Văn kiện này được công bố sau khi Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đưa ra tuyên bố vào ngày 13 tháng 7 nói rằng, các yêu sách của Trung Quốc đối với tài nguyên ngoài khơi trên hầu hết Biển Đông là "hoàn toàn bất hợp pháp". Theo quan điểm của Washington, Trung Quốc không có bất kỳ cơ sở pháp lý quốc tế nào để đưa ra yêu sách đối với vùng biển xung quanh đảo Hoàng Nham và quần đảo Trường Sa mà Philippines tuyên bố chủ quyền. Ngoài ra, Hoa Kỳ cũng bác bỏ các yêu sách của Bắc Kinh về các vùng biển có tranh chấp chủ quyền với Việt Nam, Malaysia và Indonesia. Mike Pompeo đã ủng hộ các đồng minh và đối tác Đông Nam Á trong việc bảo vệ chủ quyền đối với các nguồn tài nguyên trong khối nước, trên đáy và trong lòng đất dưới đáy Biển Đông.
Mỹ muốn làm giảm tầm ảnh hưởng của Trung Quốc
Trong cuộc phỏng vấn của Sputnik, ông Alexander Lomanov, phó giám đốc Viện Nghiên cứu kinh tế thế giới và quan hệ quốc tế (IMEMO), nhận xét về tình huống này:
“Đây là một dấu hiệu rất xấu, đáng báo động về diễn biến nghiêm trọng trong khu vực. Trước đây, Mỹ đã lên án chính sách của Trung Quốc tại Biển Đông, nhưng không đứng về phe nào mà chỉ kêu gọi các bên đạt đến thỏa thuận. Bây giờ trên thực tế Hoa Kỳ tuyên bố rằng, họ đang chủ động và sẽ tự xác định quyền hưởng các vùng biển tại Biển Đông. Mỹ khiêu khích Trung Quốc bằng cách sử dụng những phương pháp mà họ đã phát triển tốt trong thời gian Chiến tranh Lạnh với Liên Xô. Họ muốn giảm tầm ảnh hưởng của Bắc Kinh và sự hiện diện của Trung Quốc ở Biển Đông bằng cách gây áp lực lên nước này và xây dựng những liên minh để chống Trung Quốc”.
Vào ngày Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa ra tuyên bố về Biển Đông, tổ chức Sáng kiến Tình hình Chiến lược Biển Đông (SCSPI) thuộc Viện Nghiên cứu Đại dương Đại học Bắc Kinh, Trung Quốc, đã lan truyền bản tin đáng chú ý.
Máy bay trinh sát Mỹ gần bờ biển Trung Quốc
Trên Twitter, nguồn tin này cho biết rằng, vào ngày này một chiếc máy bay E-8S thuộc hệ thống radar tấn công mục tiêu giám sát liên quân của Không quân Hoa Kỳ đã được phát hiện cách bờ biển Quảng Đông 68 hải lý. Cùng ngày, chiếc máy bay trinh sát RC-135W đã được phát hiện ở cùng khu vực ở khoảng cách 59 hải lý. Sự hiện diện của máy bay RC-135W cũng như máy bay P-8A ở khu vực này đã được ghi nhận trong những ngày gần đây.
Các nguồn tin khác cho biết rằng, tuần trước, một máy bay trinh sát RC-135 của Mỹ và hai máy bay trinh sát EP-3E cũng đã tiếp cận bờ biển Trung Quốc trong ba ngày liên tiếp.
Các máy bay trinh sát của Mỹ được phát hiện ở gần bờ biển tỉnh Quảng Đông của Trung Quốc ngày 13-7 trong bối cảnh quân đội Đài Loan bắt đầu cuộc tập trận thường niên mang tên Hán Quang. Lần đầu tiên, tham gia cuộc tập trận này có các tiểu đoàn vũ trang hỗn hợp được thành lập hồi tháng 9 năm ngoái. Các hoạt động chung được thực hiện với sự tham gia của các lực lượng đặc nhiệm, bắn ngư lôi vào các mục tiêu trên biển và diễn tập quân sự của các đơn vị dự bị.
Về phần mình, vào tháng 7, Hoa Kỳ đã tiến hành các cuộc tập trận phòng không quy mô lớn ở Biển Đông với sự tham gia của hai nhóm tàu sân bay do tàu sân bay USS Nimitz và USS Ronald Reagan dẫn đầu đội tàu.
Hoạt động quân sự của Hoa Kỳ và tình hình Đài Loan
Chuyên gia Alexander Lomanov lưu ý đến việc, Hoa Kỳ và Đài Loan đồng bộ gia tăng hoạt động quân sự:
“Mỹ đang kích động một cuộc xung đột với Trung Quốc với sự hỗ trợ của Đài Loan và những nước phản đối các hành động của Bắc Kinh tại Biển Đông. Mục tiêu của họ là gây ra những vấn đề địa chính trị và quân sự cho Trung Quốc để kiềm chế sự phát triển của nước này. Trong khi tình hình chính trị nội bộ của Mỹ đang thay đổi và suy thoái, chính quyền Hoa Kỳ đã quyết định không tự kiềm chế và tăng cường chính sách đối đầu với Trung Quốc. Sau khi Trung Quốc thông qua luật an ninh quốc gia mới, Hoa Kỳ không thể sử dụng Hồng Kông như một công cụ thực hiện chính sách như vậy. Cần phải có những công cụ mới. Đó là đòn bẩy hỗn hợp bao gồm, một mặt là Đài Loan và mặt khác là các vấn đề lãnh thổ của Biển Đông. Hoa Kỳ đã đưa ra lựa chọn về các vấn đề lãnh thổ, và lựa chọn này không có lợi cho Trung Quốc”.
Hôm thứ ba, trong cuộc họp báo tại Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên (Zhao Lijian) ghi nhận rằng, những nỗ lực của Hoa Kỳ để kích động hằn thù đều là vô ích. Nhà ngoại giao phản đối mạnh mẽ những hành động sai lầm của Mỹ và kêu gọi Hoa Kỳ ngừng gây ra những vấn đề ở Biển Đông và không đi sâu vào con đường sai lạc. Ông Triệu Lập Kiên tuyên bố, Trung Quốc sẽ vẫn tiếp tục đứng vững.
