Việt Nam cần có Cơ quan Hàng không và Vũ trụ

© Ảnh : AIKhoa học và công nghệ vũ trụ Việt Nam
Khoa học và công nghệ vũ trụ Việt Nam - Sputnik Việt Nam, 1920, 24.07.2025
Đăng ký
Theo các chuyên gia, Việt Nam đang đứng trước 'thời điểm vàng' để phát triển công nghệ vũ trụ và cần sớm thành lập Cơ quan Hàng không và Vũ trụ.
TS. Nguyễn Quân cho rằng, Việt Nam không thể trông chờ vào bên ngoài do yếu tố an ninh - quốc phòng. Nhà nước cần một khoản đầu tư đủ lớn để phát triển lĩnh vực công nghệ vũ trụ,chấp nhận đầu tư mạo hiểm, văn hóa thất bại và rủi ro trong khoa học công nghệ.

Công nghệ vũ trụ không còn giới hạn ở một số ít quốc gia

Sáng 24/7 tại Hà Nội đã diễn ra buổi toạ đàm “Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới” do báo Tiền phong tổ chức.
Tại tọa đàm, ông Phùng Công Sưởng - Tổng biên tập báo Tiền Phong cho rằng, trong thế kỷ XXI, công nghệ vũ trụ không chỉ giới hạn trong các chương trình khám phá không gian của một số ít quốc gia, mà đã trở thành một trụ cột chiến lược của nhiều nền kinh tế hiện đại, với các ứng dụng thiết thực trong đời sống như dự báo thời tiết, phòng chống thiên tai, viễn thông, nông nghiệp thông minh, giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, logistics, an ninh-quốc phòng.
Tại Việt Nam, dù công nghệ vũ trụ còn ở giai đoạn đầu phát triển nhưng đã đạt được một số tiến bộ quan trọng. Theo ông Sưởng, Việt Nam đang đứng trước thời điểm hết sức quan trọng.
Theo đó, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, trong đó xác định rõ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực chính của tăng trưởng kinh tế. Trong đó, công nghệ vũ trụ là một trong những lĩnh vực ưu tiên phát triển nhằm phục vụ chiến lược an ninh-quốc phòng, phát triển bền vững đất nước.
Đồng thời, Chính phủ đang từng bước xây dựng chính sách hỗ trợ hạ tầng, tài chính và nguồn nhân lực nhằm tạo thuận lợi cho ngành vũ trụ cất cánh, hướng tới hình thành nền công nghiệp vũ trụ Việt Nam.
Chia sẻ tại toạ đàm, TS. Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh, công nghệ vũ trụ hiện giữ vai trò đặc biệt quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam và toàn cầu. Các nước lớn sẽ không đạt được mục tiêu của họ nếu thiếu các thiết bị công nghệ vũ trụ. Do đó, nếu có thể tự lực được công nghệ và không gian vũ trụ thiết yếu thì Việt Nam mới có cơ hội làm chủ công nghệ này, đưa nó ứng dụng vào phát triển kinh tế-xã hội.
Ông Quân dẫn chứng, dự án Trung tâm Vũ trụ Việt Nam ở Hòa Lạc – dự án lớn nhất về khoa học công nghệ từ trước đến nay – là bằng chứng cho thấy Việt Nam đặc biệt quan tâm đến lĩnh vực này trong thời gian quan. Ngoài ra, tại Bình Định cũng đã xây dựng một Trung tâm Khám phá Khoa học, với nhiều hạng mục liên quan đến công nghệ vũ trụ, thu hút đông đảo học sinh, sinh viên.
Đoàn đại biểu Việt Nam tham dự triển lãm quốc phòng IDEF-2025 - Sputnik Việt Nam, 1920, 24.07.2025
Việt Nam – Thổ Nhĩ Kỳ ký thoả thuận hợp tác quốc phòng
TS. Nguyễn Quân khuyến nghị, Việt Nam cần quyết tâm và quyết liệt hơn nữa trong việc đầu tư cho công nghệ vũ trụ trong thời gian tới. Cần có một hội thảo quốc gia về lĩnh vực này nhằm khởi động lại chiến lược phát triển công nghệ vũ trụ Việt Nam, đã được ban hành từ lâu và cần được cập nhật. Đây không chỉ là một công nghệ chiến lược mà còn phải là công nghệ hàng đầu, cùng với các lĩnh vực như vi mạch bán dẫn hay năng lượng hạt nhân.
Ông Quân cũng cho rằng, việc thu hút sự tham gia của các nhà khoa học Việt Nam trong và ngoài nước là rất quan trọng nhằm thực hiện mục tiêu Nghị quyết 57, đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao năm 2045.

"Tôi nghĩ rằng, chúng ta phải đầu tư sâu hơn, nhiều hơn cho công nghệ vũ trụ, vì nhu cầu an ninh quốc phòng đang đặt ra vấn đề mà các nhà khoa học Việt Nam phải quan tâm. Chúng ta không thể bảo vệ được chủ quyền lãnh thổ, chủ quyền không gian, nếu chúng ta không có những nhà khoa học giỏi về công nghệ vũ trụ" nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh.

