Vụ khai thác lậu 1,5 triệu tấn quặng apatit, lộ văn bản trái luật của UBND tỉnh Lào Cai
© Sputnik / Pavel Lvov
/ Đăng ký
Liên quan vụ việc Công ty Apatit Việt Nam, Công ty LiLama đã khai thác trái phép hơn 1,5 triệu tấn quặng apatit với số tiền lên đến hơn 600 tỷ đồng, UBND tỉnh Lào Cai được cho là đã ban hành nhiều văn bản trái luật ‘bật đèn xanh’ cho các “ông trùm” khai thác quặng tận thu khoáng sản.
Cụ thể, UBND tỉnh Lào Cai từ 2012-2015 liên tục ban hành các văn bản trái pháp luật và bị lãnh đạo Công ty LiLama và Công ty Apatit Việt Nam lợi dụng để tận thu hơn 1,5 triệu tấn apatit tổng giá trị hơn 610 tỷ đồng.
Văn bản trái luật cho phép lợi dụng mưa lũ để hợp thức hoá “tận thu” quặng
Kết luận điều tra bổ sung vụ án khai thác trái phép hơn 1,5 triệu tấn quặng apatit ở Lào Cai được Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lào Cai ban hành hôm 22/7 tiết lộ thêm nhiều thông tin sâu hơn về vụ án này, nhất là việc ‘ông trùm’ chi tiền để nguyên lãnh đạo Lào Cai “bật đèn xanh” cho khai thác quặng trái phép.
Trong khi đó, theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Lào Cai, khu đất 3,77 ha tại xã Đồng Tuyển (TP.Lào Cai) UBND tỉnh Lào Cai cấp cho Công ty Lilama để làm dự án xây dựng nhà hàng, khách sạn thuộc khai trường 18, đã được Bộ Công Thương phê duyệt quy hoạch quặng apatit giai đoạn 2008 - 2020 và sau năm 2020 tại Quyết định số 28/2008/QĐ-BCT ngày 18/8.
Theo quyết định, việc khai thác quặng apatit tại khu vực này phải có giấy phép khai thác và thẩm quyền cấp phép khai thác thuộc Chính phủ cấp phép.
Tuy nhiên, thực tế, trong thời gian từ năm 2012 - 2015, UBND tỉnh Lào Cai liên tục ban hành nhiều quy định trái pháp luật và những văn bản này sau đó đã bị doanh nghiệp lợi dụng để khai thác quặng trái phép.
Theo cơ quan điều tra, ngày 26/3/2012, Công ty Apatit Việt Nam có văn bản gửi UBND tỉnh Lào Cai về việc xin khai thác quặng apatit trên diện tích 3,77 ha tiếp nhận từ Công ty Lilama. Đồng thời, Công ty Apatit Việt Nam có báo cáo trong quá trình san gạt mặt bằng đã lộ ra thân quặng apatit và có hiện tượng khai thác trộm. Bên cạnh đó, thân quặng nằm chênh vênh đến mùa mưa lũ có nguy cơ bị sạt lở, trôi lấp làm thất thoát.
Do đó, Công ty Apatit Việt Nam đề nghị UBND tỉnh Lào Cai cho phép khai thác “tận thu” quặng apatit có nguy cơ thất thoát, trôi lấp trong phạm vi 3,77 ha (vốn lẽ ra thẩm quyền phê duyệt thuộc Chính phủ).
Tới tháng 4 năm 2012, UBND tỉnh Lào Cai đã ra Văn bản số 839 “đồng ý” giao Công ty Apatit Việt Nam tổ chức bảo vệ quặng apatit trong phạm vi 3,77 ha. Lãnh đạo tỉnh Lào Cai giai đoạn này cũng đồng thuận giao cho doanh nghiệp tiến hành cải tạo mặt bằng khu mỏ để xử lý nguy cơ sạt lở đất đá, đưa mỏ về trạng thái an toàn trong thời hạn 2 tháng. Tỉnh lưu ý, thời gian này, nếu phát hiện khoáng sản thì cho phép Công ty Apatit “được thu hồi” vận chuyển, quản lý và sử dụng đúng quy định.
