“Các ông đã bị bắt làm tù binh!” – Hồi ức của vị tướng ở Dinh Độc Lập
16:08 30.04.2025 (Đã cập nhật: 15:07 06.05.2025)
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
Đăng ký
“Các ông đã bị bắt làm tù binh, các ông phải tuyên bố đầu hàng vô điều kiện, không bàn giao gì cả”. Đây là lời tuyên bố đanh thép của Trung tướng, Anh hùng LLVTND Phạm Xuân Thệ - người trực tiếp chỉ huy bắt Tổng thống Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng vô điều kiện tại Dinh Độc Lập. Sau nửa thế kỷ hòa bình, ký ức trong ông chưa bao giờ phai mờ.
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025), Sputnik trân trọng lắng nghe và ghi lại những hồi ức sâu sắc từ Trung tướng, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Phạm Xuân Thệ – người trực tiếp tham gia và chứng kiến thời khắc lịch sử chấm dứt chiến tranh, mở ra kỷ nguyên hòa bình cho dân tộc Việt Nam.
Một số hình ảnh của Trung tướng Phạm Xuân Thệ
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
Dù nửa thế kỷ đã trôi qua, ký ức về giây phút Tổng thống chính quyền Sài Gòn Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng vô điều kiện vẫn in đậm trong tâm trí vị tướng – như một dấu mốc không thể phai mờ trong hành trình đấu tranh thống nhất đất nước.
Khoảnh khắc lịch sử
Tôi rất may mắn năm 1975 tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh. Khi ấy tôi là Trung đoàn phó Trung đoàn 66, thuộc Sư đoàn 304, Quân đoàn 2. Quân đoàn 2 là một trong 5 cánh quân tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh và có nhiệm vụ tấn công từ hướng Đông và đánh thẳng vào Sài Gòn. Tôi may mắn được chỉ huy Trung đoàn giao nhiệm vụ đi đầu của binh đoàn thọc sâu cùng lực lượng xe tăng của Lữ đoàn 203 cùng các đơn vị chiến đấu khác. Gặp địch ở đâu triển khai đội hình chiến đấu ở đó. Sau khi rút trận, nhanh chóng lên xe để tiến thẳng vào nội đô Thành phố Sài Gòn. Là đội hình của binh đoàn thọc sâu, chúng tôi có trên 400 xe tăng, xe thiết giáp, xe chở công binh và lực lượng pháo phòng không.
Một số hình ảnh của Trung tướng Phạm Xuân Thệ
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
Ngày 29/4, chúng tôi thực hành xuất phát tiến công theo dọc Quốc lộ 51 đến Xa lộ Sài Gòn. 5h sáng đến cầu Sài Gòn, chúng tôi bị quân địch chặn lại. Tại đây, chúng tôi triển khai đội hình chiến đấu khoảng 2 tiếng đồng hồ. Tại đây, chúng tôi bắn cháy 4 chiếc xe tăng của địch, phá nhiều u súng lô cốt của quân Ngụy Sài Gòn. Gần 20 cán bộ hy sinh ngay tại đầu cầu Sài Gòn.
Vượt qua được cầu Sài Gòn, theo mệnh lệnh, chúng tôi nhanh chóng đưa lực lượng chiếm cầu Sài Gòn. Bởi nếm chậm trễ, địch sẽ phá cầu Sài Gòn, thì toàn bộ binh đoàn thọc sâu của Quân đoàn 2 sẽ không thể tiến vào nội đô TP. Sài Gòn. Khi chúng tôi vượt được cầu, địch bỏ chạy. Chúng tôi tiếp tục hành quân đuổi địch dọc theo con đường đó. Đến tầm 10h sáng, chúng tôi đã vào đến nội đô Sài Gòn. Đến cầu Thị Nghè, địch tiếp tục chống cự, chúng tôi triển khai đội hình chiến đấu và tiêu diệt một số lực lượng của địch và bắn cháy xe của địch. Vượt qua cầu Thị Nghè, chúng tôi tiến vào đường Thống Nhất (giờ là đường Lê Duẩn) và tiến thẳng vào Dinh Độc lập.
