Nhiều doanh nghiệp Việt Nam phải xin "khất nợ" trái phiếu
© Sputnik / Vladimir Astapkovich
/ Đăng ký
Năm 2023, áp lực đáo hạn trái phiếu là rất lớn, lên tới 272.853 tỷ đồng, trong khi trái phiếu phát hành mới vẫn đóng băng, không có lô trái phiếu doanh nghiệp nào được phát hành trong 3 tuần đầu tháng 1/2023.
Ngoài ra, thị trường bất động sản và các kênh huy động vốn như chứng khoán, tín dụng, huy động vốn từ người mua nhà… đều gặp khó khăn, khiến doanh nghiệp phát hành khó tìm nguồn vốn đảo nợ. Nếu để đổ vỡ sẽ gây hệ luỵ hết sức phức tạp.
Áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp
Báo cáo của Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDIRECT cho thấy, trong quý 1/2023, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ đáo hạn vào khoảng 30.655 tỷ đồng (giảm 40,3% so với quý 4/2022 và tăng 246,7% so với cùng kỳ năm trước).
Tuy nhiên, trong quý 2 và quý 3 năm nay, áp lực đáo hạn sẽ tăng mạnh trở lại với giá trị lần lượt đạt 93.139 tỷ đồng (tăng 169% so với cùng kỳ) và 89.488 tỷ đồng (tăng 49,9% so với cùng kỳ).
Sáng quý 4, giá trị đáo hạn sẽ hạ nhiệt 33,4% so với quý trước về mức 59.571 tỷ đồng (tăng 16% so với cùng kỳ).
VNDIRECT lưu ý, giá trị đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2023 sẽ đạt khoảng 272.853 tỷ đồng (tăng 76,6% so với cùng kỳ). Tỷ lệ trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn của ngành bất động sản là 37,6%; ngành tài chính – ngân hàng là 37% và các ngành khác là 25,5%.
Trong đó đã bao gồm các đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ năm 2019 tới nay và bao gồm cả các doanh nghiệp phát hành đã thực hiện mua lại trái phiếu trước thời gian đáo hạn.
Trong bối cảnh áp lực đáo hạn trái phiếu là rất lớn, trái phiếu phát hành mới vẫn đóng băng, khi không có lô TPDN nào được phát hành trong 3 tuần đầu tháng 1/2023.
Bên cạnh đó, thị trường bất động sản và các kênh huy động vốn như chứng khoán, tín dụng, huy động vốn từ người mua nhà… đều gặp khó khăn, khiến doanh nghiệp phát hành khó tìm nguồn vốn đảo nợ.
Nhiều doanh nghiệp xin “khất nợ” trái phiếu
Ngay từ đầu năm 2023, nhiều doanh nghiệp đã phải "khất nợ" trái phiếu đến hạn thanh toán.
Chẳng hạn, Công ty CP Tập đoàn Đức Long Gia Lai (DLG) vừa mới đây đã xin lùi thời gian trả nợ trái phiếu hơn 181 tỷ đồng. Đây là lô trái phiếu mã 30122017-01, phát hành ngày 30/12/2017 và đáo hạn vào ngày 30/12/2022 (kỳ hạn 5 năm). Lô gồm 134 trái phiếu mệnh giá 1 tỷ đồng, tổng huy động 134 tỷ đồng, lãi suất 10%/năm, kỳ hạn thanh toán lãi 6 tháng/lần.
Thêm vào đó, DLG còn phải thanh toán tiền gốc hơn 117 tỷ đồng, lãi hơn 64 tỷ đồng, tổng cộng là hơn 181 tỷ đồng. Đức Long Gia Lai cho biết đang đàm phán và thỏa thuận với trái chủ để gia hạn, kéo dài thời gian trả nợ gốc và lãi theo quy định của pháp luật.
Lý giải nguyên nhân chậm thanh toán, công ty cho biết, do ảnh hưởng bởi thiên tai dịch bệnh kéo dài, gây ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn, đồng thời lãi suất tăng cao, tín dụng siết chặt… dẫn đến dòng tiền còn hạn chế, chưa đáp ứng theo kế hoạch thanh toán nợ.
Một trường hợp khác là Công ty cổ phần Hưng Thịnh INCONS vừa qua cũng thông báo về việc chậm thanh toán gốc, lãi trái phiếu HTNBH2122002 đáo hạn vào ngày 31/12/2022.
Lô trái phiếu này có giá trị phát hành 300 tỷ đồng, doanh nghiệp mới thanh toán được tiền lãi và 90 tỷ đồng tiền gốc, hiện vẫn còn nợ nhà đầu tư 210 tỷ đồng nợ gốc.
Chưa thể thanh toán đúng hạn ngày 3/1/2023, Hưng Thịnh INCONS đã “khất” nhà đầu tư trả một nửa tiền gốc đầu tháng 3/2023 và nửa còn lại cuối tháng 3. Công ty cho biết, tín dụng bị thắt chặt, các thị trường vốn khác (chứng khoán, trái phiếu) không tích cực, các chủ đầu tư không thu xếp kịp nguồn để thanh toán cho công ty đã khiến nguồn tiền bị ảnh hưởng.
Theo FiinRatings, khó khăn thanh khoản sẽ còn tiếp tục trong năm nay. Trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn sẽ có điểm rơi vào năm 2023 và 2024, lần lượt ở mức 157.970 và 341.270 tỷ đồng.
