Nhiều người vẫn còn câu hỏi day dứt - làm thế nào Nga có thể tạo ra một vắc-xin mới trong thời gian ngắn như vậy, mặc dù các chuyên gia thường phải mất ít nhất 1 năm rưỡi. Trong cuộc phỏng vấn của Sputnik, ông Dmitry Logunov, Phó Giám đốc phụ trách nghiên cứu khoa học của Viện Nghiên cứu dịch tễ và vi sinh học Gamaleya giải thích tại sao quan niệm về việc Nga tạo ra một loại vắc-xin mới nhanh như vậy là một điều trái sự thật.
Sputnik: Chủ nhật tuần trước, kết quả của các thử nghiệm lâm sàng đã được đệ trình lên Bộ Y tế. Kết quả chính của những nghiên cứu này là gì?
Dmitry Logunov: Chúng tôi đã thực hiện đầy đủ các nghiên cứu tiền lâm sàng về tính an toàn và hiệu quả của vắc-xin, sau đó đã có hai thử nghiệm lâm sàng, trong đó vắc-xin được nghiên cứu về tính an toàn và khả năng tạo ra miễn dịch với sự tham gia của các tình nguyện viên khỏe mạnh. Theo kết quả của các nghiên cứu này, vắc-xin cho thấy tính an toàn tốt và tính sinh miễn dịch cao. Các kháng thể trung hòa virus đã được tìm thấy ở tất cả những tình nguyện viên được tiêm chủng vắc xin của chúng tôi, cả trong trường hợp sử dụng vắc xin dạng khô và trong trường hợp sử dụng vắc xin dạng lỏng. Tế bào lympho gây độc tế bào, có tác dụng loại bỏ các tế bào bị nhiễm virus ra khỏi cơ thể, đã được tìm thấy ở tất cả những tình nguyện viên. Nhìn chung, chúng tôi đã thu được kết quả rất tốt. Những tác dụng phụ mà chúng tôi đã dự đoán, như sốt nhẹ và đau tại chỗ tiêm, chỉ được ghi nhận ở một số tình nguyện viên.
Sputnik: Bao nhiêu người đã tham gia các cuộc thử nghiệm?
Dmitry Logunov: 76 người đã tham gia vào giai đoạn một và giai đoạn hai. Hai giai đoạn khác nhau ở chỗ: vắc xin có hoạt chất giống nhau, nhưng, dạng tổng hợp lại khác nhau. Một loại vắc xin dạng khô và một loại vắc xin dạng đông lạnh. Các tình nguyện viên từ 18-60 tuổi.
Sputnik: Báo chí thường lặp lại quan điểm rằng, phải mất ít nhất 1 năm rưỡi để phát triển một loại vắc xin an toàn và đáng tin cậy. Bằng cách nào các nhà khoa học của Viện Gamaleya có thể tạo ra một loại vắc-xin trong thời gian ngắn như vậy, tức là chỉ trong 5-6 tháng?
Dmitry Logunov: Thật sai lầm khi nói rằng Nga đã tạo ra một loại vắc-xin "từ con số 0" trong một thời gian rất ngắn. Nền tảng công nghệ được thử nghiệm trên hàng chục nghìn người đã được tạo ra trong thời gian hơn 40 năm. Tính tổng cộng, kể từ năm 2015, hơn 3.000 người đã được tiêm chủng vắc xin dựa trên vector adenoviral được phát triển tại Viện Gamaleya. Vì vậy, không thể nói rằng, quá trình phát triển vắc xin mới chỉ mất 5 tháng. Không chỉ Nga tạo ra các loại vắc xin dựa trên vector adenoviral. CanSino và Johnson & Johnson cũng đang làm việc với các vector adenoviral. Trước hết, đây là vắc-xin ngừa Ebola. Những nền tảng này được biết đến và đã được nghiên cứu kỹ lưỡng trong các thử nghiệm lâm sàng.
Các chuyên gia Mỹ đã thực hiện được một khối lượng công việc to lớn để tạo ra khả năng miễn dịch cho những người mang adenovirus type huyết thanh thứ 4 và thứ 7. Họ tiêm vắc xin adenovirus cho tất cả những tân binh nhập ngũ ở Hoa Kỳ. Một nghiên cứu tương quan hồi cứu lớn trên hơn 100 nghìn người được tiêm chủng adenovirus không cho thấy bất kỳ bất thường nào. Ngoài ra, chúng ta chung sống với adenovirus trong hàng triệu năm; không thấy mối liên hệ nào với các biến dị soma sau khi nhiễm adenovirus. Còn chúng tôi đang làm việc không phải với adenovirus sống, mà với vector adenoviral, đây là những virus mà một số vùng gen của chúng bị loại bỏ và chúng không thể sinh sản trong tế bào người.
Các nền tảng vector adenoviral có sẵn này cho phép phát triển những sản phẩm mới rất nhanh chóng. Các chuyên gia có thể nhanh chóng nhân bản một gen thú vị, trong trường hợp này là gen mã hóa protein S của coronavirus (protein gai của virus SARS-CoV-2). Protein gai phải được cung cấp cho cơ thể để hình thành khả năng miễn dịch. Tổng hợp một gen và nhân bản nó thành một vector là công việc nhanh nhất. Còn quá trình nghiên cứu các adenovirus, việc nghiên cứu và sản xuất các vector adenovirus, việc tạo ra các nền tảng công nghệ - các công việc này kéo dài hàng thập kỷ.
Sputnik V là vắc xin hai vector. Cần phải tiêm 2 mũi vắc-xin để tạo ra miễn dịch ổn định: lần thứ nhất là một vector có gen mã hóa protein S của coronavirus xâm nhập vào tế bào; lần thứ hai là tiêm chủng lại để tạo thêm kháng thể.
