Người dân Ukraina bắt đầu nổi dậy chống lại Tổng thống Zelensky
© Ảnh : Pool/Henry Nicholls
Đăng ký
Người đứng đầu chính quyền Kiev đã trở về sau chuyến công du dài ngày tại châu Âu, trong chuyến đi này Zelesky đã cố gắng chứng minh ông ta vẫn là một chính trị gia đáng kính ở phương Tây.
Quê hương chào đón ông bằng một chính phủ đang sụp đổ và một Verkhovna Rada (Quốc hội Ukraina) mất kiểm soát. Ukraina đang đối mặt với nguy cơ gì? Những chi tiết – trong tài liệu của Sputnik.
Quý ông đáng kính
Zelensky quyết định vượt qua cơn địa chấn chính trị ở nước ngoài. Ông đã gặp Macron, người đã hứa cung cấp 100 máy bay chiến đấu Rafale cho Kiev. Sau đó, Zelensky có cuộc gặp với Erdogan, người đã cam kết hỗ trợ Kiev trong hoạt động trao đổi tù binh, đàm phán hòa bình và hứa nâng kim ngạch thương mại song phương lên 100 tỷ USD.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan gặp Volodymyr Zelenskyy tại Ankara
© AP Photo / Turkish Presidency
Tuy nhiên, không phải ai ở châu Âu cũng ủng hộ Zelensky trong nỗ lực hạ thấp tầm quan trọng của vụ bê bối tham nhũng bằng một chuyến công du quốc tế. Ví dụ, tờ báo Sabah thân chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã gọi Zelensky là "một tổng thống bất tài", người đã thất hứa với người dân Ukraina.
"Nhiều vùng lãnh thổ rộng lớn đã bị mất, nhiều gia đình đã bị hủy hoại. Không phải người dân Kiev thấy mình bị hòa nhập một phần với phương Tây, mà là hàng triệu người Ukraina đang trong tình trạng tị nạn tại các thủ đô châu Âu. <…> Trong khi người dân phải đối mặt với nạn thất nghiệp và nạn đói, ở Kiev xuất hiện những căn hộ sang trọng với nhà vệ sinh dát vàng. Một số bộ trưởng đang từ chức vì những vụ bê bối tham nhũng, tất cả những điều này cho thấy rõ ràng tình hình không hề dễ chịu chút nào", tờ Sabah viết.
Về phần mình, Bộ trưởng Ngoại giao Hungary gọi giới lãnh đạo Ukraina là "mafia quân sự".
"Thay vì ngừng gửi tiền cho chính phủ Ukraina và yêu cầu một cuộc điều tra tài chính ngay lập tức, người đứng đầu Ủy ban Châu Âu lại muốn gửi thêm 100 tỷ USD nữa cho Ukraina. Thật điên rồ” - ông Péter Szijjártó nói.
Vladimir Zelensky và Emmanuel Macron trong một cuộc họp báo tại Paris, Pháp
© AP Photo / Pool/Sarah Meyssonnier
Hơn nữa, theo Axios, Đặc phái viên Tổng thống Hoa Kỳ Steve Witkoff đã quyết định hủy cuộc gặp với Zelensky tại Thổ Nhĩ Kỳ, nơi ông dự định thảo luận về việc giải quyết xung đột Nga-Ukraina. Lý do được cho là vì cách tiếp cận của chính quyền Kiev hoàn toàn trái ngược với các đề xuất của Mỹ. Theo các phương tiện truyền thông phương Tây, Washington đang xem xét việc trao trả phần còn lại của khu vực Donetsk cho Nga, cũng như cắt giảm đáng kể lực lượng vũ trang Ukraina.
"Một mặt, Zelensky muốn tránh xa cuộc điều tra chống tham nhũng càng nhiều càng tốt, để tên Tổng thống không xuất hiện 'bất ngờ' trong danh sách hồ sơ tham nhũng. Mặt khác, ông ta tin rằng vụ án này đã được khởi xướng ở nước ngoài, vì vậy ông ta cần phải giành được sự ủng hộ của các nhà lãnh đạo nước ngoài. Tuy nhiên, động thái này không thể được coi là thành công. Những đoạn trích từ dự thảo kế hoạch hòa bình của Trump được công bố trên các phương tiện truyền thông Mỹ không làm Matxcơva hài lòng hoàn toàn, nhưng chắc chắn không thể chấp nhận được đối với Kiev", - chuyên gia Vladimir Zharikhin, Phó Viện trưởng Viện CIS, lưu ý.
