Ý định của Hoa Kỳ lập ra liên minh quốc tế sẽ cùng nhau chống Trung Quốc đã được Ngoại trưởng Mike Pompeo công bố ngày 21 tháng 7 tại cuộc họp báo ở London. Ông Pompeo nói rằng Hoa Kỳ muốn tất cả các quốc gia có chủ quyền nhận ra "mối đe dọa" từ phía Trung Quốc và đáp trả hành vi của Bắc Kinh. Nhà ngoại giao Mỹ cáo buộc Trung Quốc vi phạm trật tự hệ thống quốc tế. Cụ thể, ông đề cập đến tình hình ở Biển Đông, cuộc đối đầu ở biên giới giữa Trung Quốc và Ấn Độ.
Triển vọng thành lập liên minh chống Trung Quốc
Trả lời phỏng vấn Sputnik, ông Alexander Lomanov, Phó Giám đốc Viện nghiên cứu kinh tế thế giới và quan hệ quốc tế mang tên Primakov thuộc Viện hàn lâm khoa học Nga (IMEMO RAN) đã mô tả ý định lập liên minh chống Trung Quốc là “một bước ngoặt thú vị" trong ngoại giao Mỹ:
“Một bước ngoặt thú vị - hóa ra nước Mỹ cần có đồng minh. Mỹ cần đồng minh cho một dự án rất rõ ràng và cụ thể - đó là kiềm chế Trung Quốc. Câu hỏi đặt ra: các đồng minh mà lâu nay Mỹ nói rằng họ là gánh nặng và ăn bám, đã sẵn sàng sát cánh với Mỹ đến mức độ nào trong việc kiềm chế Trung Quốc? Dễ hiểu là một số quốc gia thân cận nhất với Mỹ sẽ ủng hộ sáng kiến này. Vương quốc Anh chẳng hạn, dưới áp lực của Mỹ, London đã quyết định từ bỏ thiết bị của Huawei. Quyết định này là một kiểu preview cho sáng kiến của Mỹ nhằm củng cố liên minh quốc tế chống Trung Quốc."
Một trong những mưu đồ trong việc thúc đẩy sáng kiến này là Mỹ sẽ tiến hành công tác tuyên truyền trong khối NATO. Liệu Mỹ sẽ có thể huy động NATO để kiềm chế Trung Quốc, hay hầu hết các thành viên châu Âu của khối này sẽ không mạo hiểm trong quan hệ với Trung Quốc?
Liệu Mỹ có triển vọng trong việc xây dựng liên minh chống Trung Quố hay không?
Trả lời phỏng vấn với Sputnik, ông Zheng Anguang, phó giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế của trường Đại học Nam Kinh đánh giá triển vọng của Mỹ trong việc lập ra một liên minh như vậy là khá thấp:
“Mỹ đang trông chờ vào việc thành lập một liên minh như vậy, nhưng điều này rất khó xảy ra. Tình hình chính trị quốc tế và kiến trúc địa chính trị hiện nay khác hẳn thời Chiến tranh Lạnh. Trong đó, các yếu tố phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế xã hội và văn hóa toàn cầu là rất lớn. Ngoài ra, Mỹ và Liên Xô đã từng sẵn sàng đối đầu với nhau, trong khi đó Trung Quốc sẽ không làm điều này. Tôi nghĩ rằng đây chỉ là một trong những cách để gây áp lực chính trị đối với Trung Quốc, khiến nước này phải nhượng bộ" - Ông Zheng Anguang nói.
Tâm lý chiến tranh lạnh
Ông Zheng Anguang coi tuyên bố của Ngoại trưởng Mike Pompeo tại London là biểu hiện của tâm lý Chiến tranh Lạnh:
“Một số quan chức chống Trung Quốc của Mỹ như Pompeo luôn coi Trung Quốc là kẻ thù. Trên thực tế, đây là tâm lý Chiến tranh Lạnh. Tuyên bố của ông Pompeo là sự tiếp nối chính sách chống Trung Quốc của Mỹ".
Chuyên gia cho rằng ngoại giao Hoa Kỳ có nhiều kinh nghiệm trong việc lập ra các loại liên minh quốc tế đáng ngờ.
“Đây là công cụ để kiềm chế Trung Quốc. Kể từ khi bắt đầu Chiến tranh Lạnh, trong giai đoạn ngăn chặn Liên Xô, Mỹ cũng đã sử dụng các đồng minh để lập ra các loại liên minh nhằm tăng cường sức mạnh và mở rộng ảnh hưởng. Bây giờ, để gây ảnh hưởng đối với Trung Quốc, ông Pompeo muốn sử dụng cách tiếp cận tương tự" - Ông Zheng Anguang nói.
Nước Mỹ không cần phải đơn độc chịu mọi phí tổn
Tổng thống Trump thường xuyên cáo buộc NATO và các đồng minh Đông Á đã nhận được rất nhiều lợi ích từ phía Mỹ và không đền đáp được gì. Tuyên bố của Mike Pompeo gửi đi tín hiệu mới rõ ràng: nước Mỹ không nên phải một mình chịu mọi phí tổn. Và nếu như Trung Quốc bị kiềm chế, thì theo Hoa Kỳ, mỗi đồng minh nên đóng góp nguồn lực chính trị, tài chính, quân sự và các nguồn lực khác của mình cho việc này.
Đồng thời, có thể các đồng minh của Hoa Kỳ trong việc kiềm chế Trung Quốc sẽ phải chịu tổn hại trong lợi ích của chính họ. Xét cho cùng, quyết định cấm thiết bị Huawei tại thị trường Anh đã gây ra nhiều tổn thất cho nền kinh tế Anh. Điều đó chắc chắn sẽ dẫn đến sự tụt hậu trong việc phát triển mạng truyền thông di động thế hệ mới ở đất nước này. Vương quốc Anh hành xử tương tự như một đồng minh lý tưởng của Trump, và có lẽ đó là lý do tại sao London được chọn làm bàn đạp cho sáng kiến lập liên minh chống Trung Quốc.