Cách Dinh Độc lập khoảng hơn 100m, tôi thấy chiếc xe tăng thứ nhất húc vào cổng trái khựng lại, chiếc thứ hai vòng qua phải vượt qua, vào trong sân Dinh Độc lập. Tôi ngồi trên chiếc xe ghép cùng một số cán bộ, trợ lý cũng tiến vào trong sân. Khi ấy, mục đích là lên cắm cờ và không biết nội các của Dương Văn Minh còn trong đó.
Phóng viên báo chí ở sân Dinh Độc lập chỉ lối cho chúng tôi lên. Tại chiếu nghỉ cầu thang thứ nhất, một người từ trong phòng đi ra, đứng trước mặt tôi và nói:
“Tôi là Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh, phụ tá cho Tổng thống Dương Văn Minh. Toàn bộ nội các đang trong phòng họp, mời quân giải phóng vào làm việc”.
Hình ảnh tư liệu tại sự kiện lịch sử Giải phóng miền Nam - thống nhất đất nước Việt Nam (30/4/1975)
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
Lúc này, chúng tôi mới biết nội các chính quyền Sài Gòn đang ở đó. Ông Hạnh dẫn chúng tôi vào phòng họp. Tại đây, chúng tôi tiến vào và lăm lăm súng trong tay. Nội các Dương Văn Minh vẻ mặt lo sợ. Ông Hạnh chỉ vào người đàn to cao và giới thiệu là Tổng thống Dương Văn Minh, người bên cạnh là Thủ tướng Vũ Văn Mẫu.
“Chúng tôi đã biết quân giải phóng tiến công nội đô, đang chờ quân giải phóng vào để bàn giao”, Tổng thống Dương Văn Minh nói sau khi giới thiệu xong.
“Các ông đã bị bắt làm tù binh, các ông phải tuyên bố đầu hàng vô điều kiện, không bàn giao gì cả”, ngay lúc đó tôi nói.
Hình ảnh tư liệu tại sự kiện lịch sử Giải phóng miền Nam - thống nhất đất nước Việt Nam (30/4/1975)
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
Lúc này, vẻ mặt của họ càng lo sợ hơn nữa.
Trong khi đó, bên ngoài Dinh Độc lập, trên khắp đường phố Sài Gòn, quân giải phóng tiến vào rất đông. Tiếng súng nổ mừng chiến thắng vang lên liên tục. Ngồi trong Dinh, ông Minh và ông Mẫu nghĩ ở ngoài vẫn đang giao tranh, nên tuyên bố đầu hàng tại đây, bởi ra ngoài sẽ không an toàn.
“Quân giải phóng đã làm chủ thành phố Sài Gòn và đảm bảo an toàn cho ông”, tôi nói.
Lúc bấy giờ, ông ta mới yên tâm đi sang Đài phát thanh Sài Gòn để tuyên bố đầu hàng. Khi ấy, hơn 2h chiều ngày 30/4/1974, khi ngồi trên xe đi từ dinh Độc Lập đến đài phát thanh, ra khỏi cổng, tôi thấy xe tăng, xe chở bộ binh và người dân đang tiến vào rất đông.
Hình ảnh tư liệu tại sự kiện lịch sử Giải phóng miền Nam - thống nhất đất nước Việt Nam (30/4/1975)
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
Trên đường sang Đài phát thanh, nhân dân Việt Nam tay bắt mặt mừng, có người dân còn trèo lên xe tăng của quân giải phóng để xem.
Sau khi đồng ý đi, tôi cùng đồng đội đưa Dương Văn Minh và Vũ Văn Mẫu lên xe ghép 8 người ngồi, để sang đài phát thanh để soạn thảo văn bản và tuyên bố đầu hàng. Lúc đó, Trung đoàn 66 của chúng tôi đã đánh chiếm được đài phát thanh.
