https://kevesko.vn/20250701/viet-nam-ket-giua-cong-nghe-cao-cua-nuoc-giau-va-chi-phi-thap-cua-nuoc-ngheo-36974410.html
Việt Nam kẹt giữa công nghệ cao của nước giàu và chi phí thấp của nước nghèo
Việt Nam kẹt giữa công nghệ cao của nước giàu và chi phí thấp của nước nghèo
Sputnik Việt Nam
Việt Nam đang đứng trước một ngã rẽ chiến lược - hoặc tiếp tục phát triển lên tầm cao mới, hoặc rơi vào bẫy thu nhập trung bình như nhiều quốc gia khác đã từng... 01.07.2025, Sputnik Việt Nam
2025-07-01T18:29+0700
2025-07-01T18:29+0700
2025-07-01T18:29+0700
thế giới
chính trị
khoa học
malaysia
doanh nhân
nhập khẩu
brazil
việt nam
financial times
trung quốc
https://cdn.img.kevesko.vn/img/07e5/03/1f/10298663_0:0:3072:1728_1920x0_80_0_0_e44fa0d6773eab9ce552a921dbc538ca.jpg
Chuyên gia chỉ ra rằng, Việt Nam có lợi thế địa lý và FDI tốt, nhưng đang bị “kẹt giữa công nghệ cao của nước giàu và chi phí thấp của nước nghèo”. Nếu không cải cách thể chế, đầu tư vào kỹ năng và hạ tầng, Việt Nam sẽ sớm chậm lại như Malaysia hay Thái Lan đã từng bị.Do đó, để vượt qua, Việt Nam cần thay đổi căn cơ mô hình tăng trưởng – dựa trên đổi mới sáng tạo, cải cách thể chế và chuyên môn hóa công nghệ.Liệu Việt Nam có đang tiệm cận bẫy thu nhập trung bình?Trong bài phân tích mới nhất, TS. Phan Hoàng Điệp (Đại học RMIT) cho rằng, Việt Nam hiện ở thời điểm then chốt. Tăng trưởng ổn định, xuất khẩu vững chắc, tỷ lệ thương mại/GDP thuộc hàng cao nhất thế giới, Việt Nam còn đang tích cực hội nhập sâu với chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời thể hiện tham vọng làm chủ công nghệ mũi nhọn như 5G, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo và chất bán dẫn.Tuy nhiên, song song là hàng loạt thách thức như hạ tầng kỹ thuật lạc hậu, thiếu nhân lực công nghệ cao, dân số già hóa nhanh, cùng những biến động khó lường của thương mại toàn cầu.Từ rất nhiều bài học nhãn tiền trên thế giới, ông dẫn ví dụ: Malaysia từng tăng trưởng 7,4%/năm (1961–1996), nhưng sau đó giảm còn 4,4%. Thái Lan từ mức 7,5% xuống 5%, rồi chỉ còn 2% trong ba năm gần nhất. Brazil từng bứt phá mạnh mẽ giai đoạn 1965–1980, nhưng suốt ba thập kỷ sau đó không ghi nhận cải thiện rõ rệt về thu nhập đầu người, chuyên gia chỉ ra rằng, những quốc gia này thất bại trong việc chuyển hóa mô hình phát triển. Phụ thuộc vào lao động giá rẻ, khai thác tài nguyên hay sản xuất gia công không thể tạo ra tăng trưởng bền vững.Ông cho rằng bẫy thu nhập trung bình không phải kết quả của một cú sốc, mà là hệ quả của giới hạn mang tính cấu trúc trong mô hình phát triển. Khi nguồn vốn vật chất như nhà máy, hạ tầng, tài nguyên không còn tạo ra hiệu quả cao, quốc gia chỉ có thể tiến lên nhờ tri thức, công nghệ và cải cách thể chế.Một trong những cảnh báo là mức đầu tư cho R&D. Năm 2021, Việt Nam chỉ chi 0,42% GDP cho nghiên cứu – thấp hơn nhiều so với Hàn Quốc (4,91%), Mỹ (3,48%), Nhật Bản (3,28%), cũng như thấp hơn Thái Lan (1,33%) và Singapore (2,16%).Bên cạnh đó, GDP bình quân đầu người của Việt Nam vẫn cách rất xa các nền kinh tế phát triển: năm 2023, chỉ bằng 11% của Hàn Quốc, 10% của Nhật và 6% của Singapore – gần như không thay đổi so với ba thập kỷ trước. Đặc biệt, nếu năm 1989 thu nhập Việt Nam bằng 76% Trung Quốc, thì năm 2023 chỉ còn 31%.