“Cú quay xe” đầy bất ngờ của nền kinh tế Mỹ ‘giáng đòn’ vào Việt Nam
17:58 07.12.2022 (Đã cập nhật: 18:00 07.12.2022)
© AFP 2023 / ISAAC LAWRENCE
Đăng ký
Là một ngôi sao đang lên và đã thâm nhập sâu vào hệ sinh thái sản xuất toàn cầu, Việt Nam khó tránh khỏi những tác động do tăng trưởng thương mại toàn cầu chậm lại đáng kể, đặc biệt là tình hình suy thoái kinh tế của Mỹ.
Trong báo cáo mới cập nhật, Ngân hàng HSBC cho rằng, xuất khẩu của Việt nam đã bị ảnh hưởng không nhẹ khi thương mại toàn cầu sa sút tuy nhiên, nền kinh tế mới nổi này vẫn có điểm sáng về nhu cầu nội địa.
Ngân hàng HSBC cũng cho rằng, áp lực lạm phát sẽ còn tăng trong vài quý tới, khiến NHNN nhiều khả năng phải tiếp tục có những biện pháp tiền tệ để “hãm phanh”.
Xuất khẩu bị ảnh hưởng không nhẹ
Báo cáo mới Vietnam at a glance – Khó khăn bên ngoài gia tăng của Ngân hàng HSBC chỉ rõ, trong tháng 11, lần đầu tiên trong vòng 2 năm qua, Việt Nam chứng kiến mức sụt giảm đáng kể so với cùng kỳ các năm trước trong tăng trưởng xuất khẩu, suy giảm ở hầu như tất cả các lĩnh vực.
Sau hơn 2 năm thương mại bùng nổ, Việt Nam hiện đang chứng kiến những “cơn gió ngược” với nhiều khó khăn hiện hữu, nhất là xu hướng đơn hàng toàn cầu giảm mạnh, ảnh hưởng đến các nhà xuất khẩu châu Á.
HBSC lập luận rằng, kể từ khi bùng nổ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc, Việt Nam là một trong những nước được hưởng lợi nhiều nhất về thương mại và chuyển hướng đầu tư nước ngoài (vốn FDI), đặc biệt thúc đẩy thị phần xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ.
Chính vì lý do này, mà khi cơn suy thoái ập đến, Việt Nam bị ảnh hưởng càng nhiều hơn khi kinh tế Mỹ suy giảm trầm trọng.
Cú quay xe đầy bất ngờ từ nền kinh tế Hoa Kỳ lại giáng đòn mạnh vào xuất khẩu của Việt Nam do quan hệ kinh tế bùng nổ giữa hai nước thời gian qua.
“Trong hai năm vừa qua, các nhà xuất khẩu châu Á đã hưởng lợi nhiều nhờ nhu cầu đối với một số sản phẩm tăng lên. Trong bối cảnh gián đoạn chuỗi cung ứng nhiều lần xảy ra, nhìn chung, Việt Nam vẫn tỏ ra vượt trội, tiếp tục tăng trưởng xuất khẩu kể từ khi xảy ra căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc”, HSBC lưu ý.
Theo đánh giá của ngân hàng này, đà tăng trưởng kéo dài tới 6 tháng đầu năm 2022 nhưng các dấu hiệu giờ đây lại cho thấy, đã đến lúc ngành xuất khẩu của Việt Nam cần chuẩn bị cho một đoạn đường “không mấy bằng phẳng” sắp tới.
Nội dung chính tại báo cáo cập nhật lần này của HSBC tập trung vào việc Việt Nam đã bị ảnh hưởng không nhẹ khi thương mại toàn cầu chậm lại. Sự sụt giảm bắt nguồn từ suy thoái kinh tế ở Mỹ, điểm đến xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Cùng với đó, dù nhu cầu nội địa tiếp tục hỗ trợ tăng trưởng trong tháng 11, nhưng lạm phát vẫn sẽ là một vấn đề đáng lưu tâm.
5 Tháng Mười Hai 2022, 19:12
“Trong tháng 11, lần đầu tiên trong vòng 2 năm, Việt Nam chứng kiến mức sụt giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước trong tăng trưởng xuất khẩu, suy giảm ở tất cả các lĩnh vực. Cụ thể, lĩnh vực điện tử và dệt may/da giày, hai trụ cột xuất khẩu của Việt Nam, đã giảm tốc do nhu cầu “hạ nhiệt” ở các nước phương Tây”, báo cáo lưu ý.
