Biến động lớn của ngành Toà án Việt Nam
© Ảnh : Doãn Tấn - TTXVN
Đăng ký
Sáng 3/6, tại Phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (TAND).
Tại đây, Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí đã nói về hai biến động lớn - hai biến động “rất mạnh” của ngành toà án Việt Nam.
Không lập riêng Tòa hủy phán quyết trọng tài tại các TAND khu vực
Trình bày tại phiên họp, Phó Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Tiến cho biết có ý kiến đề nghị thành lập Tòa hủy phán quyết trọng tài tại một số TAND khu vực và giữ nguyên thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết Trọng tài thương mại thuộc về TAND cấp tỉnh.
Về vấn đề này, TAND Tối cao nhận thấy việc chuyển giao toàn bộ thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài cho TAND khu vực là nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về tăng cường phân công, phân cấp, giao quyền cho cơ sở. Hơn nữa, loại việc này không phức tạp hơn so với các tranh chấp, yêu cầu kinh doanh thương mại khác và số lượng vụ việc phát sinh hàng năm cũng không nhiều, chủ yếu tập trung tại các đô thị lớn.
Tuy nhiên, nếu lập thêm Tòa chuyên trách trong lĩnh vực trọng tài tại một số TAND khu vực sẽ dẫn đến việc phát sinh bộ máy tổ chức mới, đòi hỏi phải có sự tổng kết thực tiễn và đánh giá kỹ lưỡng. TAND Tối cao cho rằng TAND khu vực – cấp Tòa án mới thành lập – đã có quy mô, thẩm quyền, đội ngũ thẩm phán đủ năng lực để đảm nhiệm các nhiệm vụ mới. Do đó, TAND Tối cao đề xuất không thành lập riêng Tòa hủy phán quyết trọng tài tại các TAND khu vực.
Thay vào đó, để tăng cường tính chuyên môn hóa, TAND Tối cao sẽ bố trí một số thẩm phán được đào tạo chuyên sâu, có năng lực phù hợp để giải quyết các vụ việc này. Dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng giao thẩm quyền xem xét hủy phán quyết trọng tài và đăng ký phán quyết trọng tài cho Tòa Kinh tế thuộc ba TAND khu vực đặt tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM.
Chỉ xem xét thủ tục, không can thiệp nội dung phán quyết trọng tài
Tại phiên họp, trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến cơ bản tán thành với đề xuất giao TAND khu vực thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài, bởi việc này phù hợp với định hướng phân định thẩm quyền giữa ba cấp Tòa án trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn.
TAND khu vực hiện có quy mô, thẩm quyền và đội ngũ thẩm phán vượt trội so với TAND cấp huyện, do đó đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ này. Dự thảo Luật cũng đã được chỉnh lý theo hướng chỉ giao thẩm quyền này cho Tòa chuyên trách về kinh tế thuộc ba TAND khu vực tại ba thành phố lớn, nhằm đảm bảo tính chuyên sâu và tập trung nguồn lực thực hiện tốt nhiệm vụ.
Cơ quan thẩm tra nhấn mạnh, việc điều chuyển các thẩm phán có kinh nghiệm từ TAND cấp tỉnh hoặc các TAND khác, kết hợp đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn sẽ góp phần nâng cao chất lượng giải quyết vụ việc.
Trong khi đó, theo Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí, việc xem xét yêu cầu hủy phán quyết trọng tài chỉ dừng lại ở khía cạnh thủ tục, không can thiệp vào nội dung phán quyết của Hội đồng trọng tài.
"Nếu anh vi phạm thủ tục, vi phạm nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam thì mới bác bỏ", Chánh án Lê Minh Trí nói.
Chánh án Lê Minh Trí cho biết, hiện dự kiến bố trí các Tòa có thẩm quyền này tại ba đô thị lớn: Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng. Ông lưu ý, một số quận huyện ở TP.HCM có quy mô tương đương hoặc lớn hơn cả một tỉnh, do đó việc lập tòa khu vực là cần thiết và phù hợp với thực tế.
Đồng thời, việc bổ sung nhiệm vụ này cho TAND khu vực được thực hiện theo đúng tinh thần của đề án đã trình Bộ Chính trị.