‘Kẹt giữa công nghệ cao của nước giàu và chi phí thấp của nước nghèo’TS. Phan Hoàng Điệp nhấn mạnh, để tránh kịch bản trì trệ, Việt Nam cần xác định lại trụ cột chiến lược, tập trung vào chuyên môn hóa công nghệ có chọn lọc.Bài học từ Hàn Quốc (bán dẫn), Nhật Bản (ô tô) hay Trung Quốc (xe điện) đều cho thấy: bắt đầu bằng việc lựa chọn đúng 1–2 ngành then chốt có thể tạo ra lợi thế đột phá.Điều này phù hợp với học thuyết lợi thế so sánh của David Ricardo: quốc gia nên tập trung vào những ngành có hiệu quả tương đối cao. Với Việt Nam, nếu xác định được các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn và đầu tư đúng mức, sẽ mở ra dư địa lớn về năng suất, thương mại và phát triển bền vững.Tuy nhiên, công nghệ là chưa đủ. Việt Nam cần tận dụng vị trí địa lý với đường bờ biển dài 3.260 km – để trở thành trung tâm thương mại hàng hải. Theo ông Điệp, cảng Vân Phong nếu được đầu tư đúng mức có thể sánh ngang Singapore nơi chỉ với diện tích nhỏ đã đạt 41,12 triệu TEU vào năm 2024, đóng góp 7% GDP cho đảo quốc này.Ngoài ra, Việt Nam cũng có thể khai thác các ngành ít được chú ý như trồng và chế biến dược liệu – lĩnh vực mà nước ta có lợi thế sinh thái lớn tại Tây Nguyên, Tây Bắc nhưng vẫn nhập khẩu tới 90% nguyên liệu.Về vấn đề này, nhiều chuyên gia quốc tế cũng đưa ra cảnh báo và khuyến nghị cụ thể. Điển hình như GS. Danny Leipziger (Đại học George Washington, nguyên Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới) cũng cho rằng, Việt Nam cần cải cách sâu hơn, thoát khỏi sự phụ thuộc vào doanh nghiệp nhà nước và khơi thông khu vực tư nhân, đặc biệt là vốn mạo hiểm. Đó là điều Singapore, Hàn Quốc và Trung Quốc đã từng làm, theo Financial Times.Bài viết trên Financial Times hôm 25/6 vừa qua cũng dẫn phân tích của Brookings Institution và IMF, cho rằng Việt Nam có lợi thế địa lý và FDI tốt, nhưng đang bị “kẹt giữa công nghệ cao của nước giàu và chi phí thấp của nước nghèo”. Nếu không cải cách thể chế, đầu tư vào kỹ năng và hạ tầng, Việt Nam sẽ sớm chậm lại như Malaysia hay Thái Lan đã từng.Như Sputnik cũng đề cập, ông Michael Kokalari, Kinh tế trưởng VinaCapital, nhận định: “Quá trình sáp nhập hành chính, tinh giản bộ máy và cải cách đang mở ra cơ hội hiếm có để Việt Nam tăng tốc trước khi dân số già hóa và dòng vốn quốc tế thay đổi hướng”.Về hướng đi, TS. Phan Hoàng Điệp nhấn mạnh, chuyển đổi mô hình kinh tế chỉ thành công khi đi kèm với cải cách sâu hệ thống giáo dục và đổi mới sáng tạo. Ông cho rằng cần phát triển các đại học nghiên cứu xuất sắc, liên kết mạnh với doanh nghiệp và hỗ trợ nhà khoa học – doanh nhân trẻ.Hệ sinh thái đổi mới hiệu quả không thể chỉ trông chờ vào thị trường. Cần vai trò dẫn dắt của Nhà nước – từ Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, bảo hộ sáng chế nhanh, đến thị trường vốn dễ tiếp cận với các startup công nghệ.Có thể khẳng định, bẫy thu nhập trung bình không phải là một kịch bản tất yếu nhưng nếu Việt Nam không nhanh chóng chuyển đổi chiến lược, cải cách triệt để và đầu tư mạnh cho tri thức, đổi mới và công nghệ, thì nguy cơ đó là hoàn toàn thực tế. Những bài học từ Thái Lan, Brazil, Malaysia… vẫn còn nguyên giá trị. Tốc độ không còn là lựa chọn. Đó là điều kiện để tồn tại.
