“Bụi mịn” trên không gian số: Việt Nam cần làm gì?

© Sputnik / Kirill Kallinikov / Chuyển đến kho ảnhRansomware tấn công các hệ thống CNTT toàn cầu
Ransomware tấn công các hệ thống CNTT toàn cầu - Sputnik Việt Nam, 1920, 19.12.2025
Đăng ký
Khi người dân còn chưa hết “ngộp thở” vì sương mù bụi khói, một vấn nạn mới đang nổi lên: “ô nhiễm Internet”. Không phải bụi mịn PM2.5, nhưng là những đám mây thông tin bẩn, nội dung gây nhiễu và ảnh hưởng tới tư duy xã hội, những thứ đã, đang “bủa vây” không gian mạng phía sau màn hình của hàng chục triệu người dùng.

Việt Nam trước bài toán ô nhiễm Internet

Internet ở Việt Nam gần như phủ khắp đời sống, từ thành thị đến nông thôn và gần như 100% người trưởng thành truy cập mỗi ngày. Đây là điều tích cực trong kỷ nguyên số. Nhưng cũng là điều khiến mạng xã hội trở thành môi trường tràn lan thông tin “bẩn”, dễ gây nhận thức sai lệch, kích động cảm xúc và thậm chí gây nghiện “ảo”.
Theo Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam Vũ Hoàng Liên, Internet tự thân là công cụ mạnh mẽ, nhưng khi công cụ mạnh hơn khả năng kiểm soát, hậu quả có thể nghiêm trọng hơn nhiều so với những gì chúng ta hình dung:

“Sự phát triển chóng mặt của các công nghệ như AI có thể tạo ra nội dung “như thật” nhưng không đúng sự thật, khiến người dùng dễ hoang mang, nửa tin nửa ngờ, nhất là giới trẻ, nhóm người dùng dễ bị tổn thương nhất”, vị chủ tịch cảnh báo.

Ô nhiễm Internet, tác động tới tinh thần, tư duy và hành vi xã hội: từ lệch lạc nhận thức đến nghiện mạng, đó là những vấn đề ẩn sâu và khó đo lường hơn, nhưng không kém phần nghiêm trọng.
Một số khảo sát cho thấy giới trẻ dễ tiếp xúc với nội dung xấu độc trên mạng, và có tới hàng chục % thanh thiếu niên có dấu hiệu lệ thuộc vào môi trường mạng vì thiếu lọc thông tin.

Việt Nam đứng top xem video AI rác: Cần phối hợp đa bên

Việt Nam đang nổi lên như một trong những thị trường tiêu thụ nội dung AI chất lượng thấp lớn nhất thế giới. Theo báo cáo AI Slop Report: The Global Rise of Low-Quality AI Videos do Kapwing công bố, Việt Nam đứng thứ 10 toàn cầu về lượng xem nội dung AI rác (AI Slop) trên YouTube, với 1,69 tỷ lượt xem từ các kênh thịnh hành được phân tích. Về lượng người theo dõi thường xuyên, Việt Nam xếp thứ 15 thế giới, với 4,37 triệu người đăng ký các kênh AI Slop.
Những con số này cho thấy AI Slop, thuật ngữ dùng để chỉ các nội dung do AI tạo ra nhưng kém chất lượng, sai lệch, giật gân, sao chép hoặc gây nhiễu thông tin đang xâm chiếm môi trường số tại Việt Nam với tốc độ đáng báo động.
Việc này không chỉ áp dụng với TikTok hay YouTube, mà với tất cả các môi trường trực tuyến có lượng tương tác lớn, nơi AI Slop dễ dàng lan truyền và tạo hiệu ứng dây chuyền.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy phát biểu tại Toạ đàm - Sputnik Việt Nam, 1920, 02.12.2025
Việt Nam sẽ có Trung tâm siêu tính toán AI
Việc Việt Nam lọt top đầu thế giới về tiêu thụ AI Slop đặt ra câu hỏi lớn: AI rác có phải là vấn nạn mới của Việt Nam, hay là hệ quả tất yếu khi công nghệ phát triển nhanh hơn khung quản lý?
Từ góc nhìn của chuyên gia, vấn đề không nằm ở bản thân AI, mà ở cách con người sử dụng, kiểm soát và chịu trách nhiệm với công nghệ đó. Nếu không kịp thời xây dựng tiêu chí, công cụ và hành lang pháp lý phù hợp, AI Slop sẽ tiếp tục bào mòn chất lượng thông tin số, ảnh hưởng trực tiếp đến nhận thức xã hội và niềm tin của người dùng.
Việc kiểm tra, xử lý nội dung xấu độc trên môi trường mạng không thể chỉ làm theo từng đợt, mà cần được thực hiện thường xuyên, liên tục.