"Nếu giao được cho tòa tỉnh thì chúng tôi còn khỏe hơn", ông bày tỏ.
Ngành tòa án trải qua hai biến động lớn
Theo ông Lê Minh Trí, việc sửa đổi Luật Tổ chức TAND lần này phải bám sát tinh thần của đề án đã được Bộ Chính trị thông qua, trong đó gồm hai biến động rất mạnh: Thứ nhất là thay đổi mô hình Tòa án theo hướng ba cấp: TAND Tối cao, TAND cấp tỉnh và TAND khu vực – bỏ cấp trung gian. Thứ hai là tăng cường phân quyền, phân cấp cho cấp dưới.
Cụ thể, việc thành lập các TAND khu vực là thay đổi đáng chú ý: từ 693 TAND cấp huyện trước đây nay chỉ còn 355 TAND khu vực, tức giảm gần một nửa nhưng khối lượng công việc và tính chất nhiệm vụ được giao cho TAND khu vực lại lớn hơn nhiều.
Các vụ án dân sự, hành chính, kinh doanh thương mại… đều được chuyển về TAND khu vực. Do đó, cần tăng cường nguồn lực, đặc biệt là nhân lực và chuyên môn, để đảm bảo thực hiện hiệu quả chức năng mới. Cũng theo Chánh án, tới đây thẩm phán cao cấp về làm việc ở tòa khu vực cũng là bình thường, không phải như trước chỉ có thẩm phán sơ cấp...
“Sắp tới, TAND Tối cao phải tăng cường nguồn lực và nhân lực đảm bảo cho tòa khu vực thực hiện chức năng nhiệm vụ mới, vì số lượng, tính chất công việc lớn về cả án hình sự, dân sự, hành chính, kinh doanh thương mại”, Chánh án thông tin.
Thẩm phán có tâm, có tài
Phát biểu kết luận, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức TAND nhằm phục vụ cho việc tinh gọn bộ máy, nên cần đặc biệt lưu ý quy định về thẩm quyền của TAND khu vực, nhất là các quy định chuyển tiếp, để đảm bảo việc chuyển giao nhiệm vụ và hồ sơ được thông suốt, không ảnh hưởng tới quyền lợi của các tổ chức, cá nhân liên quan.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu.
© Ảnh : Doãn Tấn - TTXVN
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý phải xử lý tốt vấn đề tài sản, cơ sở vật chất hiện có và quan tâm đến việc đầu tư trang thiết bị hiện đại, đội ngũ thẩm phán tại địa phương cho giai đoạn mới.
"Đội ngũ thẩm phán, cán bộ Tòa án nếu có tâm, có tầm, có tài, có đức sẽ đáp ứng được yêu cầu xử án trong tình hình hiện nay, tạo được niềm tin của người dân, doanh nghiệp", Chủ tịch Quốc hội khẳng định.
Ông nói thêm, thời gian qua, việc triển khai thực hiện Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, cũng như Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, đã cho thấy lĩnh vực tư pháp, nội chính ngày càng được đặc biệt quan tâm.
“Bây giờ, người có tội phải xử lý nghiêm minh, nhưng đồng thời cần thấu tình đạt lý để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hiện nay”, ông Trần Thanh Mẫn nêu rõ.
Ông cũng lưu ý rằng trong thời gian tới, việc sắp xếp tổ chức bộ máy ngành tòa án và công tác quản lý, bố trí tài sản công là vấn đề rất quan trọng. Hôm qua, Tổng Bí thư đã có bài viết quan trọng về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Báo chí cũng phản ánh việc sắp xếp lại đơn vị hành chính trong giai đoạn 1 do Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện, hiện còn nhiều trụ sở bị bỏ hoang, chưa bán được hoặc chưa đưa vào vận hành.
“Tôi rất lo lắng. Tới đây, việc sắp xếp không chỉ riêng ngành tòa án mà còn ở các cơ quan khác. Nếu không có kế hoạch chủ động sử dụng ngay cơ sở vật chất hiện có thì sẽ dẫn tới tình trạng lãng phí chỗ mới thì thiếu, trong khi chỗ cũ lại không được khai thác hiệu quả. Đây là vấn đề cần phải tính toán hết sức kỹ lưỡng”, lãnh đạo Quốc hội trăn trở.