“Thị trường có thể chứng kiến thêm nhà phát hành mất khả năng thanh toán, đặc biệt là doanh nghiệp liên tục tăng cường đòn bẩy trong ít nhất 3 năm và có dòng tiền yếu”, VOV dẫn ý kiến chuyên gia FiinGroup đánh giá.
10 Tháng Hai 2023, 15:57
Chuyên gia đề xuất giải pháp
Liên quan vấn đề này, chuyên gia tài chính – TS. Nguyễn Trí Hiếu nhận định, tình trạng chậm trả nợ gốc, lãi của doanh nghiệp vẫn tiếp diễn do khối lượng trái phiếu đáo hạn năm nay là rất lớn.
Dù nhiều doanh nghiệp đã cố gắng bán tài sản để thanh toán nợ cho trái chủ và đàm phán gia hạn kỳ hạn trả nợ, nhưng với tình hình thị trường bất động sản như hiện nay, việc bán tài sản cũng không hề dễ dàng.
Về giải pháp trước mắt, ông Hiếu cho rằng, các nhà phát hành cần ngồi lại với trái chủ và thông báo tình trạng thực tế của doanh nghiệp, kế hoạch tái cơ cấu doanh nghiệp, kế hoạch trả nợ và tăng quyền lợi cho các trái chủ.
Ngoài ra, doanh nghiệp cũng nên thương lượng để nhờ ngân hàng bảo lãnh, dù cửa này rất hẹp.
“Đối với những doanh nghiệp có thể trả một phần nợ trái phiếu trước hạn hoặc có tài sản đảm bảo là cổ phiếu thì nên để các trái chủ chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu doanh nghiệp. Ngoài ra, các nhà phát hành có thể bán lại tài sản cho các trái chủ với mức chiết khấu sâu”, chuyên gia khuyến nghị.
TS. Hiếu cũng cho rằng, Chính phủ nên có chương trình “hoãn nợ”, dưới dạng một chương trình hoãn nợ quốc gia dành cho các doanh nghiệp làm ăn bài bản đúng với quy định của pháp luật, cho phép doanh nghiệp hoãn nợ trong vòng 1 - 2 năm.
Bên cạnh đó, trong thời gian hoãn nợ, các nhà đầu tư, trái chủ không được đưa họ ra tòa để khởi kiện, để tòa án áp dụng Luật phá sản.
“Chính phủ cần phải có những biện pháp mạnh như vậy để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp”, ông Hiếu nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia bày tỏ lo ngại, lượng TPDN đáo hạn trong 3 năm tới (2023-2025) sẽ lên đến 700.000 tỷ đồng, chưa kể tiền lãi.
Nếu để đổ vỡ sẽ gây ra hệ luỵ vô cùng phức tạp, vì mối liên hệ ngân hàng - chứng khoán - bất động sản là khá lớn. Theo ông Lực, các ngân hàng ngày nay không chỉ đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp khá lớn (khoảng 284.000 tỷ đồng), mà còn cho vay bất động sản với hơn 2,3 triệu tỷ đồng.
“Đó là chưa kể đến chuyện bất động sản chiếm tới 65% tài sản đảm bảo của ngân hàng. Như vậy, khi thị trường bất động sản và trái phiếu đổ vỡ, ngân hàng cũng không tránh khỏi thiệt hại lớn”, theo TS. Cấn Văn Lực.
Từ đó, ông Lực cho rằng, để giảm bớt áp lực đảo nợ trái phiếu cuối năm cho các doanh nghiệp, Chính phủ và các bộ ngành phải sớm giải quyết các vụ việc vi phạm, khơi thông kênh tín dụng ngân hàng, phát hành trái phiếu.
“Đồng thời, các doanh nghiệp phải xem xét, cơ cấu lại danh mục tài sản, cố gắng hết sức để có dòng tiền trả nợ đúng hạn. Nếu quá khó khăn, doanh nghiệp có thể đàm phán với trái chủ gia hạn, hoặc có thể chấp nhận bán đi một phần tài sản nào đó để thực hiện đúng cam kết, củng cố niềm tin cho các nhà đầu tư”, ông Lực đề xuất.
Hiện nhiều chuyên gia và cơ quan quản lý đã lên tiếng kêu gọi doanh nghiệp đa dạng hóa nguồn vốn huy động để đảo nợ trái phiếu. Tuy vậy, trước tình hình hiện tại, việc tìm kiếm nguồn vốn mới là không dễ khi niềm tin suy giảm, tín dụng bị kiểm soát chặt, thị trường chứng khoán trầm lắng.
Ngoài ra, việc bán tài sản bất động sản của doanh nghiệp cũng gặp khó khăn khi giá giảm tới 30-40%. Ngay cả doanh nghiệp tốt cũng phải lao đao tìm vốn.
Một điều may mắn là Dự thảo sửa đổi Nghị định 65/2022/NĐ-CP có nhiều quy định tích cực, bao gồm đề xuất cho phép doanh nghiệp phát hành được gia hạn kỳ hạn trái phiếu thêm 2 năm, trong khi một số quy định khác cũng được tạm “hoãn” 1 năm thực hiện.
13 Tháng Mười Một 2022, 21:09
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, Bộ đang lấy ý kiến trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 65/2022/NĐ-CP.
Bộ cũng sẽ phối hợp với các bộ, ngành tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, rà soát lại Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp để sửa đổi các quy định về điều kiện phát hành trái phiếu của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP về chào bán, giao dịch trái phiếu riêng lẻ, từ đó giúp tháo gỡ các khó khăn cho doanh nghiệp.
