Liệu có nổ ra chiến tranh ở Donbass hay không? Tại sao Zelenskiy không thể gọi điện được cho ông Putin và Matxcơva sẵn sàng thảo luận những gì với ban lãnh đạo Ukraina hiện tại?
Ông Sergei Lavrov cũng cho bình luận về tình hình trong quan hệ với Cộng hòa Séc, nhắc đến đề tài sự phổ biến của vaccine Nga ngừa coronavirus và triển vọng Nga từ bỏ các hệ thống thanh toán của phương Tây, thoát khỏi sự phụ thuộc vào đồng USD.
Sputnik: Thưa ông Sergei Viktorovich, nói về danh sách các quốc gia không thân thiện. Liệu có chắc chắn là những nước nào chính xác sẽ vào danh sách này?
- Bây giờ Chính phủ đang làm việc này theo ủy thác của Tổng thống. Chúng tôi tham gia vào công việc này, cả các bộ phận hữu quan khác cũng tham gia. Nhưng bây giờ tôi sẽ không nói trước: chúng tôi không muốn ghi vào danh sách này bất kỳ nước nào nói điều gì đó sai trái trong quan hệ với Nga. Tất nhiên, chúng tôi sẽ đưa ra quyết định dựa trên cơ sở phân tích sâu về tình hình và phân định những cơ hội tiến hành công việc với nước này theo cách khác.
Sputnik: Một chủ đề khác là Donbass. Tình hình căng thẳng gia tăng ngay từ đầu năm đến nay. Sau cú điện thoại của Biden gọi cho Tổng thống Putin, có vẻ là đã bớt gay go. Nhưng dù sao những cuộc đọ súng vẫn không dừng lại, người ta sử dụng vũ khí cỡ nòng lớn, loại bị cấm, và có cảm giác là cảnh hòa bình này không khác biệt gì lắm với chiến tranh, sự cân bằng rất không ổn định. Ở Donbass, đã có hơn nửa triệu người mang hộ chiếu Nga, hơn nửa triệu công dân LB Nga. Sẽ nổ ra chiến tranh chăng?
- Nếu điều đó phụ thuộc vào chúng ta và các dân quân, trong chừng mực như chúng ta có thể hiểu được nguyên tắc tiếp cận của họ, thì chiến tranh là có thể và cần tránh. Nói về phía Ukraina, về phía Zelenskiy, tôi sẽ không đoán già đoán non, bởi theo những dấu hiệu bên ngoài, điều chính yếu nhất đối với ông ta là bám lấy quyền lực, và vì việc này ông ta sẵn sàng trả bất cứ giá nào, kể cả việc chạy theo bọn tân Quốc xã và những phần tử cực đoan vẫn đang tiếp tục kêu gào rằng dân quân Donbass là những tên khủng bố. Mặc dù thế, đơn giản hãy cứ để các đồng nghiệp phương Tây của chúng ta theo dõi diễn biến sự kiện kể từ tháng 2 năm 2014. Không một ai từ những khu vực này tấn công vào phần còn lại của Ukraina. Họ bị coi là những tên khủng bố, ngay từ ban đầu họ đã là mục tiêu của chiến dịch chống khủng bố, sau đó là mục tiêu của loại chiến dịch hỗn hợp lực lượng nào đó. Nhưng chúng tôi biết chắc chắn là họ không hề mong muốn có chiến tranh với các đại diện của chế độ Kiev. Tôi đã nhiều lần nói với các đồng nghiệp phương Tây của chúng ta rằng các vị ấy hoàn toàn thiên lệch trong việc đánh giá những gì đang xảy ra, che giấu hành động của Kiev một cách lộ liễu, tôi nói với các vị ấy rằng có bức tranh khách quan về tình hình bên này tuyến giáp ranh mà các nhà báo của chúng ta thường xuyên phản ánh, và các phóng viên quân sự tác nghiệp ở đó hầu như liên tục không ngơi nghỉ chút nào.
Sputnik: Tổng thống Ukraina Vladimir Zelenskiy không thể nối thông điện thoại với Putin - ông ấy chỉ đơn giản là không nhấc ống nghe. Ngoại trưởng Dmitry Kuleba không thể gọi được cho ông. Điều đó có nghĩa gì? Tại sao thế?
