https://kevesko.vn/20250824/hien-co-hy-vong-cac-phuong-phap-hien-dai-giup-lam-cham-su-tien-trien-cua-benh-alzheimer-37792826.html

Hiện có hy vọng: các phương pháp hiện đại giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh Alzheimer

Hiện có hy vọng: các phương pháp hiện đại giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh Alzheimer

Sputnik Việt Nam

Ngày nay, chúng ta biết gì về căn bệnh thoái hóa thần kinh phổ biến nhất - bệnh Alzheimer? Liệu các bác sĩ biết cách chẩn đoán bệnh trước khi các triệu... 24.08.2025, Sputnik Việt Nam

2025-08-24T07:17+0700

2025-08-24T07:17+0700

2025-08-24T07:17+0700

khoa học

nhà khoa học

bệnh alzheimer

nga

https://cdn.img.kevesko.vn/img/07e9/08/13/37780400_0:0:1200:676_1920x0_80_0_0_ef816c7fb9ef683ddb6dea6a4136494c.jpg

Tiến sĩ Y khoa, Giáo sư Vladimir Anatolyevich Parfenov, Trưởng khoa Bệnh thần kinh và Phẫu thuật thần kinh tại Đại học Y khoa quốc gia Matxcơva Số một mang tên I.M. Sechenov, Giám đốc Phòng khám Bệnh thần kinh mang tên A.Ya. Kozhevnikov tại Đại học Y khoa Sechenov, trả lời các câu hỏi này.— Triệu chứng của bệnh Alzheimer là gì? Chúng ta nên chú ý điều gì trước tiên?— Biểu hiện phổ biến nhất là chứng hay quên, khi một người quên các sự kiện của ngày hôm nay: anh ta không nhớ những gì đã xảy ra trong ngày, những gì đã xảy ra vài ngày trước. Ở dạng nghiêm trọng, anh ta có thể lặp đi lặp lại câu hỏi, điều này làm những người thân của anh ta ngạc nhiên — đây là dạng phổ biến nhất. Anh ta có thể nhớ khá rõ các sự kiện đã xảy ra từ lâu, nhưng, đáng tiếc, những gì đã xảy ra vài ngày và vài giờ trước lại bị lãng quên, và điều này gây ra sự lo lắng, hiểu lầm ở những người khác. Biểu hiện thứ hai, ít phổ biến hơn, là rối loạn ngôn ngữ, bao gồm khó khăn trong việc tìm từ, diễn đạt ý tưởng, và hiểu ngôn ngữ. Lời nói nghèo nàn, chậm chạp với tiến triển dần dần — biến thể thứ hai của bệnh Alzheimer. Có những biến thể khác, nhưng chúng hiếm gặp hơn.— Có đúng là căn bệnh này đang ngày càng phổ biến ở người trẻ tuổi không?— Có hai dạng bệnh Alzheimer: khởi phát sớm, trước 65 tuổi, và khởi phát muộn, sau 65 tuổi. Phần lớn mọi người, khoảng 85–90%, mắc bệnh khi về già. Tuy nhiên, khoảng 10–15% mắc bệnh trước 65 tuổi. Khởi phát sớm nhất là 45–50 tuổi, nhưng những trường hợp này tương đối hiếm.— Chắc chắn có những nghiên cứu mới giúp phát hiện căn bệnh này ở giai đoạn sớm nhất, trước khi các triệu chứng xuất hiện?— Hoàn toàn đúng. Bệnh Alzheimer có một số dấu hiệu sinh học đặc trưng. Những bệnh nhân đến khám có cơ hội được xét nghiệm dịch não tủy để hỗ trợ chẩn đoán bệnh Alzheimer. Các xét nghiệm này giúp phát hiện các dấu ấn sinh học như nồng độ beta-amyloid thấp và protein tau cao, những dấu hiệu đặc trưng của bệnh trong dịch não tủy.Trong những năm gần đây, chúng tôi rất tích cực tiến hành những nghiên cứu này, và kết quả cho thấy rằng, chẩn đoán bệnh Alzheimer có thể được xác nhận hoặc bị bác bỏ. Có những nguyên nhân khác khiến trí nhớ và các chức năng khác bị suy giảm. Ví dụ, sa sút trí tuệ trán – thái dương. Bruce Willis được chẩn đoán mắc chứng thoái hóa thùy trán-thái dương (FTD). Ngoài ra còn có chứng mất trí nhớ thể Lewy, chứng mất trí nhớ mạch máu và một số bệnh thậm chí còn hiếm gặp hơn. Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm 60-70% tổng số trường hợp suy giảm nhận thức nghiêm trọng. Tuy nhiên, 30-40% là do các bệnh khác hiếm gặp hơn.— Tất cả các bác sĩ đều nói rằng chẩn đoán sớm là yếu tố then chốt để điều trị thành công. Điều này có đúng với bệnh Alzheimer không?