Xuất khẩu của Việt Nam đã sụt giảm 7,4% so với cùng kỳ năm trước, giảm nhiều hơn so với dự báo của HSBC (-2,3%) trong tháng 11/2022.
“Chúng tôi nhận thấy xuất khẩu hai lĩnh vực – máy móc và thiết bị - bên cạnh sản phẩm gỗ đã bắt đầu đi xuống”, ngân hàng này nhấn mạnh.
Theo khối phân tích của HSBC, vì Việt Nam đã hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới nên khó tránh khỏi việc bị ảnh hưởng liên lụy.
“Là một ngôi sao đang lên và đã thâm nhập sâu vào hệ sinh thái sản xuất toàn cầu, Việt Nam không tránh khỏi những tác động do đợt thương mại toàn cầu chậm lại đáng kể này, nói cách khác, giai đoạn "chững lại" đã tới”, HSBC cho biết và dẫn chứng cụ thể, chỉ số PMI đã liên tục giảm từ tháng 5 năm ngoái, đi sâu vào vùng thu hẹp sản xuất từ tháng 9 với số lượng đơn hàng mới sụt giảm.
Thậm chí, theo Ngân hàng HSBC, Việt Nam thuộc diện "đứng mũi chịu sào" xét về mức độ bị tác động. Kể từ tháng 9, hơn 630.000 công nhân bị ảnh hưởng do đơn hàng nước ngoài giảm sút, trong đó, khoảng 90% phải giảm giờ làm.
Nguyên nhân dẫn đến việc xuất khẩu sụt giảm, theo HSBC, xuất phát từ chính lĩnh vực điện tử, vốn chiếm khoảng 35% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam.
Đơn hàng điện tử mới trên thế giới bắt đầu giảm mạnh từ cuối năm 2022, ảnh hưởng đến lĩnh vực điện tử tiêu dùng nhiều hơn là sản xuất công nghiệp.
Thời kỳ ‘ngủ đông’ đang tới do suy thoái kinh tế ở Mỹ?
Tác động xảy ra trên diện rộng tại ba điểm đến chính của xuất khẩu Việt Nam là Mỹ, Trung Quốc đại lục và châu Âu.
“Mặc dù vậy, các lĩnh vực xuất khẩu khác của Việt Nam lại có xu hướng bị ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế đặc biệt là ở Mỹ”, theo ngân hàng HSBC.
Cần lưu ý rằng, kể từ khi xảy ra căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, Việt Nam được coi là bên chiến thắng khi giành được thị phần lớn tại thị trường Hoa Kỳ, không chỉ thấy rõ trong những lĩnh vực xuất khẩu truyền thống sang Mỹ như hàng điện tử, dệt may/da giày mà còn mở sang cả các lĩnh vực mới như máy móc, sản phẩm gỗ.
Để dẫn chứng, HSBC cho hay, tỷ trọng xuất khẩu máy móc của Việt Nam đã tăng gấp đôi lên 13% tổng kim ngạch xuất khẩu trong vòng 4 năm qua, chủ yếu nhờ sự tham gia ngày càng sâu của Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ bởi phần lớn xuất khẩu máy móc của Việt Nam liên quan tới hàng điện tử.
7 Tháng Mười Hai 2022, 14:32
Đồng thời, thị trường Mỹ cũng chiếm thế thống lĩnh với thị phần đã tăng hơn gấp ba trong chưa đầy 10 năm. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng được hưởng lợi nhờ thị trường bất động sản Hoa Kỳ bùng nổ và nhu cầu nội thất gỗ tăng cao.
Nhờ đó, Mỹ đã củng cố vị thế thống lĩnh đối với sản phẩm gỗ xuất khẩu của Việt Nam, hiện đang nắm đến 60% thị phần.
Tuy nhiên, theo HSBC, tình hình kinh doanh nhà ở Mỹ đang bắt đầu chững lại trong bối cảnh lãi suất cho vay, cầm cố tăng lên, xu hướng này cũng được ghi nhận tại thị trường bất động sản châu Âu.
“Tình trạng này đã dẫn tới sự suy giảm đáng kể trong xuất khẩu sản phẩm gỗ của Việt Nam”, HSBC lưu ý.