- Điều này chỉ có nghĩa là họ cố tìm cách sử dụng các thỏa thuận Minsk để trình bày Nga như là một bên trong cuộc xung đột. Bởi vì các yêu cầu cho đến gần đây do người đồng cấp của tôi là Dmitry Kuleba và cả từ Tổng thống Zelenskiy nêu ra đều đề cập đến việc giải quyết tình hình Donbass. Về chuyện này chúng tôi nói: “Các bạn thân mến, không nên thảo luận điều này với chúng tôi, mà như các bạn cũng đã đồng ý trong khuôn khổ các thỏa thuận Minsk, cần phải thảo luận với Donetsk và Lugansk”. Có văn bản ghi rõ ràng rằng các giai đoạn giải quyết chủ chốt phải là nội dung tham vấn và thỏa thuận với Donetsk và Lugansk. Còn khi họ nói rằng vì tình huống khó chịu đang bùng phát trên tuyến giáp ranh, chúng tôi muốn nói chuyện với Bộ trưởng Lavrov hoặc với Tổng thống Putin – chuyện này đâu phải là hướng đến chúng tôi. Và trong cuộc gặp mới đây với ông Alexandr Grigorievich Lukashenko ở Điện Kremlin Tổng thống Putin cũng đã nói rất rõ ràng rằng nếu các vị ấy muốn nói về vấn đề này, thì cần hướng đến người khác. Còn nếu các đồng nghiệp của chúng ta, kể cả Tổng thống Zelenskiy, muốn thảo luận về việc bình thường hóa quan hệ song phương Ukraina-Nga, thì chúng tôi luôn sẵn sàng cho cuộc trò chuyện như vậy.
Sputnik: Một chủ đề khác là Cộng hòa Séc. Nói chung đã có chuyện gì và nên hiểu thế nào?
- Tôi không thể phán xét gì về chuyện này, bởi vì tôi không hiểu, bằng trí tuệ, tôi chịu không thể hiểu các vị ấy muốn cái gì. Bạn biết chứ, có thể xem đây là kiểu một số seri không lấy gì làm trang nhã, một lần nữa có rất nhiều thành tố bệnh tâm thần phân liệt đầy rẫy trong câu chuyện này. Khi Tổng thống Zeman nói, cần phân xử, ông ấy không phủ nhận khả năng đó là vụ phá hoại từ phía đặc vụ nước ngoài nào đó. Nhưng ông đề nghị tính đến giả thiết do ban lãnh đạo Séc đưa ra, bao gồm cả Thủ tướng đương nhiệm Babis, khi vào năm 2014 người ta nói rằng đây là do hành vi cẩu thả vô trách nhiệm của chủ sở hữu khu kho này. Và Tổng thống Zeman đề nghị chỉ tính đến giả thiết chưa bao giờ bị phản bác trong suốt bảy năm qua. Thế mà bây giờ ông ấy bị buộc tội phản quốc. Còn Chủ tịch Quốc hội nói rằng, khi tuyên bố cần phải nghiên cứu tất cả các giả thiết thì Tổng thống Zeman đã tiết lộ bí mật quốc gia. Vậy đó không phải là bệnh tâm thần phân liệt hay sao? Theo tôi thấy, chính là thế.
Và rốt cuộc cần phải phân xử xem đã có những gì cất trong khu kho này. Báo chí Đức viết rằng trong kho có những loại mìn chống bộ binh, là loại bị cấm theo Công ước, văn kiện quốc tế mà Cộng hòa Séc và Bulgaria cũng ký kết. Ở đây có rất nhiều câu hỏi.