— Sau này chúng ta sẽ khẳng định điều này một cách tự tin hơn, và giờ đây, cũng có những điều kiện tiên quyết cho thành công. Một câu hỏi tự nhiên: chúng tôi có thể cung cấp gì cho một người có nguy cơ cao mắc bệnh hoặc thậm chí có những triệu chứng đầu tiên mà chúng tôi đã xác nhận bằng các phương pháp chẩn đoán? Có hai lựa chọn. Đầu tiên là lối sống. Trước hết, hoạt động thể chất thường xuyên. Loại hoạt động thể chất phải được lựa chọn riêng lẻ. Tiếp theo là hoạt động trí óc, rèn luyện nhận thức tích cực: nếu một người có một số chức năng nhận thức, chúng tôi có thể kích thích chúng. Hoạt động trí óc rất quan trọng. Và sau đó, dù có vẻ tầm thường vì điều này cũng áp dụng cho các bệnh khác — kiểm soát huyết áp và lượng đường trong máu ở mức bình thường, kiểm soát cholesterol, cân nặng, rối loạn giấc ngủ, rối loạn cảm xúc. Có rất nhiều loại rối loạn, và bằng cách điều chỉnh chúng, chúng tôi có thể cải thiện chức năng nhận thức và làm chậm tiến triển tình trạng suy giảm nhận thức.— Ông có thể đề xuất những kịch bản nào khác để giảm thiểu hậu quả của căn bệnh này?— Tôi vừa liệt kê các phương pháp không dùng thuốc. Nhưng, trong 20–30 năm qua, toàn thế giới đã nỗ lực tìm kiếm các loại thuốc có thể làm giảm sự tích tụ của các mảng beta-amyloid trong não, một đặc điểm bệnh lý chính của bệnh Alzheimer. Một lượng tiền khổng lồ đã được chi ra, và số lượng bác sĩ tham gia vào các nghiên cứu này là rất lớn. Phòng khám của chúng tôi cũng tham gia vào các nghiên cứu quốc tế này trong một thời gian dài. Ý tưởng là tác động đến các enzyme chịu trách nhiệm hình thành beta-amyloid và protein tau trong não để làm chậm quá trình bệnh lý này. Trong một thời gian dài đã không có kết quả tích cực nào, mặc dù rất nhiều tiền đã được đầu tư. Nhưng đúng hai năm trước, đã có tin về Lecanemab và Donanemab là hai loại thuốc điều trị bệnh Alzheimer giai đoạn đầu, có chung cơ chế tác động là nhắm vào mảng bám amyloid trong não. Chúng thực sự làm chậm quá trình này và các biến chứng do dùng thuốc không quá đáng kể. Một số quốc gia đã bắt đầu sử dụng thuốc nhằm làm chậm sự phát triển của bệnh Alzheimer. Mặc dù dữ liệu vẫn đang được tích lũy, các nghiên cứu đã được thực hiện cho thấy sự tiến triển của suy giảm nhận thức nghiêm trọng có thể bị trì hoãn từ hai đến ba năm. Ở một số quốc gia, những bệnh nhân đang được điều trị và theo dõi ở các giai đoạn khác nhau, các bác sĩ đang đánh giá hiệu quả của thuốc. Các loại thuốc khác cũng đang được phát triển. Có cả các dự án về protein tau, nhưng vấn đề này vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ. Các cơ chế phát triển khác của căn bệnh này cũng đang được phân tích. Số lượng nghiên cứu về các dấu hiệu sinh học của bệnh Alzheimer là rất lớn. Trong tương lai gần, những loại thuốc này có thể được phê duyệt sử dụng tại nước Nga.— Trong một số trường hợp, kích thích điện não được chỉ định cho bệnh Parkinson. Liệu có thể áp dụng phương pháp này cho bệnh Alzheimer không?— Trong bệnh Parkinson, liệu pháp thay thế chính thường là thuốc levodopa. Levodopa là một tiền chất của dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh bị thiếu hụt trong não của người bệnh Parkinson. Phương pháp này cũng được thảo luận liên quan đến bệnh Alzheimer, nhưng cho đến nay vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu. Trong bệnh Alzheimer với đặc trưng là sự giảm hàm lượng acetylcholine trong não, có thể sử dụng các loại thuốc ức chế acetylcholinesterase trung ương. Các thuốc này giúp tăng cường lượng acetylcholine, một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng cho trí nhớ và nhận thức, bằng cách ngăn chặn enzyme acetylcholinesterase phân hủy nó. Thuốc Memantine cũng có thể được sử dụng để điều trị bệnh Alzheimer từ mức độ trung bình đến nặng. Nó có thể cải thiện nhận thức, trí nhớ và khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Những loại thuốc này đã được sử dụng từ lâu cho bệnh nhân Alzheimer. Tất nhiên, khi kết hợp tất cả các phương pháp này, chúng tôi có thể giúp những bệnh nhân hiệu quả hơn.