https://kevesko.vn/20250701/con-34-tinh-thanh-viet-nam-co-the-hoc-gi-tu-mo-hinh-cai-cach-cua-trung-quoc-36971047.html
https://kevesko.vn/20250701/cu-nhay-vi-the-cua-viet-nam-tu-khu-thuong-mai-tu-do-36966598.html
https://kevesko.vn/20250616/tuyen-bo-manh-me-cua-viet-nam-voi-khu-thuong-mai-tu-do-dau-tien-o-da-nang-36681245.html
malaysia
brazil
trung quốc
hàn quốc
singapore
thái lan
Sputnik Việt Nam
moderator.vn@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Sputnik Việt Nam
moderator.vn@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
tin thời sự
vn_VN
Sputnik Việt Nam
moderator.vn@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Việt Nam
moderator.vn@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
thế giới, chính trị, khoa học, malaysia, doanh nhân, nhập khẩu, brazil, việt nam, financial times, trung quốc, gdp, hàn quốc, singapore, thái lan, 5g, thương mại, ngân hàng thế giới
thế giới, chính trị, khoa học, malaysia, doanh nhân, nhập khẩu, brazil, việt nam, financial times, trung quốc, gdp, hàn quốc, singapore, thái lan, 5g, thương mại, ngân hàng thế giới
Chuyên gia chỉ ra rằng, Việt Nam có lợi thế địa lý và FDI tốt, nhưng đang bị “kẹt giữa công nghệ cao của nước giàu và chi phí thấp của nước nghèo”. Nếu không cải cách thể chế, đầu tư vào kỹ năng và hạ tầng, Việt Nam sẽ sớm chậm lại như Malaysia hay Thái Lan đã từng bị.
Do đó, để vượt qua, Việt Nam cần thay đổi căn cơ mô hình tăng trưởng – dựa trên đổi mới sáng tạo, cải cách thể chế và chuyên môn hóa công nghệ.
Liệu Việt Nam có đang tiệm cận bẫy thu nhập trung bình?
Trong bài phân tích mới nhất, TS. Phan Hoàng Điệp (Đại học RMIT) cho rằng, Việt Nam hiện ở thời điểm then chốt. Tăng trưởng ổn định, xuất khẩu vững chắc, tỷ lệ thương mại/GDP thuộc hàng cao nhất thế giới, Việt Nam còn đang tích cực hội nhập sâu với chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời thể hiện tham vọng làm chủ công nghệ mũi nhọn như 5G, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo và chất bán dẫn.
Tuy nhiên, song song là hàng loạt thách thức như hạ tầng kỹ thuật lạc hậu, thiếu nhân lực công nghệ cao, dân số già hóa nhanh, cùng những biến động khó lường của
thương mại toàn cầu.
“Trong bối cảnh này, câu hỏi lớn được đặt ra là: liệu Việt Nam có đang tiệm cận bẫy thu nhập trung bình?”, theo VnBusiness dẫn lời TS. Điệp.
Từ rất nhiều bài học nhãn tiền trên thế giới, ông dẫn ví dụ: Malaysia từng tăng trưởng 7,4%/năm (1961–1996), nhưng sau đó giảm còn 4,4%. Thái Lan từ mức 7,5% xuống 5%, rồi chỉ còn 2% trong ba năm gần nhất. Brazil từng bứt phá mạnh mẽ giai đoạn 1965–1980, nhưng suốt ba thập kỷ sau đó không ghi nhận cải thiện rõ rệt về thu nhập đầu người, chuyên gia chỉ ra rằng, những quốc gia này thất bại trong việc chuyển hóa mô hình phát triển. Phụ thuộc vào lao động giá rẻ, khai thác tài nguyên hay sản xuất gia công không thể tạo ra tăng trưởng bền vững.
“Nếu không đầu tư đủ mạnh vào đổi mới và công nghiệp tri thức, quá trình phát triển sẽ chậm lại”, ông Điệp nhận định.
Ông cho rằng bẫy thu nhập trung bình không phải kết quả của một cú sốc, mà là hệ quả của giới hạn mang tính cấu trúc trong mô hình phát triển. Khi nguồn vốn vật chất như nhà máy, hạ tầng, tài nguyên không còn tạo ra hiệu quả cao, quốc gia chỉ có thể tiến lên nhờ tri thức, công nghệ và cải cách thể chế.
Một trong những cảnh báo là mức đầu tư cho R&D. Năm 2021,
Việt Nam chỉ chi 0,42% GDP cho nghiên cứu – thấp hơn nhiều so với Hàn Quốc (4,91%), Mỹ (3,48%), Nhật Bản (3,28%), cũng như thấp hơn Thái Lan (1,33%) và Singapore (2,16%).