Về quan hệ giữa Nga và châu Âu, tôi nghĩ, như trước đây, người Anh đang đóng vai trò lật đổ ráo riết, rất nghiêm trọng. Họ đã ra khỏi Liên minh Châu Âu, nhưng về mặt này, hoạt tính của họ không hề giảm bớt. Ngược lại, họ cố gắng tác động tối đa vào những vị thế mà các thành viên EU đảm nhận trong mối quan hệ với Matxcơva. Ở đây chẳng có gì đáng ngạc nhiên. Ngay cả khi không đi sâu vào lịch sử nhiều thế kỷ, mà chỉ xem lịch sử những năm 2000 của thế kỷ đương đại. Năm 2007, Litvinenko bị đầu độc bằng chất polonium trong bệnh viện, bắt đầu phiên tòa theo một khuôn mẫu, sau đó công bố xử kín, vì để thông qua phán quyết thì cần phải nghiên cứu các tài liệu của cơ quan đặc nhiệm, rồi sau đó công bố phán quyết. Không một ai từng nhìn thấy những tài liệu này. Nhưng hãy cứ tin đi, như Schwarzenegger đã nói «Trust me» - «Hãy tin tôi». Nhưng tôi dù sao vẫn ủng hộ Reagan nhiều hơn, ông là người đã nói - hãy tin, nhưng hãy kiểm tra xác minh. Người ta không cho chúng ta kiểm tra, mà chỉ yêu cầu cứ tin vậy.
Tuyến đường lối chống Nga đang tiếp tục ở Anh. Cách đây chưa lâu, sếp đứng đầu cơ quan tình báo nước ngoài Mi-6 của Anh tung ra tuyên bố rằng Nga là cường quốc đang lụi tàn hấp hối, cần phải để mắt tới nó, bởi trong tình trạng như vậy Nga có thể thực hiện những động thái lạ bất ngờ đột ngột nào đó. Đó là sự kiêu ngạo bẩm sinh và niềm tin bẩm sinh rằng quý ngài vẫn đang thống lĩnh thế giới như xưa.
Sputnik: Thưa ông Sergei Viktorovich, gần đây khi ở Trung Quốc ông nói rằng cần tìm kiếm giải pháp thay thế cho hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT và Nga đang chuẩn bị cho việc này. Vậy có thể nói về mốc thời hạn cụ thể nào đó chăng và khâu chuẩn bị đang diễn ra ở giai đoạn nào? Giải pháp thay thế tiềm năng trông ra sao?
- Nhiều người đã và đang nói về chuyện này. Và tất cả những ai có liên quan đến thực tế rằng trong những năm gần đây, khi phương Tây đang tìm kiếm thêm những điểm có thể lấn át lợi ích hợp pháp của Nga, thì người ta đã trực tiếp nhắc đến khả năng ngắt kết nối LB Nga với hệ thống thanh toán SWIFT. Khi đó, các chính trị gia có trách nhiệm chỉ đơn thuần nhất thiết phải suy nghĩ về cách tái bảo hiểm, và bên cạnh thực tế là đưa ra những tuyên bố chống Nga, thì Hoa Kỳ ngày càng lạm dụng vai trò của đồng USD trong hệ thống tiền tệ quốc tế, sử dụng sự lệ thuộc vào đồng USD của những nước mà họ không hợp ý nhằm hạn chế khả năng cạnh tranh của họ. Thêm nữa, điều này được áp dụng cả trong quan hệ với Trung Quốc, với các nước khác. Và bây giờ cả Trung Quốc, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và nhiều nước khác đang tìm kiếm cơ hội để giảm bớt độ phụ thuộc của họ vào đồng USD, bằng cách chuyển sang các loại ngoại tệ thay thế, hoặc thậm chí tốt hơn nữa là thanh toán bằng đồng tiền quốc gia. Và các cơ quan tài chính có trách nhiệm, tất nhiên, kể cả ở nước ta, đang suy nghĩ để không cho xảy ra bất kỳ thiệt hại nào đối với nền kinh tế, đối với hệ thống tài chính của chúng ta, nếu như một số “cái đầu nóng” dù sao chăng nữa vẫn quyết loại bỏ Nga khỏi SWIFT.
Cũng không phải là năm đầu tiên hệ thống thẻ thanh toán quốc gia phát huy hiệu lực ở nước ta. Trong khuôn khổ của hệ thống này, thẻ "Mir” đang thực hiện chức năng. Thẻ “Mir” phát triển liên hệ với các đồng nghiệp của mình, với các công ty phát hành thẻ tương tự ở Trung Quốc và Nhật Bản. Nhân tiện xin nói thêm, đang phát triển liên hệ cả với thẻ Maestro, là thẻ được tạo ra dành cho thanh toán quốc tế.