Điều đáng nói là, chỉ 1 ngày (tức 12/4/2012) sau quyết định của UBND tỉnh Lào Cai, bị can Nguyễn Mạnh Thừa, Giám đốc Công ty Lalima, đã có văn bản gửi Công ty Apatit Việt Nam đề nghị được tham gia san tạo lại các điểm dễ bị sạt lở xuống các hộ dân trong mùa mưa lũ. Quyết định này sau đó đã được ông Nguyễn Quang Huy (nguyên Tổng giám đốc Công ty Apatit Việt Nam) đồng ý.
Rất nhanh chóng, bị can Nguyễn Mạnh Thừa tiếp tục ký ban hành phương án số 13 san tạo khu vực 3,77 ha, “tận thu triệt để” quặng apatit nếu phát hiện trong quá trình san gạt.
24 Tháng Sáu 2022, 09:03
Văn bản của tỉnh Lào Cai không phải giấy phép khai thác khoáng sản?
Theo cáo trạng của VKS, trong quá trình cùng Công ty Apatit Việt Nam tận thu quặng, ngày 30/5/2012, bị can Nguyễn Mạnh Thừa đã gửi văn bản đề nghị UBND tỉnh Lào Cai giao lại diện tích 3,77 ha và cấp lại giấy chứng nhận đầu tư khách sạn, nhà hàng tại thôn 2, xã Đồng Tuyển, TP.Lào Cai.
Không chần chừ quá lâu, chỉ sau khoảng hai tháng nhận đề nghị từ phía doanh nghiệp, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Văn bản số 2160 (ngày 2/8/2012) đồng ý về chủ trương dự án xây dựng khách sạn, nhà hàng của Công ty Lilama, và yêu cầu Công ty Apatit Việt Nam bàn giao diện tích 3,77 ha thuộc khai trường 18 cho Công ty Lilama.
UBND tỉnh Lào Cai khi đó cũng nêu, trong quá trình triển khai dự án nếu còn khoáng sản, Công ty Lilama được tận thu và thực hiện các nghĩa vụ có liên quan theo quy định của pháp luật.
Ngay sau khi đưa máy móc vào san gạt mặt bằng, Công ty Lilama tiếp tục phát hiện dấu hiệu khoáng sản và đã có đề nghị UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo các sở, ngành lấy mẫu phân tích, nếu đúng là khoáng sản thì cho phép được thu gom, vận chuyển và giao cho Công ty Apatit Việt Nam quản lý và sử dụng, tránh lãng phí tài nguyên.
Sau khi các sở, ngành kiểm tra, đến ngày 20/5/2013, UBND tỉnh Lào Cai tiếp tục ra Văn bản số 1717 yêu cầu Công ty Lilama thường xuyên báo cáo, lấy mẫu xét nghiệm để phát hiện dấu hiệu liên quan đến khoáng sản.
“Nếu kết quả phân tích có quặng, kể cả quặng nghèo, giao cho Công ty Lilama thu gom, thỏa thuận và thống nhất với Công ty Apatit để tập kết, quản lý và sử dụng theo quy định”, - theo chỉ đạo của UBND tỉnh Lào Cai thời điểm đó.
Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Lào Cai, tại bản kết luận giám định tập thể về kết luận giám định tư pháp ngày 27/2/2021 của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai giám định các nội dung theo yêu cầu của Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lào Cai kết luận:
“Theo quy định của pháp luật, Văn bản số 2160, Văn bản 1717 của UBND tỉnh Lào Cai không phải là giấy phép khai thác khoáng sản, giấy phép tận thu khoáng sản”.
Do đó, Công ty Lilama dựa vào các văn bản nói trên để tiến hành khai thác, tận thu, thu gom và tiêu thụ quặng apatit tại khu vực 3,77 ha, thuộc thôn 2, xã Đồng Tuyển, TP.Lào Cai, là “khai thác khoáng sản trái phép”.
