Mỹ vẫn chưa học được gì từ Chiến tranh Việt Nam
© AP Photo / U.S. Air ForceMáy bay ném bom B-57 của Không quân Hoa Kỳ trong Chiến tranh Việt Nam

© AP Photo / U.S. Air Force
Đăng ký
Chiến tranh Việt Nam - cuộc xung đột bị xem là phi lý nhất trong thế kỷ 20 và nhiều người Mỹ vẫn không thể hiểu vì sao Hoa Kỳ đem quân tham chiến ở Việt Nam.
Đặc biệt, dù nước Mỹ từng rất chia rẽ trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam, nhưng ở cuộc khảo sát mới nhất, đa số người Mỹ lại cho rằng, nước Mỹ hiện nay còn chia rẽ sâu sắc hơn thời kỳ chiến tranh Việt Nam.
Cay đắng hơn, nước Mỹ ngày nay dường như vẫn chưa hề rút ra được bài học nào từ cuộc chiến phi nghĩa ấy.
Người Mỹ nghĩ gì về Chiến tranh Việt Nam?
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày kết thúc Chiến tranh Việt Nam (30/4/1975–30/4/2025), một cuộc khảo sát rộng khắp nước Mỹ do Nexstar Media phối hợp với Trung tâm Khảo sát Đại học Emerson (Hoa Kỳ) thực hiện đã hé lộ những góc nhìn sâu sắc về cách người dân Mỹ hiện nay đánh giá cuộc chiến kéo dài hai thập kỷ này.
Đáng nói, khoảng một phần tư số người tham gia khảo sát là cựu binh từng tham chiến tại Việt Nam.
Cuộc khảo sát của Đại học Emerson và Nexstar Media được thực hiện từ ngày 8 đến 11 tháng 4 năm 2025, gồm 1.000 người trưởng thành và 250 cựu binh Chiến tranh Việt Nam.
© Sputnik / Vitaliy Sobolev / Chuyển đến kho ảnhChiến tranh ở Việt Nam (1964-1975). Các cư dân Việt Nam bị thiệt hại vì những trận ném bom của máy bay Mỹ

Chiến tranh ở Việt Nam (1964-1975). Các cư dân Việt Nam bị thiệt hại vì những trận ném bom của máy bay Mỹ
© Sputnik / Vitaliy Sobolev
/ Theo kết quả khảo sát, 44% người trưởng thành tại Mỹ cho rằng Chiến tranh Việt Nam là không chính đáng – là cuộc chiến phi nghĩa - trong khi chỉ có 29% cho rằng cuộc chiến này là có lý do.
“Chiến tranh Việt Nam được xem là cuộc xung đột phi nghĩa nhất trong vòng một thế kỷ qua”, - kết quả khảo sát của Đại học Emerson và Nexstar Media thừa nhận.
Đây là tỷ lệ thấp nhất ủng hộ tính chính đáng của một cuộc chiến tranh trong vòng 100 năm qua. Rất ít người ủng hộ chiến tranh Việt Nam so với các cuộc chiến khác như Iraq (38% cho là không chính đáng), Afghanistan (35%), Chiến tranh vùng Vịnh (26%), Chiến tranh Triều Tiên (22%) và Chiến tranh Thế giới thứ hai (10%).
Đáng chú ý, 46% cựu binh từng tham gia Chiến tranh Việt Nam cho rằng cuộc chiến là phi nghĩa. Đây là cuộc xung đột duy nhất mà các cựu binh tham gia cho là không chính đáng.
“Chúng tôi đã hỏi các cựu binh về 6 cuộc chiến khác nhau, từ Chiến tranh Thế giới thứ nhất cho đến Afghanistan và Iraq. Họ cho rằng tất cả các cuộc chiến đó đều chính đáng – ngoại trừ Chiến tranh Việt Nam mà chính họ từng tham gia”, - theo Giám đốc Trung tâm Khảo sát Emerson, ông Spencer Kimball.
© AP Photo / Henri HuetLính Mỹ nhìn đám thi thể những người Việt bị họ giết chết. Chiến tranh Việt Nam, năm 1967