Còn cụ thể về SWIFT, Ngân hàng Trung ương của chúng ta trước đây đã ứng nghiệm và phát triển thành công một hệ thống chuyển giao thông báo tài chính, là hệ thống thông dụng và tôi nghĩ, điều này cần được hỗ trợ và củng cố bằng mọi cách có thể để chúng ta không bị lệ thuộc vào bất kỳ ai.
Tôi muốn nhấn mạnh một lần nữa rằng chúng ta không rời đi vào thế cô lập. Chúng ta muốn trở thành một bộ phận của cộng đồng quốc tế, nhưng là bộ phận của một cộng đồng có sự công bằng và dân chủ. Khi chúng tôi thảo luận với phương Tây về các vấn đề dân chủ, ngay khi ta mời họ đi đến thỏa thuận và tuyên bố rằng nền dân chủ cần ca khúc khải hoàn cả trong quan hệ quốc tế, thì chẳng hiểu sao, quý vị ấy liền kém nhiệt tình ngay. Về các tiến trình dân chủ nội bộ, họ là những ông thầy chính. Còn trên vũ đài quốc tế, để làm gì chứ? Có những nề nếp mà Nga và Trung Quốc đang cố gắng thực hiện. Chuyện là nóivề điều này. Còn Nga và Trung Quốc chỉ muốn bảo tồn các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hợp Quốc, theo đó tất cả đều bình đẳng và tất cả cần thỏa thuận với nhau.
Vì vậy, cần có mạng lưới được bảo hiểm theo nghĩa của hệ thống thanh toán và chuyển giao thông điệp tài chính. Ở ta đã tạo lập được rồi, tôi hy vọng rằng nó sẽ được củng cố và đảm bảo rằng nếu đột nhiên, trái với mong muốn hợp tác của chúng ta với tất cả, người ta vẫn phân biệt đối xử với chúng ta và sẽ lạm dụng vị thế hiện tại của phương Tây trong nền kinh tế quốc tế và hệ thống tài chính- tiền tệ quốc tế, thì trong tình huống đó, chúng ta không có quyền lệ thuộc vào ai.
Sputnik: Ông đã nêu với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị sáng kiến về tạo lập truyền thống nhất định của các nước từng phải chịu thiệt hại vì lệnh trừng phạt bất hợp pháp. Dự án này được xúc tiến ở mức độ nào? Và những nước nào có thể tham gia?
- Tôi không muốn nói như vậy. Tại Liên Hợp Quốc từ lâu chúng tôi đã làm việc để chấm dứt thực tế áp đặt biện pháp trừng phạt đơn phương bất hợp pháp, cấm vận, phong tỏa và mọi thứ khác tương tự. Công việc này được tiến hành trong nhiều thập kỷ chống lại lệnh cấm vận mà Hoa Kỳ công bố với Cuba. Hàng năm nghị quyết này nhận được hơn 190 phiếu bầu tán thành. Và chỉ riêng Hoa Kỳ cùng một vài quốc đảo nhỏ bỏ phiếu chống. Nhưng kể từ khi người ta áp dụng rộng rãi lối thực hành trừng phạt đơn phương này - bắt đầu dưới thời Obama, phát triển dưới thời Trump và tiếp nối bây giờ – thì Liên Hợp Quốc, một nhóm lớn các quốc gia bỏ phiếu ủng hộ thành lập chức vụ Báo cáo viên đặc biệt về vấn đề trừng phạt đơn phương bất hợp pháp và về tác động của biện pháp này đối với các cư dân, trong đó có tình hình kinh tế-xã hội ở nước này hay quốc gia khác cụ thể. Nhân tiện xin nói luôn, Báo cáo viên là nữ, công dân Belarus, chị ấy được bổ nhiệm vào chức vụ này. Đây là cơ chế do Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thành lập, đang hoạt động, các báo cáo được phổ biến. Tôi nghĩ rằng đây là bước đi cực kỳ hữu ích.