Điều tra vụ chi tiền để khai thác quặng apatit
Công an tỉnh Lào Cai đã đề nghị truy tố các bị can Nguyễn Mạnh Thừa, Giám đốc Công ty TNHH xây dựng thương mại Lilama, Nguyễn Ngọc Bích, cựu Chủ tịch hội đồng thành viên Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam, Nguyễn Quang Huy, nguyên tổng giám đốc Công ty Apatit Việt Nam, Phạm Cao Khiêm - nguyên phó tổng giám đốc Công ty Apatit Việt Nam, Lương Văn Na (cựu phó tổng giám đốc Công ty Apatit Việt Nam)…
Các bị can cùng bị đề nghị truy tố về tội vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên.
Ngoài ra, Công an tỉnh Lào Cai còn xác định nhiều cá nhân là nguyên lãnh đạo, cán bộ thuộc UBND tỉnh Lào Cai có trách nhiệm trong việc tạo điều kiện cho Công ty LiLama, Apatit Việt Nam khai thác quặng trái phép.
Hồi tháng 6/2022, Công an tỉnh Lào Cai khởi tố bốn bị can về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, gồm: Nguyễn Thanh Dương, Lê Ngọc Hưng (hai nguyên Phó chủ tịch UBND tỉnh), Mai Đình Định (nguyên Bí thư thành ủy TP Lào Cai, nguyên Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Lào Cai) và Phan Văn Cương (thời điểm khởi tố là Phó Giám đốc Sở Công thương tỉnh Lào Cai). Tuy nhiên, vì thời hạn điều tra hết, hiện công an đã ra quyết định tách vụ án này để tiếp tục làm rõ.
Cũng trong quá trình điều tra, Nguyễn Mạnh Thừa khai nhận có đưa tiền cho một số cá nhân là nguyên lãnh đạo, cán bộ công tác tại UBND tỉnh Lào Cai, cá nhân tại Thanh tra Chính phủ và những người liên quan.
Công an tỉnh Lào Cai cho biết sẽ tiếp tục điều tra trong vụ án “lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Đồng thời, Thừa cũng khai từng đưa khoảng 30 tỷ đồng cho ông Nguyễn Huy Quang (lái xe tại Xí nghiệp Phân bón và Hóa chất, thuộc Công ty Apatit Việt Nam). Số tiền này để ông Quang đưa cho xí nghiệp, phòng ban thuộc Công ty Apatit Việt Nam nhằm bảo đảm việc mua bán quặng diễn ra thuận lợi và đưa cho các lực lượng chức năng để việc vận chuyển quặng được thuận lợi.
Công an Lào Cai cho biết, đến nay, ông Quang đã chết (năm 2017), bản thân Thừa cũng không biết ông Quang đã đưa bao nhiêu tiền cho những ai. Ngoài lời khai của Thừa thì không còn tài liệu nào khác chứng minh, vì vậy cơ quan điều tra không có căn cứ làm rõ hành vi đưa nhận tiền này.
Đến nay, Công ty Apatit Việt Nam đã tự nguyện nộp toàn bộ số tiền 184 tỷ đồng để khắc phục hậu quả. Bị can Thừa và gia đình cũng nộp hơn 3 tỷ đồng vào tài khoản tạm giữ. Đồng thời cơ quan điều tra phong tỏa nhiều tài sản là nhà, đất, ô tô của bị can Thừa và Công ty LiLama.
“Hành vi của Nguyễn Mạnh Thừa và các đồng phạm là nghiêm trọng và rất nghiêm trọng, cần phải xử lý nghiêm minh trước pháp luật, đồng thời áp dụng các biện pháp theo quy định pháp luật để thu hồi tối đa tài sản cho Nhà nước”, - kết luận điều tra của Công an Lào Cai nhấn mạnh.