Tôi ngồi ngoài để không cho Dương Văn Minh bỏ chạy. Đồng thời, không để cho quân địch ám sát Dương Văn Minh. Ngồi trên xe ghép, tôi hỏi Dương Văn Minh:
“Ông thấy sức mạnh quân giải phóng thế nào?”
“Khi biết quân giải phóng tiến quân nội đô, chúng tôi biết là mình đã thất bại”, Dương Văn Minh nói.
“Biết thất bại, tại sao không tuyên bố đầu hàng từ trước, để chúng tôi không đánh vào sào huyệt rồi mới tuyên bố?”, tôi hỏi tiếp.
“Khi quân giải phóng gần tiến vào nội đô, tôi đã tuyên bố đầu hàng. Nhưng dưới tôi, còn nhiều người không đồng tình. Họ sẽ khử tôi mất”, ông Minh lo lắng.
Tại đây, tập thể chúng tôi ngồi bàn bạc soạn thảo lời tuyên bố đầu hàng. Sau đó Dương Văn Minh đọc và viết lại và đọc trước máy ghi âm và đưa vào máy phát trên Đài Tiếng nói Sài Gòn. Tôi rất tiếc, hai bản thảo tuyên bố đầu hàng này đút vào túi áo. Chiếc áo này tôi mặc kể từ ngày hành quân 10/4, thấy bẩn quá nên tôi bỏ đi. Vậy là mất hai bản thảo.
Hình ảnh tư liệu tại sự kiện lịch sử Giải phóng miền Nam - thống nhất đất nước Việt Nam (30/4/1975)
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
Là người được giao nhiệm vụ chỉ huy việc bộ binh đi đầu phối hợp với bộ xe tăng để đánh địch tiến vào nội đô thành phố, đặc biệt được chiến đấu trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, chúng tôi quyết tâm rất cao. Ngay sau khi nhận được bức điện động viên của Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp với nội dung:
“Thần tốc, táo bạo, quyết thắng”, “Thần tốc, thần tốc hơn nữa. Táo bạo, táo bạo hơn nữa. Tranh thủ từng phút, từng giờ, xốc tới mặt trận, giải phóng miền Nam”.
Lời động viên này đã thôi thúc tinh thần quyết tâm chiến đấu mạnh mẽ hơn bao giờ hết của chúng tôi. Bằng mọi cách phải tiêu diệt được địch và phải nhanh chóng tiến vào được nội đô thành phố để giải phóng Sài Gòn.
Niềm vui chiến thắng và sự nặng trĩu của chiến tranh
Khi Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng, chúng tôi lâng lâng rất vui, bởi đã thực hiện được nhiệm vụ cấp trên giao cho. Chúng tôi xác định, Chiến dịch Hồ Chí Minh là chiến dịch kế tiếp tất cả các chiến dịch trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân Việt Nam.
Từ khi ký Hiệp định Geneve, miền Bắc được giải phóng. Còn miền Nam vẫn đang đấu tranh để thống nhất. Đây là cuộc đấu tranh của toàn dân tộc, toàn quân đội. Biết bao nhiêu người hy sinh, từ những năm Mỹ bắt đầu đổ bộ và chính quyền Ngô Đình Diệm đã tàn sát nhân dân Việt Nam. Được nhân dân đùm bọc, ủng hộ và xây dựng lực lượng, hoàn thành được nhiệm vụ, chúng tôi rất phấn khởi.
Bên cạnh niềm vui, đâu đó trong chúng tôi vẫn xen lẫn nỗi buồn, bùi ngùi và xúc động, thương nhớ đồng chí đồng đội của mình. Trong cuộc chiến, nhiều đồng chí đồng đội hy sinh tại cửa ngõ, cách nội đô khoảng 10km và chỉ vài tiếng đồng hồ trước khi miền Nam được giải phóng, đất nước được thống nhất. Chứng kiến trực tiếp sự ác liệt của chiến tranh, tận mắt chứng kiến đồng chí đồng đội hy sinh; chí căm thù của chúng tôi hừng hực, quyết tâm bằng mọi giá phải chiến đấu, giành thắng lợi cuối cùng.