Ngoài ra, xuất khẩu truyền thống của Việt Nam với các ngành mũi nhọn như dệt may và da giày cũng đã bắt đầu đi xuống. Mặc dù hai lĩnh vực này vẫn hỗ trợ nhiều cho tăng trưởng xuất khẩu trong quý 3 năm nay, nhưng theo HSBC, đó chủ yếu là do hiệu ứng cơ sở thấp mà giờ đây không còn nữa.
“Trong bối cảnh lạm phát cao và tiêu dùng dịch chuyển từ hàng hóa sang dịch vụ ở các nước phương Tây (dịch vụ giờ đang chiếm khoảng 60%), chúng tôi dự báo Việt Nam sẽ còn chứng kiến tình hình sụt giảm trong lĩnh vực này”, ngân hàng HSBC nhấn mạnh.
Lạm phát sẽ gia tăng
Theo báo cáo mới cập nhật của HSBC, bất chấp các yếu tố bên ngoài suy yếu, nhu cầu trong nước của Việt Nam tiếp tục bùng nổ - phần nào đem tới cứu cánh.
Tuy tốc độ bắt đầu giảm nhiệt, nhưng doanh thu bán lẻ vẫn là trụ cột vững mạnh cho tăng trưởng trong tháng 11 vừa qua. Dù vậy, lạm phát vẫn là một vấn đề “ngày càng đáng lưu tâm” với Việt Nam, vượt mức trần 4% của NHNN lần thứ hai.
Ngân hàng này phân tích, khác với các nước láng giềng trong khu vực, Việt Nam tiếp tục chứng kiến áp lực tăng trong lĩnh vực năng lượng, kết quả của tình trạng thiếu hụt năng lượng trong nước. Mặt khác, cũng giống như các quốc gia khác, lạm phát cơ bản đã tăng mạnh, phản ánh thị trường lao động đang được cải thiện.
Do đó, cộng với hiệu ứng cơ sở không thuận lợi, HSBC đã dự báo lạm phát của Việt Nam sẽ còn tiếp tục gia tăng trong vài tháng tới.
Nêu cụ thể hơn, HSBC cho hay, doanh thu bán lẻ tăng 17% tháng 11 so với cùng kỳ năm trước, dù có dấu hiệu sơ khởi thể hiện quá trình tăng trưởng chững lại, nhưng theo HSBC, xu hướng này sẽ được duy trì vững vàng khi thị trường lao động tiếp tục được cải thiện.
Thị trường lao động trong ngành du lịch vẫn đang trong quá trình phục hồi. Việt Nam đã đón khoảng 600.000 lượt khách du lịch trong tháng 11, đưa tổng số khách nước ngoài lên mức gần 3 triệu (16% của mức năm 2019).
7 Tháng Mười Hai 2022, 15:45
Bên canh đó, dù vắng bóng khách du lịch Trung Quốc nhưng Việt Nam đã chủ động khai thác những thị trường mới nhất như Ấn Độ. Theo số liệu của Tổng cục Du lịch Việt Nam, khách Ấn chiếm khoảng 4% tổng du khách đến Việt Nam trong năm nay tính đến thời điểm hiện tại.
“Mặc dù quy mô chưa lớn, chúng tôi cho rằng việc mở rộng sang các thị trường mới ít nhất cũng sẽ mang lại sự hỗ trợ cần thiết”, theo HSBC.
Về vấn đề lạm phát, hiện đã vượt mức trần 4% của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), theo HSBC, lạm phát toàn phần trong tháng 11 tăng 0,4% so với tháng trước, tương đương mức 4,4% so với cùng kỳ năm trước. Lạm phát cơ bản gần đạt 5% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy sự phục hồi nhanh chóng của nhu cầu trong nước.
“Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng thiếu năng lượng, nhiên liệu, tạo áp lực cho lạm phát toàn cầu. Không chỉ giá xăng được điều chỉnh tăng lên mà chi phí nguyên liệu đầu vào cũng được điều chỉnh tăng trên diện rộng”, theo HSBC.
Cộng với hiệu ứng cơ sở không thuận lợi, HSBC dự báo áp lực lạm phát của Việt Nam sẽ còn tăng trong vài quý tới, khiến Ngân hàng Nhà nước nhiều khả năng phải tiếp tục có các biện pháp tiền tệ để “hãm phanh”.