Không thể trông chờ ở nước ngoài

Về phần mình, ông Lý Hoàng Tùng - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và Công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, phát triển công nghệ vũ trụ là yêu cầu tất yếu để bảo đảm chủ quyền quốc gia, nâng cao nội lực khoa học công nghệ, khẳng định vị thế Việt Nam trong khu vực.
Chính phủ Việt Nam đã có nhiều chính sách thúc đẩy lĩnh vực này, chẳng hạn như Quyết định 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 đưa công nghệ hàng không, vũ trụ vào danh sách 11 công nghệ chiến lược được ưu tiên đầu tư phát triển.
Bên cạnh đó, các sản phẩm công nghệ vũ trụ cũng nằm trong danh mục ưu tiên, bao gồm: vệ tinh viễn thám và viễn thông tầm thấp, trạm mặt đất và hệ thống điều khiển vệ tinh, thiết bị bay không người lái.
Bộ Khoa học và Công nghệ đã công bố 21 bài toán lớn, trong đó có 2 bài toán được nhiều tổ chức nghiên cứu quan tâm là nghiên cứu, sản xuất vệ tinh tầm thấp; và xây dựng hệ thống giám sát tài nguyên rừng quốc gia bằng nền tảng số và công nghệ viễn thám.
Theo ông Tùng, Việt Nam đã có khả năng thiết kế, chế tạo hệ thống vệ tinh nhỏ, UAV, khinh khí cầu. Song, việc thương mại hóa các sản phẩm vẫn là vấn đề nan giải do hạn chế về năng lực cạnh tranh.
TS. Nguyễn Quân khuyến nghị, cần hoàn thiện thể chế, kiện toàn Uỷ ban Vũ trụ Việt Nam - cơ quan phối hợp liên ngành trong việc điều phối hiệu quả giữa các bộ, ngành và tổ chức nghiên cứu.
Bên cạnh đó, ông cho rằng cần xem xét lại chiến lược đầu tư, lựa chọn công nghệ nền phù hợp và tránh dàn trải, tập trung phát triển vệ tinh tầm thấp, vệ tinh nhỏ và các hệ thống mặt đất.
TS. Nguyễn Quân đề xuất thành lập một chương trình quốc gia về công nghệ vũ trụ do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý, Ủy ban Vũ trụ Việt Nam điều hành, trong đó cụ thể hóa các quan điểm trong Nghị quyết 57, 193 và Quyết định 1131, với trọng tâm là xây dựng dự án công nghệ lớn.
Theo ông, dự án công nghệ như vậy cần được giao cho một 'tổng công trình sư' – người chịu trách nhiệm kỹ thuật cao nhất, có quyền tự chủ và được miễn trừ rủi ro.
Bộ trưởng Quốc phòng Singapore thăm chính thức Việt Nam - Sputnik Việt Nam, 1920, 22.07.2025
Việt Nam và Singapore thúc đẩy hợp tác quốc phòng
Ông Quân nhận định, Việt Nam không thể trông chờ vào sự chuyển giao công nghệ từ bên ngoài do yếu tố an ninh - quốc phòng. Vì vậy, cần một khoản đầu tư đủ lớn của Nhà nước để phát triển lĩnh vực mà ông cho là 'quý tộc' này, chấp nhận đầu tư mạo hiểm, văn hóa thất bại và rủi ro trong khoa học công nghệ.
Bên cạnh cơ chế tài chính, chính sách đào tạo và thu hút nhân tài, đặc biệt là giới trẻ, cũng cần phải đặc biệt chú trọng. Nhà nước nên đặt hàng đào tạo như thời bao cấp, nhằm mục đích tạo ramột thế hệ nhà khoa học kế cận có năng lực nghiên cứu cơ bản vững vàng.

Giải bài toán cơ chế

Về phần mình, TS. Nguyễn Trọng Hiền - Chuyên gia của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) đồng tình với đề xuất về cơ chế thí điểm và môi trường tự chủ cho các nhà khoa học, bởi nếu giải quyết được bài toán cơ chế, Việt Nam có thể tiến xa hơn rất nhiều trong mảng công nghệ không gian.
Ông Phạm Anh Tuấn - Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam cho biết, đơn vị đã xây dựng được một trung tâm khám phá vũ trụ với các nội dung khoa học, công nghệ và thiên văn. Kể từnăm 2006, trung tâm đã đào tạo ra một đội ngũ kỹ sư trẻ có thể điều khiển vệ tinh, là nền tảng quan trọng để bứt phá xa hơn nữa.
Theo ông Tuấn, không gian vũ trụ cần được xem là một trong 5 không gian chiến lược của Việt Nam, bên cạnh không gian đất, biển, trời và không gian mạng. Ông đề xuất đưa nội dung này vào Nghị quyết Đại hội Đảng sắp tới để tạo bước tiến dài hạn cho ngành công nghiệp vũ trụ Việt Nam.
Theo TS. Nguyễn Lương Quang - Chuyên gia từ Viện năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris Saclay - Pháp), bên cạnh đào tạo chính quy, cần có các trường chuyên đề và mô hình vườn ươm khởi nghiệp về công nghệ vũ trụ.
TS. Quang đề xuất Việt Nam đồng thời đầu tư vào nghiên cứu cơ bản, chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp tư nhân, mở dữ liệu và đào tạo thế hệ kế tiếp, nhằm hình thành một hệ sinh thái vững mạnh.
Tin thời sự
0
Để tham gia thảo luận
hãy kích hoạt hoặc đăng ký
loader
Phòng chat
Заголовок открываемого материала