Một số hình ảnh của Trung tướng Phạm Xuân Thệ
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
Nhân dân Việt Nam không mong muốn có chiến tranh. Nhưng kẻ thù buộc chúng tôi phải đứng lên chống lại sự xâm lược. Khi giành được độc lập, thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, tức là mục đích không phải tiêu diệt kẻ thù. Nhưng kẻ thù buộc chúng tôi dùng vũ khí chống lại. Đánh để quân Mỹ “cút”, chứ không phải đánh cho chết. Đánh cho ngụy “nhào”, chứ không phải tiêu diệt hoàn toàn. Hành động mang tinh thần nhân văn của dân tộc. Bởi lời Bác đã dạy, dân tộc Việt Nam là một, dù họ có lầm đường lạc lối.
Một số hình ảnh của Trung tướng Phạm Xuân Thệ
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
Toàn bộ các trận đánh đều diễn ra ngoại vi, chứ không phải trong thành phố. Là người chỉ huy, tôi thấy rõ sự tài tình của Đảng, của Quân đội nhân dân Việt Nam, khi điều kéo địch ra khu vực vắng, đánh ở những nơi không có dân, không thiệt hại tài sản của dân.
Lời cảm ơn nhân dân Liên Xô
Những năm chiến tranh, Liên Xô giúp đỡ Việt Nam rất nhiều. Có được thắng lợi này, bằng ý chí và tài lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và nhân dân Việt Nam, không thể không kể đến sức mạnh vũ khí từ Liên Xô viện trợ. Đó là sự giúp đỡ quý báu, cả về vật chất và tinh thần.
Tôi may mắn được sang Nga học vào năm 1982-1983. Những năm 1980, tôi còn nhớ cố vấn của Nga xuống tận cấp Trung đoàn, để chúng tôi sát cánh cùng các sĩ quan Nga, nâng cao tiềm lực, xây dựng lực lượng vũ trang của QĐND Việt Nam vững mạnh. Đặc biệt, trong chiến tranh, vũ khí chiến đấu của Việt Nam đa phần là từ Nga viện trợ, từ viên đạn cho đến các thiết bị vũ khí. Đây là sự giúp đỡ không quên mà chúng tôi luôn trân trọng và biết ơn Đảng Cộng sản Liên Xô và nhân dân Liên Xô trong suốt năm tháng chiến tranh và cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Trân trọng lịch sử là nền tảng phát triển tương lai
Chúng có nhiều dịp gặp gỡ, trò chuyện với các thế hệ tân binh khi nhập ngũ, chúng tôi luôn căn dặn và gửi gắm tới thế hệ trẻ hiện nay phải biết trân trọng xương máu ông cha. Đặc biệt, trân trọng lịch sử của dân tộc là nền tảng phát triển tương lai. Hơn 4.000 năm dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam trải qua bao tổn thất và mất mát. Xương máu đổ ra thành núi, thành sông. Giờ đây, đất nước hòa bình - độc lập, tất cả thế hệ ngày nay, mai sau và cả thế hệ chúng tôi phải luôn biết ơn, trân trọng và giữ gìn hòa bình cho đất nước, để cuộc sống toàn dân được phồn vinh.
Một số hình ảnh của Trung tướng Phạm Xuân Thệ
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
Đồng thời, thế hệ trẻ ngày nay cần trau dồi kiến thức để xây dựng đất nước. Và đề cao cảnh giác, bằng mọi cách xây dựng nền tảng phát triển đất nước.
Một số hình ảnh của Trung tướng Phạm Xuân Thệ
© Ảnh : Trung tướng Phạm Xuân Thệ