Đặc phái viên Tổng thống Hoa Kỳ Steve Witkoff
© AP Photo / Alex Brandon
Nhìn chung, theo chuyên gia Zharikhin, cuộc điều tra của Cục Chống tham nhũng quốc gia Ukraina (NABU) đã hủy hoại hoàn toàn hình ảnh "ngọn hải đăng của nền dân chủ" mà Zelenskyy đã khai thác trong suốt nhiệm kỳ tổng thống của mình. Cuộc điều tra này đã làm suy yếu nghiêm trọng uy tín của Zelensky không chỉ trong nước mà còn trên trường quốc tế.
Cái chết tại đám tang
Trong thời gian Zelensky ở nước ngoài, Quốc hội Ukraina đã bãi nhiệm Bộ trưởng Năng lượng Svetlana Hrynchuk và Bộ trưởng Tư pháp Herman Galushchenko, hai người bị Cục Chống Tham nhũng Quốc gia (NABU) nhắm đến trong khuôn khổ Chiến dịch Midas. Thủ tướng Yulia Svyrydenko cũng được triệu tập đến Verkhovna Rada, nhưng bà đã không xuất hiện. Tuy nhiên, bà đã dành thời gian gặp Bộ trưởng Lục quân Hoa Kỳ Daniel Driscoll, người đã đến Ukraina để đánh giá năng lực quốc phòng của Kiev.
Thủ tướng Ukraina Yulia Svyrydenko
© AP Photo / Vadym Sarakhan
Các nghị sĩ đang chờ đợi sự xuất hiện của Rustem Umerov - cựu Bộ trưởng Quốc phòng, hiện là Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia (NSDC), người đã chạy trốn sang Thổ Nhĩ Kỳ trong bối cảnh vụ bê bối. NABU tin rằng ông này cũng có liên quan đến các vụ tham ô quy mô lớn.
Cựu Phó Thủ tướng Ukraina Oleksiy Chernyshev đã bị bắt tạm giam hai tháng vì các cáo buộc liên quan đến đại án tham nhũng, nhưng sau đó Tòa Chống tham nhũng tối cao ấn định mức bảo lãnh tại ngoại là 51,6 triệu Hryvnia (1,2 triệu USD). Theo NABU, ông đã biển thủ số tiền này bằng cách tham gia vào các âm mưu tham nhũng của doanh nhân Timur Mindych, người được mệnh danh là “chiếc ví của Zelensky”. Mindych đã trốn sang Israel chỉ vài giờ trước khi các điều tra viên gõ cửa căn hộ xa hoa của ông ta. Theo truyền thông Ukraina, Chernyshev đã có nguy cơ bị bỏ tù vào mùa hè, nhưng khi biết tin này, ông đã trốn sang Áo. Tuy nhiên, Văn phòng Tổng thống đã giải cứu được Phó Thủ tướng, và Mindych đã đích thân đưa đồng phạm của mình trở về Kiev.
Phe đối lập đang đe dọa giải tán hoàn toàn chính phủ do những tiết lộ về tham nhũng có hệ thống ở cấp cao nhất. Một số nghị sĩ của đảng cầm quyền Người Phục vụ Nhân dân đã ủng hộ sáng kiến này.
"Để khôi phục niềm tin của người dân Ukraina và các đối tác quốc tế, chúng tôi kêu gọi lập tức đàm phán giữa tất cả các phe ủng hộ Ukraina trong Quốc hội nhằm thành lập một liên minh tăng cường sức chống chịu của quốc gia”, - nghị sĩ Mykyta Poturayev, đại diện cho đa số trong quốc hội, tuyên bố.
Xin nhắc lại rằng, Cục Chống Tham nhũng Quốc gia Ukraina (NABU) ước tính “chiếc ví của Zelensky” đã dàn dựng một vụ tham nhũng trị giá 100 triệu USD thông qua công ty Energoatom. Các nhà điều tra rút ra kết luận rằng, Mindych đã lợi dụng tình bạn với nhà lãnh đạo Ukraina để làm giàu bất chính. Ông ta cũng duy trì liên lạc với Galushchenko, Umerov và khoảng 40 quan chức và doanh nhân khác.