Bên cạnh đó, GDP bình quân đầu người của Việt Nam vẫn cách rất xa các nền kinh tế phát triển: năm 2023, chỉ bằng 11% của Hàn Quốc, 10% của Nhật và 6% của Singapore – gần như không thay đổi so với ba thập kỷ trước. Đặc biệt, nếu năm 1989 thu nhập Việt Nam bằng 76% Trung Quốc, thì năm 2023 chỉ còn 31%.
‘Kẹt giữa công nghệ cao của nước giàu và chi phí thấp của nước nghèo’
TS. Phan Hoàng Điệp nhấn mạnh, để tránh kịch bản trì trệ, Việt Nam cần xác định lại trụ cột chiến lược, tập trung vào chuyên môn hóa công nghệ có chọn lọc.
Bài học từ Hàn Quốc (bán dẫn), Nhật Bản (ô tô) hay Trung Quốc (xe điện) đều cho thấy: bắt đầu bằng việc lựa chọn đúng 1–2 ngành then chốt có thể tạo ra lợi thế đột phá.
Điều này phù hợp với học thuyết lợi thế so sánh của David Ricardo: quốc gia nên tập trung vào những ngành có hiệu quả tương đối cao. Với Việt Nam, nếu xác định được các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn và đầu tư đúng mức, sẽ mở ra dư địa lớn về năng suất, thương mại và phát triển bền vững.
Tuy nhiên, công nghệ là chưa đủ. Việt Nam cần tận dụng vị trí địa lý với đường bờ biển dài 3.260 km – để trở thành trung tâm thương mại hàng hải. Theo ông Điệp, cảng Vân Phong nếu được đầu tư đúng mức có thể sánh ngang Singapore nơi chỉ với diện tích nhỏ đã đạt 41,12 triệu TEU vào năm 2024, đóng góp 7% GDP cho đảo quốc này.
Ngoài ra, Việt Nam cũng có thể khai thác các ngành ít được chú ý như trồng và chế biến dược liệu – lĩnh vực mà nước ta có lợi thế sinh thái lớn tại Tây Nguyên, Tây Bắc nhưng vẫn nhập khẩu tới 90% nguyên liệu.
Về vấn đề này, nhiều chuyên gia quốc tế cũng đưa ra cảnh báo và khuyến nghị cụ thể. Điển hình như GS. Danny Leipziger (Đại học George Washington, nguyên Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới) cũng cho rằng, Việt Nam cần cải cách sâu hơn, thoát khỏi sự phụ thuộc vào doanh nghiệp nhà nước và khơi thông khu vực tư nhân, đặc biệt là vốn mạo hiểm. Đó là điều Singapore, Hàn Quốc và Trung Quốc đã từng làm, theo Financial Times.
Bài viết trên Financial Times hôm 25/6 vừa qua cũng dẫn phân tích của Brookings Institution và IMF, cho rằng Việt Nam có lợi thế địa lý và
FDI tốt, nhưng đang bị “kẹt giữa công nghệ cao của nước giàu và chi phí thấp của nước nghèo”. Nếu không cải cách thể chế, đầu tư vào kỹ năng và hạ tầng, Việt Nam sẽ sớm chậm lại như Malaysia hay Thái Lan đã từng.
Như Sputnik cũng đề cập, ông Michael Kokalari, Kinh tế trưởng VinaCapital, nhận định: “Quá trình sáp nhập hành chính, tinh giản bộ máy và cải cách đang mở ra cơ hội hiếm có để Việt Nam tăng tốc trước khi dân số già hóa và dòng vốn quốc tế thay đổi hướng”.
Về hướng đi, TS. Phan Hoàng Điệp nhấn mạnh, chuyển đổi mô hình kinh tế chỉ thành công khi đi kèm với cải cách sâu hệ thống giáo dục và đổi mới sáng tạo. Ông cho rằng cần phát triển các đại học nghiên cứu xuất sắc, liên kết mạnh với doanh nghiệp và hỗ trợ nhà khoa học – doanh nhân trẻ.
Hệ sinh thái đổi mới hiệu quả không thể chỉ trông chờ vào thị trường. Cần vai trò dẫn dắt của Nhà nước – từ Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, bảo hộ sáng chế nhanh, đến thị trường vốn dễ tiếp cận với các startup công nghệ.
Có thể khẳng định, bẫy thu nhập trung bình không phải là một kịch bản tất yếu nhưng nếu Việt Nam không nhanh chóng chuyển đổi chiến lược, cải cách triệt để và đầu tư mạnh cho tri thức, đổi mới và công nghệ, thì nguy cơ đó là hoàn toàn thực tế. Những bài học từ Thái Lan, Brazil, Malaysia… vẫn còn nguyên giá trị. Tốc độ không còn là lựa chọn. Đó là điều kiện để tồn tại.
