«Kế hoạch chưa triển khai đã đổ vỡ». Lầu Năm Góc đau đầu vì vấn đề nghiêm trọng
© Ảnh : DoD/Lisa Ferdinando
Đăng ký
Theo chủ đích, hệ thống phòng thủ tên lửa mới «Vòm Vàng» (Golden Dome) được thiết kế để bảo vệ Hoa Kỳ khỏi mọi mối đe dọa tên lửa. Chương trình do Tổng thống Donald Trump khởi xướng, dự kiến triển khai trong vòng ba năm. Tuy nhiên, vẫn còn vô số thách thức. Bài viết của Sputnik phân tích những trở ngại tiềm ẩn của hệ thống này.
Vấn đề với hệ thống đánh chặn
Theo kế hoạch, hệ thống phòng thủ tên lửa tương lai sẽ được chia thành nhiều cấp, mỗi cấp chịu trách nhiệm đối phó với mối đe dọa cụ thể. Có thông báo rằng «Vòm Vàng» đủ sức bảo vệ hiệu quả lãnh thổ lục địa của nước Mỹ khỏi tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình và tên lửa siêu thanh. «Vòm Sắt» (Iron Dome) của Israel đã được chọn làm cơ sở cho kiến trúc này. Ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ cần phải điều chỉnh hệ thống tương đối nhỏ gọn này cho phù hợp với quy mô kích thước của Hoa Kỳ.
«Vòm Sắt» được thiết kế chủ yếu để đánh chặn tên lửa và rocket thủ công. Phương án hệ thống của Mỹ sẽ phức tạp hơn nhiều và cần bao phủ diện tích khu vực rộng lớn hơn nhiều. Việc tạo lập một tấm lá chắn trên toàn quốc này sẽ đòi hỏi phải vượt qua hàng loạt trở ngại về kỹ thuật và công nghệ. Rất có khả năng là dự án sẽ tiêu tốn nhiều hơn đáng kể so với con số 175 tỷ USD đã công bố», chuyên gia Casey Loughman từ cổng thông tin Breaking Defense lưu ý.
Một trong những vấn đề mà chương trình đã vấp phải là sự chậm trễ trong việc phát triển tên lửa đánh chặn ICBM mới nhất. Hiện tại, cốt lõi của hệ thống phòng thủ tên lửa chiến lược của Hoa Kỳ là 60 tên lửa đánh chặn GBMD trên mặt đất được triển khai tại California và Alaska. Số tên lửa này có khả năng đánh chặn các mục tiêu đạn đạo ở phần giữa của quỹ đạo bay. Việc nhắm mục tiêu do hệ thống radar cảnh báo sớm và theo dõi đảm trách, và các tên lửa cùng đầu đạn của chúng được điều khiển theo quỹ đạo đón gặp. Phần đầu đạn là động năng, triệt hạ mục tiêu bằng cú va chạm trực diện.
Tuy nhiên, những cuộc thử nghiệm đã bộc lộ rằng hiệu quả của GBMD không đủ: chỉ thành công ½ số lần trong việc bắn trúng mục tiêu huấn luyện. Điều này khiến Lầu Năm Góc hoàn toàn không vừa ý, và vào giữa thập kỷ trước, chương trình Thiết bị Tiêu diệt Tái thiết - Redesigned Kill Vehicle (RKV) đã được khởi động để phát triển ra một đầu đạn mới dành cho các tên lửa đánh chặn, nhằm thay thế các tên lửa đánh chặn động năng hiện có. Washington đã phân bổ 5,8 tỷ USD cho dự án này. Đã chờ đợi là các tập đoàn Raytheon, Boeing và Lockheed Martin sẽ hoàn thành việc phát triển vào năm 2025, nhưng hồi tháng 8 năm ngoái, Cơ quan Phòng thủ Tên lửa (National Missile Defense Agency - NGI) đã hủy hợp đồng. Như truyền thông Mỹ tiết lộ, nguyên nhân là "vấn đề về thiết kế sản phẩm".
Lầu Năm Góc đã khởi động một dự án khác, Tên lửa Đánh chặn Thế hệ Tiếp theo - Next Generation Interceptor (NGI). Tên lửa đánh chặn nhiên liệu rắn ba tầng này có tầm bắn xa không dưới 15.000 km. Tầm xa như vậy sẽ đạt được nhờ một loại nhiên liệu hỗn hợp mới. Hiển nhiên, các thành phần tiên tiến nhất sẽ được huy động. Độ chính xác sẽ được nâng cao đáng kể thông qua hiệu chỉnh tín hiệu GPS. Mỗi ICBM sẽ được trang bị một bộ mồi bẫy để áp đảo hệ thống phòng thủ tên lửa của đối phương và đảm bảo khả năng xuyên phá.
Theo kế hoạch NGI cần được đưa vào trực chiến từ năm 2030, nhưng chi phí của chương trình tăng gần gấp đôi đã buộc phải kéo dài thời hạn. Rõ ràng là tổ hợp được thiết kế để đánh chặn ICBM này sẽ không kịp đưa vào sản xuất trước khi kết thúc nhiệm kỳ Tổng thống của Donald Trump. Mà như vậy có nghĩa là việc vận hành toàn diện «Vòm Vàng» trong vòng ba năm tới sẽ bất khả thi.