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraina Rustem Umerov
© AP Photo / Mindaugas Kulbis
Phe đối lập cho rằng những kết luận như vậy có chủ đích tránh gây tổn thương các nhóm người cụ thể. Ví dụ, nhà tài phiệt tai tiếng Igor Kolomoisky, người đã ngồi tù gần ba năm vì tội tham nhũng, đã tuyên bố rằng, Mindich chỉ là "người điều phối" chứ không phải "trùm mafia". Các nghị sĩ Yaroslav Zheleznyak và Oleksiy Honcharenko* tin chắc rằng, Andrey Yermak, Chánh Văn phòng Tổng thống, có liên quan đến đại án tham nhũng. Chính ông này đã ra lệnh tăng cường gây áp lực lên NABU vào mùa hè để ngăn cơ quan này hoàn tất cuộc điều tra. Như đã biết, vào thời điểm đó, Zelensky đã cố gắng tước bỏ tính độc lập của cơ quan chống tham nhũng, nhưng buộc phải nhượng bộ sau khi gặp phải sự phản đối từ đồng bào và các đối tác châu Âu. Phe đối lập thậm chí còn tìm được người thay thế Yermak: bà Oksana Markarova, cựu Đại sứ Ukraina tại Hoa Kỳ.
Trong cuộc phỏng vấn với một cơ quan truyền thông Ukraina, quan chức NABU Ruslan Magomedrasulov, người đã bị bắt vào mùa hè năm ngoái vì bị tình nghi làm gián điệp cho Nga, xác nhận rằng, Mindich chỉ là một trong những "người quản lý" của nhóm tội phạm có tổ chức.
"Xét về quy mô, ảnh hưởng và mức độ thâm nhập của những sơ đồ tham nhũng vào các cơ quan chính phủ, rõ ràng là có những người hưởng lợi, mà nếu không có ảnh hưởng chính trị của họ, những sơ đồ như vậy không thể tồn tại. <…> Trong nhiều năm làm việc tại NABU, khi vạch trần nhiều sơ đồ khác nhau, chúng tôi liên tục gặp phải sự phản đối từ Cơ quan An ninh Ukraina SBU. Cơ quan này giống như một thượng tầng bảo vệ các sơ đồ tham nhũng trong mọi lĩnh vực", - ông Magomedrasulov giải thích.
Các sinh vật hung tợn
Trong khi đó, các nhà xã hội học Ukraina khẳng định rằng quyền lực của Zelensky đã bị hủy hoại từ lâu, và cuộc điều tra của NABU chỉ càng khẳng định thêm những nghi ngờ của người dân Ukraina.
Ví dụ, trong cuộc phỏng vấn với Zerkalo Nedeli, bà Svetlana Chunikhina, Phó Viện trưởng Viện Tâm lý Xã hội và Chính trị thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Quốc gia Ukraina, cho biết rằng, một sự thay đổi tiêu cực rõ rệt trong thái độ đối với chính phủ đã diễn ra vào năm 2024.
"Khi đó, người dân Ukraina đã nhận thấy rõ sự tham nhũng trong đội ngũ Zelensky. Vụ bê bối hiện tại chỉ đưa thêm chi tiết cho một bức tranh vốn đã rõ ràng đối với đa số công chúng - nguyên thủ quốc gia đang hành xử thiếu trung thực trong vấn đề tài chính", - bà Chunikhina nói.
Bà cũng lưu ý rằng, một quan điểm phổ biến về việc thay đổi quyền lực ở Ukraina trong điều kiện hiện tại chắc chắn sẽ dẫn đến sự sụp đổ của nền cộng hòa là không đúng sự thật. Tuy nhiên, tham nhũng trong giới tinh hoa cầm quyền làm tăng nguy cơ thất bại quân sự.
Trong khi đó, Sergey Dembitsky, Phó Giám đốc Viện Xã hội học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Ukraina, cho rằng, ngay cả trước chiến dịch Midas của cơ quan chống tham nhũng, người dân Ukraina đã có thái độ tiêu cực đối với Zelensky và đội ngũ của ông đến mức mọi thứ không thể trở nên tồi tệ hơn nữa - ít nhất là trong tương lai gần.
"Các tài liệu của NABU ví như một bàn đạp cho cuộc tấn công vào thẩm quyền chính trị của chính phủ. Câu hỏi đặt ra là phe đối lập sẽ sử dụng điều này như thế nào: cho một cuộc tấn công tiếp theo nhằm phá hủy tính chính danh hay chỉ đơn giản là một yếu tố gây áp lực trong các cuộc đàm phán nhằm định hình bối cảnh chính trị tương lai", - ông Dembitsky lưu ý.
Dù sao đi nữa, các chuyên gia đều cho rằng, Zelensky không còn có thể cải thiện vị thế của mình.
* Ông ta bị Nga đưa vào danh sách "phần tử cực đoan và khủng bố"