Lính Mỹ nhìn đám thi thể những người Việt bị họ giết chết. Chiến tranh Việt Nam, năm 1967
© AP Photo / Henri Huet
Đa số cựu binh cho rằng Hoa Kỳ lẽ ra không nên can dự vào Việt Nam, và chỉ 29% đánh giá rằng nước Mỹ ngày nay đã trở nên thận trọng hơn trong việc tham gia các xung đột quân sự sau cuộc chiến này.
“Nhìn chung, người Mỹ nói với chúng tôi rằng Hoa Kỳ lẽ ra không nên can dự vào cuộc xung đột đã cướp đi sinh mạng của hơn 58.000 quân nhân Mỹ cùng hàng trăm nghìn binh sĩ và dân thường Việt Nam”, - lãnh đạo Emerson nhấn mạnh.
Người Mỹ không hiểu vì sao Hoa Kỳ đem quân sang Việt Nam
Cũng theo kết quả khảo sát, một nửa số người trưởng thành được hỏi thắc mắc về lý do Hoa Kỳ tham chiến tại Việt Nam.
Trong khi đó, 60% cựu binh cho biết họ có thể hiểu được mục tiêu của cuộc chiến, nhưng vẫn có 40% vẫn không hiểu vì sao Mỹ tham chiến ở Việt Nam.
Về giáo dục, người dân Mỹ cũng có quan điểm khác nhau: 24% cho rằng học sinh được dạy một bức tranh quá tích cực, 21% cho rằng quá tiêu cực, 17% cho rằng chính xác, và 38% không chắc chắn .

Chiến tranh ở Việt Nam
© Sputnik / RIA Novosti
/ Trong số những người sống trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam, 56% cho rằng Tổng thống Lyndon Johnson thường xuyên đánh lừa người dân về cuộc chiến, trong khi 11% tin ông đã nói thật.
Đặc biệt, có đến 74% cựu binh cho rằng Tổng thống Johnson đã lừa bịp dân chúng, trong khi 10% cho rằng cựu Tổng thống Mỹ có vẻ đã trung thực.
Không học được bài học nào
Một phần lớn người Mỹ (49%) cho rằng sự chia rẽ chính trị hiện nay lớn hơn so với thời kỳ Chiến tranh Việt Nam, 16% cho rằng nhỏ hơn, và 19% cho rằng không thay đổi.
Về tác động của các cuộc biểu tình phản chiến, 48% người trưởng thành cho rằng các cuộc biểu tình không có tác động, 37% cho rằng giúp kết thúc chiến tranh, và 15% cho rằng kéo dài cuộc chiến. Trong số các cựu binh, 53% cho rằng không có tác động, 34% cho rằng giúp kết thúc chiến tranh, và 13% cho rằng kéo dài cuộc chiến .
Về sức khỏe tâm thần, 70% người Mỹ được hỏi cho rằng các cựu binh Việt Nam không được đón nhận tử tế khi trở về nước.
79% cựu binh bị rối loạn stress sau sang chấn (PTSD) là một “vấn đề nghiêm trọng”, nhưng chỉ 25% cho biết họ thực sự tìm đến các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần.

Chiến tranh ở Việt Nam
© Sputnik / RIA Novosti
/ Cuộc khảo sát này không chỉ phản ánh nhận thức hiện tại của người dân Mỹ về Chiến tranh Việt Nam mà còn cho thấy những ảnh hưởng sâu sắc và lâu dài của cuộc chiến đối với xã hội Mỹ.
Những góc nhìn đa chiều từ cả cựu binh và người dân Mỹ không chỉ góp phần giúp thế giới hiểu rõ hơn về một trong những chương bi tráng nhất của lịch sử hiện đại, mà còn cho thấy cách Việt Nam đã hun đúc và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc để giành lại độc lập, thống nhất đất nước.
Quan trọng hơn, sau chiến thắng, Việt Nam đã thể hiện rõ thiện chí hòa giải, gác lại quá khứ để hướng tới tương lai, biến kẻ thù thành đối tác, mở ra một chương mới trong quan hệ quốc tế. Với người Mỹ, ký ức về cuộc chiến cũng để lại một bài học sâu sắc về giới hạn quyền lực và hệ quả của việc can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia có chủ quyền.