Thê đội không gian vũ trụ
Nói chung việc đánh chặn các ICBM bay theo quỹ đạo có thể dự đoán được không phải là nhiệm vụ nặng nề nhất của «Vòm Vàng». Phức tạp khó khăn hơn nhiều là bảo vệ trước tên lửa hành trình, có thể bay theo nhiều lộ trình khác nhau đến mục tiêu, và trước vũ khí siêu thanh đạt tốc độ đáng kinh ngạc. Những mục tiêu như vậy rất khó bị phát hiện, theo dõi và tiêu diệt. Để làm như vậy, đòi hỏi có một cấu trúc hoàn toàn mới cho hệ thống cảnh báo sớm về đòn tấn công tên lửa.
Nhiều khả năng là phần lớn ngân sách phân bổ cho «Vòm Vàng» sẽ được dùng để hình thành thê đội cấp độ quỹ đạo của hệ thống phòng thủ tên lửa triển vọng, sẽ do Lực lượng Không gian-Vũ trụ đảm trách, được thành lập trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên của Trump. Ngay từ khi đó, Washington đã chăm lo vấn đề đánh chặn các tên lửa mới nhất của Nga. Vấn đề bao hàm ở chỗ hệ thống vệ tinh hiện có của Hoa Kỳ không đủ lớn để phát hiện và theo dõi một vật thể di chuyển với tốc độ siêu thanh.
«Chính vệ tinh sẽ là cốt lõi của «Vòm Vàng». Hoa Kỳ dự kiến phóng hàng loạt vệ tinh lên quỹ đạo. Cộng đồng chuyên gia Mỹ đã nói về con số 2.000 bộ máy vũ trụ, sẽ được trang bị các chíp nhạy cảm, kết nối vào một mạng lưới thống nhất và được phóng lên các quỹ đạo khác nhau. Càng nhiều vệ tinh có thể "nhìn thấy" tên lửa siêu thanh đang bay, thì khả năng tính toán quỹ đạo tên lửa và tốc độ truyền dữ liệu đến hệ thống đánh chặn thượng tầng càng cao. Toàn bộ hệ thống sẽ được tự động hóa tối đa nhờ ứng dụng trí tuệ nhân tạo», chuyên gia quân sự Alexey Leonkov giải thích.
Theo quan điểm của chuyên gia, người Mỹ hoàn toàn đủ sức gia tăng đáng kể số lượng vệ tinh từ nay đến năm 2030. Chịu trách nhiệm phóng các vệ tinh lên quỹ đạo sẽ là các lực lượng như Lầu Năm Góc và những nhà thầu tư nhân, chẳng hạn như SpaceX của Elon Musk hay Blue Origin của Jeff Bezos. Tuy nhiên, việc bố trí các phương tiện đánh chặn trong không gian chẳng hề đơn giản.
Từ vài năm trước, Cơ quan Các Dự án Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến của Hoa Kỳ (DARPA) đã đề xuất đặt 20 bệ phóng với hệ thống laser công suất 8 megawatt lên quỹ đạo. Có gỉ thiết là chúng sẽ phá hủy đầu đạn bằng chùm năng lượng định hướng trước khi trở lại vào bầu khí quyển. Tuy nhiên, các tính toán cho thấy rằng mỗi bệ phóng như vậy sẽ tiêu tốn của ngân sách Hoa Kỳ một khoản tiền khổng lồ là 81 tỷ USD. Ngoài ra vẫn chưa giải quyết được vấn đề tạo lập trạm phản ứng hạt nhân nhỏ gọn với công suất tương ứng như vậy.
Những mối đe dọa tương lai
Cùng với những thách thức về kỹ thuật trong việc triển khai chương trình «Vòm Vàng», Washington cũng có thể gặp khó khăn cả trong chính sách đối ngoại của mình. Bất kỳ sáng kiến quân sự quy mô lớn nào của Hoa Kỳ đều sẽ bị Nga và Trung Quốc theo dõi chặt chẽ, và nếu các quốc gia này chưa làm như vậy thì họ sẽ tìm cách ứng phó.
«Có thể xem "Vòm Vàng" như một chiêu thức để lách tránh nguyên tắc hủy diệt lẫn nhau, vốn thể hiện sự cân bằng mong manh giữa các cường quốc hạt nhân. Nếu Nga và Trung Quốc cảm thấy lá bài này không còn hiệu quả, họ có thể bắt đầu tìm kiếm các phương thức - không nhất thiết là hạt nhân - để tạo ra ưu thế trong cuộc xung đột lớn, cho phép họ vượt qua được khả năng của «Vòm Vàng». Những chiến lược này có thể mang tính chất động lực, chẳng hạn như tấn công vệ tinh trên vũ trụ, hoặc dựa trên cơ sở chiến tranh mạng và điện tử», chuyên gia Tom Karako từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế nhận định.
Tuy nhiên, rất đáng ngờ về khả năng «Vòm Vàng» có thể cung cấp bất kỳ hệ thống phòng thủ đáng tin cậy nào trước kho vũ khí chiến lược của Nga trong tương lai gần. Matxcơva đã triển khai một số tổ hợp tên lửa có khả năng xuyên thủng tất cả các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện có và triển vọng. Và đây là tiến trình liên tục tiến lên chứ không hề dừng tại chỗ. Khi hệ thống phòng thủ tên lửa của Hoa Kỳ đi vào hoạt động trực chiến, chắc chắn Nga đã có vũ khí mới đủ khả năng tiêu diệt.