— Theo tôi hiểu, bệnh Alzheimer hiện tại chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn, các phương pháp điều trị hiện tại chỉ tập trung vào việc làm chậm sự tiến triển của bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Liệu có thể nói rằng căn bệnh này không thể chữa khỏi vì chúng ta chưa hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh không?— Ở một mức độ nào đó, tất nhiên là có: rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện, nhưng vẫn còn không ít câu hỏi chưa được giải đáp. Có lẽ chúng ta chỉ mới phát hiện ra những thay đổi bệnh lý trong não, đặc biệt là sự tích tụ của hai loại protein: beta-amyloid và protein tau. Nhưng có thể còn những thay đổi khác ẩn giấu đằng sau điều này mà chúng ta chưa phát hiện ra. Nếu phát hiện ra những thay đổi này, chúng ta có thể giúp bệnh nhân hiệu quả hơn nữa. Một số trường hợp bệnh Alzheimer có liên quan đến các gen di truyền, đặc biệt là ở những người có triệu chứng khởi phát sớm. Nhưng các loại thuốc tác động ở cấp độ gen vẫn chưa được phát triển.— Có bệnh nhân nào đã được giúp đỡ nhờ sử dụng các phương pháp đó không?— Chúng tôi có những bệnh nhân không có hoặc chỉ tiến triển nhẹ của bệnh, những người mà chúng tôi theo dõi trong một thời gian rất dài — 5-10 năm. Không còn nghi ngờ gì nữa họ mắc bệnh Alzheimer. Nhưng bệnh Alzheimer tiến triển theo nhiều cách khác nhau. Nếu nói về tỷ lệ mắc bệnh, rõ ràng là ở độ tuổi 90 trở lên, một nửa số người mắc bệnh này. Ở độ tuổi 80 trở lên, 20–30% số người mắc bệnh. Không nên sợ căn bệnh này, điều mà chúng ta thường làm. Nên nói về những cách tiếp cận tối ưu đối với lối sống: những người tuân theo một lối sống lành mạnh có thể giữ được trí nhớ tốt hơn trong thời gian dài hơn. Có những ví dụ khi suy giảm nhận thức là do những lý do khác gây ra, nhưng bệnh nhân nghĩ rằng đó là bệnh Alzheimer. Ví dụ, đây có thể là một rối loạn cảm xúc, điều xảy ra rất thường xuyên; các cơn đau mãn tính khác nhau — bác sĩ sẽ tìm ra nguyên nhân, điều chỉnh nó và các chức năng nhận thức sẽ được cải thiện.— Việc có người cao tuổi trong gia đình mắc bệnh Alzheimer là một vấn đề khó khăn và có thể gây ra nhiều lo lắng cho người thân. Chúng ta nên cư xử với họ như thế nào?— Đây là một vấn đề phức tạp. Sự giúp đỡ của một chuyên gia là rất quan trọng ở đây. Làm thế nào để cư xử với bệnh nhân? Một mặt, việc duy trì hoạt động và sự tham gia vào các hoạt động phù hợp có thể mang lại lợi ích cho bệnh nhân. Mặt khác, làm thế nào để làm điều đó một cách chính xác? Một tình huống phổ biến: người lớn tuổi ở nhà một mình, những người trong gia đình đi làm việc, ông ta ngủ vào ban ngày, nhưng vào buổi tối ông ta ngăn cản họ ngủ. Phải làm gì với ông ta? Điều tồi tệ nhất trong trường hợp này là kê đơn thuốc an thần. Điều này có thể dẫn đến tổn thương không thể khắc phục. Nhưng nếu gia đình giúp cho người đó bận rộn vào ban ngày, tổ chức đào tạo cho ông ta, điều này sẽ giúp người cao tuổi hoạt động trong ngày. Nên nói gì và giao tiếp như thế nào - bác sĩ cần phải giải thích. Ở đây, việc đào tạo người thân là cần thiết.

https://kevesko.vn/20250421/da-tim-ra-cach-thuc-la-thuong-de-dau-tranh-voi-benh-alzheimer-35692553.html

https://kevesko.vn/20250311/cac-nha-khoa-hoc-tao-ra-hoa-chat-lam-cham-su-tien-trien-cua-benh-parkinson-va-benh-alzheimer-34924276.html

https://kevesko.vn/20241107/cac-nha-khoa-hoc-nga-phat-trien-cam-bien-nano-de-chan-doan-ung-thu-va-benh-alzheimer-32804391.html

2025

tin thời sự

vn_VN

khoa học, nhà khoa học, bệnh alzheimer, nga