biệt xuất sắc có tầm quan trọng chiến lược hoặc đặc biệt đáng nhớ đã được vinh danh bằng việc bắn 24 loạt đạn bắn của 324 khẩu súng, các sự kiện có ý nghĩa tác chiến - 20 loạt đạn bắn của 224 khẩu súng, chiến thắng quan trọng - 12 loạt đạn bắn của 124 khẩu súng. Lần đầu tiên lễ bắn pháo hoa theo phương án thứ ba đã được tổ chức tại Matxcơva vào ngày 5 tháng 8 năm 1943 để vinh danh việc giải phóng các thành phố Oryol và Belgorod trong Trận chiến Kursk (khi đó trận chiến chưa kết thúc - ed.). Vào năm 1943 ở Liên Xô đã tổ chức 55 lễ bắn pháo hoa, vào năm 1944 – 160. Vào ngày 19 tháng 1 năm 1945, màn bắn pháo hoa đã được tổ chức năm lần để vinh danh việc giải phóng năm thành phố. Và tất nhiên, màn bắn pháo hoa vào tối ngày 9 tháng 5 năm 1945 là hoành tráng, rực rỡ nhất: 30 loạt bắn của 1.000 khẩu súng với 160 đèn pha phòng không chiếu sáng bầu trời. Màn bắn pháo hoa vinh danh Chiến thắng ở Leningrad (nay là St. Petersburg), thành phố đã sống sót sau cuộc phong tỏa khủng khiếp, dù có quy mô nhỏ hơn một chút, nhưng cũng ngoạn mục.
Kể từ đó, lễ bắn pháo hoa vào ngày 9 tháng 5 được tổ chức hàng năm, mặc dù từ năm 1948 đến năm 1964 ngày 9 tháng 5 đã là một ngày làm việc.
Thiết bị kỹ thuật chuyên dụng để bắn pháo hoa
Trong một thời gian dài Liên Xô đã sử dụng pháo phòng không để bắn pháo hoa. Các khẩu pháo đã tạo ra tiếng nổ ồn ào và khói, bảo đảm độ cao cần thiết của loạt bắn pháo, trên bầu trời đêm xuất hiện cơn mưa nhũ sắc rơi lả tả. Tuy nhiên, theo thời gian, các khẩu pháo phòng không bị hao mòn, còn thiết bị kỹ thuật bắn pháo hoa tiếp tục phát triển. Các phiên bản pháo hoa mới không còn phù hợp cho các loại pháo phản lực phòng không tiêu chuẩn. Ngoài ra không ai dám mạo hiểm với sức khỏe của những người lính pháo binh, hiện nay không phải là thời chiến. Các thiết bị kỹ thuật khác là cần thiết. Vào những năm 1970 đã xuất hiện bệ phóng 2A30 105mm đa nòng (30 là số lượng tối đa của các loạt bắn), mà người ta gọi nó là "súng cối pháo hoa". Khẩu pháo nạp đầy đạn được điều khiển từ xa. Pháo phát đạn bằng bu lông điện. Bệ phóng có thể được lắp đặt trên xe tải ZIL-131, và trên rơ moóc hai trục do xe tải ZIL kéo. Thiết bị này được đạp đạn từ trước và được điều khiển từ xa. Vào những năm 2000, 2A30 đã được hiện đại hóa: các chuyên gia đã trang bị thêm nòng 125mm cho một loại pháo hoa mới, và thứ tự của các loạt bắn đã được lập trình.
Quân đội Nga đang sử dụng bệ phóng tự hành 2A85 để bắn pháo hoa. Theo nhà sản xuất thiết bị này - công ty Piro-Ross ở ngoại ô Matxcơva - bệ phóng tự hành 2A85 có thể bắn đạn dược cỡ nòng 105, 125, 195 và 310 mm, gắn trên xe tải KamAZ-5350 (6x6), và xe tải có thể kéo rơ moóc với bệ phóng thứ hai. Do đó, tổng số nòng của một bệ phóng có thể thay đổi từ 123 đến 375. Các đạn mạnh nhất được phóng ở góc 900 sang ngang và đạn nhỏ hơn – ở góc từ 700 đến 900. Một loạt bắn tiêu chuẩn là một hộp đạn 310 mm, hai hộp đạn 195 mm, năm hộp đạn 125 mm và năm hộp đạn 105 mm. Những quả đạn phát nổ ở các độ cao khác nhau với sự khác biệt nhỏ về thời gian tạo thành mãn nhãn màn pháo hoa đẹp lung linh trên bầu trời đêm. Bệ phóng 2A85 được nạp đạn trong 2 giờ và được triển khai tại vị trí bắn chỉ trong 30 phút. Điều khiển hỏa lực có thể được thực hiện cả ở chế độ tự động (lập trình) và ở chế độ từ xa.
40 bệ phóng như vậy đã bắn pháo hoa trên bầu trời Matxcơva vào buổi tối ngày 24 tháng 6 năm 2020, đã phát khoảng 10.000 quả đạn trong 15 phút. Thêm vào đó 30 khẩu pháo cỡ nòng 76mm ZiS-3 được sản xuất dưới thời Chiến tranh thế giới thứ hai đã bắn đạn giả để tô điểm cho bầu trời đêm.