“Theo tôi, trước hết cần xây dựng những tiêu chí khoa học, rõ ràng để đánh giá thế nào là nội dung xấu, độc hại, gây ảnh hưởng tiêu cực. Việc thiếu chuẩn mực đánh giá sẽ khiến công tác quản lý rơi vào tình trạng bị động, chạy theo sự vụ. Vấn đề quản lý người dùng và nội dung số cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà cung cấp dịch vụ, nền tảng mạng xã hội và các cơ quan chức năng, để khi cần có thể xử lý kịp thời, hiệu quả. Các nhà cung cấp dịch vụ đương nhiên phải có giải pháp công nghệ nội bộ để kiểm soát nội dung. Tuy nhiên, điều đó là chưa đủ. Việt Nam cần phát triển và sử dụng những công nghệ độc lập, cho phép cơ quan quản lý chủ động phát hiện vấn đề, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào cơ chế kiểm duyệt của nền tảng”, lãnh đạo Hiệp hội Internet Việt Nam chia sẻ với Sputnik.

Trách nhiệm trong sản xuất và phát hành nội dung AI

Người đứng đầu Hiệp hội Internet Việt Nam cũng nhấn mạnh thêm rằng, trong bối cảnh AI ngày càng tham gia sâu vào quá trình sáng tạo nội dung, môi trường pháp lý cần đặc biệt quan tâm đến quyền và trách nhiệm của cả người thực hiện lẫn người sở hữu nội dung trong toàn bộ chuỗi sản xuất - phát hành.
Về bản quyền nội dung số, ông Liên nhấn mạnh đây không chỉ là bản quyền tác phẩm đơn lẻ, mà là bản quyền tài sản số nói chung. Những người sản xuất và phát hành nội dung AI vừa có quyền, vừa có trách nhiệm pháp lý.
Hồ Gươm – vũ trụ game thần thoại - Sputnik Việt Nam, 1920, 01.12.2025
Multimedia
AI nhìn nhận tương lai của trò chơi điện tử tại Việt Nam như thế nào?
Trên thực tế, nội dung AI rất dễ xâm phạm bản quyền của những nội dung, dữ liệu đã tồn tại trước đó. Không chỉ vậy, việc sử dụng hình ảnh, giọng nói của người khác mà không được phép còn có thể bị coi là xâm phạm quyền riêng tư. Do đó, cần có những nguyên tắc rõ ràng để xác định nguyên nhân, đối tượng gây hại và trách nhiệm liên quan.

“Vấn đề quản lý AI Slop không đơn thuần là dán nhãn nội dung do AI tạo ra. Điều cốt lõi là phải định danh được chủ thể đứng sau nội dung, từ đó gắn quyền sở hữu với trách nhiệm pháp lý cụ thể. Chỉ khi xác định rõ ai là người sở hữu, ai chịu trách nhiệm, thì mới có cơ sở để xử lý vi phạm, ngăn chặn tái diễn và nâng cao chất lượng môi trường thông tin số. Ở khía cạnh này, các nền tảng mạng xã hội được đánh giá là có đủ điều kiện kỹ thuật để quản lý, hạn chế và ngăn chặn các đối tượng xấu lợi dụng AI để trục lợi, phát tán thông tin sai lệch hoặc gây nhiễu loạn dư luận”, ông Liên thẳng thắn chỉ ra.

Trong bối cảnh Việt Nam đang trở thành thị trường tiêu thụ trọng điểm của nội dung AI “rác”, việc hành động sớm không chỉ là yêu cầu cấp bách, mà còn là điều kiện tiên quyết để bảo vệ không gian số lành mạnh và bền vững.
Các đô thị lớn tại Việt Nam đang chật vật với bài toán ô nhiễm không khí, một điều đã rõ. Nhưng giờ đây, cả đất nước còn phải dấn thân vào cuộc chiến mới: giải quyết ô nhiễm Internet bảo vệ tư duy, giới trẻ và sự minh bạch thông tin.
Tin thời sự
0
Để tham gia thảo luận
hãy kích hoạt hoặc đăng ký
loader
Phòng chat
Заголовок открываемого материала