Hoạt động cụ thể thứ hai hiện đang được phát triển ở New York theo hướng như bạn đã nói, chống lại lối hành xử đơn phương bất hợp pháp, là thành lập nhóm ủng hộ Hiến chương Liên Hợp Quốc. Không có gì là cách mạng ở đây cả. Nhóm hỗ trợ Hiến chương Liên Hợp Quốc xuất hiện trong bối cảnh các đồng nghiệp phương Tây của chúng ta hình thành những nhóm với thành phần rõ ràng không phổ quát. Hiện giờ Joe Biden đã nêu ý tưởng tiến hành hội nghị thượng đỉnh về dân chủ. Đương nhiên, các thành viên tham gia sẽ do chính người Mỹ tuyển chọn, họ sẽ theo dõi và phán quyết ai xứng đáng được gọi là dân chủ, còn ai không. Cũng trong những năm gần đây, ngoài khuôn khổ của các thể chế phổ quát, các đồng nghiệp Pháp và Đức của chúng ta đã tuyên bố thành lập một liên minh đa phương. Theo tuyến liên minh này, người ta đưa ra những lời kêu gọi về đảm bảo quyền tự do báo chí. Mặc dù hiện hữu UNESCO, và tất cả những ai có nguyện vọng đều thảo luận chủ đề này. Còn họ, giương lá cờ và tuyển mộ hơn 30 quốc gia. Lại có những lời kêu gọi, ví dụ, bảo vệ luật nhân đạo quốc tế, bảo vệ quyền phổ quát. Nhưng đây cũng chính là việc mà Liên Hợp Quốc đang chăm lo. Nhưng họ giương biểu ngữ lên và quy tụ khoảng 50 quốc gia. Và đó là những lời kêu gọi không liên quan gì đến các cơ quan phổ quát, mà liên quan đến các chủ đề đang được thảo luận ở cấp phổ quát. Nhưng họ đưa chủ đề vào khuôn khổ thuận tiện hơn cho việc “nói chuyện” với những người tuân theo, sau đó trình bày như là phương sách chân lý cuối cùng đích thực. Vì thế, phong trào chống lại hành động đơn phương bất hợp pháp có quy mô mở rộng hơn nhiều so với chỉ bản thân biện pháp trừng phạt.
Sputnik: Thưa ông Sergei Viktorovich, đây có thông tin mới nhất. Người Mỹ đã xác nhận rằng họ đang nỗ lực tác động để Brazil chối bỏ vaccine “Sputnik V” của Nga. Và bây giờ Brazil buộc phải từ chối, bất kể tình hình với đại dịch coronavirus ở Brazil thuần túy là thảm họa. Đánh giá chuyện này như thế nào?
- Tôi chẳng ngạc nhiên. Người Mỹ không hề xấu hổ là đang làm việc như vậy. Họ cũng không che giấu điều đó. Cả chính quyền trước đây, trong đó Mike Pompeo đã rảo khắp châu Phi và lớn tiếng công nhiên trong các cuộc họp báo, hô hào các đồng nghiệp của ông ta đừng hợp tác và đừng giao thương với Nga và Trung Quốc, bởi Matxcơva và Bắc Kinh chỉ theo đuổi những mục tiêu ích kỷ, chẳng như người Mỹ chúng tôi, chúng tôi buôn bán với các bạn chỉ thuần túy là phục vụ cho lợi ích của người dân nước bạn mà thôi.
Ở Brazil hiện nay đang rộ lên phong trào phản đối hành động tước bỏ vaccine như vậy. Và nếu người Mỹ thừa nhận rằng chính họ đứng sau kết quả như vậy, điều đó có nghĩa là họ trung thành với logic của họ, rằng mọi thứ họ làm đều được phép. Và họ còn không ngần ngại áp đặt công khai.
Sputnik: Câu hỏi cuối cùng. Một năm về trước, trả lời phỏng vấn của hãng thông tấn chúng tôi trong bối cảnh bùng phát đại dịch, ông nói rằng ông rất nhớ thể thao. Vậy bây giờ ông đã chơi thể thao lại chưa?
- Đúng, tôi đã chơi trở lại rồi. Đã bỏ lỡ trong vài tuần, chúng tôi đã có một khoảng ngừng. Lúc đầu đơn giản là tránh dịch, sau đó khi đã hiểu ra có thể áp dụng những biện pháp phòng ngừa nào thì thể thao được khôi phục, chơi lại vào các Chủ nhật mỗi tuần.
- Thưa ông Sergei Viktorovich, xin cảm ơn ông về cuộc đàm đạo này.
